ال نەگىزىندە زايىرلى ەل دەپ ءدىني دوگمالارعا سۇيەنبەيتىن، قۇقىقتىق قاعيدالارمەن ءومىر سۇرەتىن مەملەكەتتى ايتادى.
مۇنىڭ بىرنەشە كورىنىسى بار. ەڭ باستى بەلگىسى ەلىمىزدەگى ءتۇرلى ءدىني بىرلەستىكتەر مەملەكەتتەن بولىنگەن، ياعني مەملەكەتتىڭ ىشكى-سىرتقى جۇمىسىنا ارالاسپايدى، ءوزىنىڭ ىقپالىن جۇرگىزۋگە تىرىسپايدى.
بۇدان پايدا بولاتىن ەكىنشى سيپاتى، ءدىن مەن ساياسات بىر-بىرىنەن الشاق جاتقان ۇعىم. ساياسات ءدىننىڭ شەكاراسىن بۇزبايدى، ءوز كەزەگىندە ءدىن ساياساتقا سوقتىقپايدى.
ءۇشىنشى بەلگىسى: بەلگىلى ءبىر ءدىننىڭ قۇندىلىقتارىن قابىلداپ-قابىلداماۋ ءار ازاماتتىڭ جەكە قۇقىعى مەن ۇستانىمىنداعى ماسەلە. بىلايشا ايتقاندا، ونىڭ تاڭداۋ قۇقىعىنا ەشكىمنىڭ قول سۇعاتىن قاقى جوق.
ءتورتىنشى بەلگىسى: ءبىلىم بەرۋدەگى ەرەكشەلىكتەرمەن بايلانىستى. تالىم-تاربيەگە ۇيرەتىپ، ءبىلىم، عىلىمعا باۋليتىن مەكەمەلەردە وقۋ ءۇردىسى زايىرلى ۇلگىدە جۇرگىزىلەدى، ءدىن ءوزىنىڭ قاعيدالارى مەن ۇستانىمىن ءبىلىم سالاسىنا تىقپالاۋعا تىرىسپايدى.
زايىرلىلىق كوپتەگەن مەملەكەتتەردىڭ تاڭداۋى تۇسكەن ىزگى جول. اينالىپ كەلگەندە، بۇل دىنگە ەركىندىك بەرۋ، ونىڭ شارۋاسىنا كيلىكپەۋ. ساياسات پەن ءدىن وكىلدەرى سىيلاستىق شەكاراسىن ساقتايتىن مەملەكەت ىلگەرى باسادى.
بۇدان شىعاتىن تاعى ءبىر ماڭىزدى دۇنيە – ەلىمىزدەگى ءدىني احۋال. ەلدىڭ ىرگەسى تىنىش، شاڭىراعى شايقالماعان بولسا، سول ەلدە قونىس تەپكەن ءتۇرلى ءدىني كونفەسسيالار دا اۋىزبىرشىلىكتە ءومىر سۇرەتىنى بەسەنەدەن بەلگىلى.
بۇگىنگە كۇنى ەلىمىزدە 18 ءدىني بىرلەستىك پەن سولاردان تاراعان 3800-گە جۋىق فيليال بار. ەگەر ەسەپ-قيساپقا سالساق ەلىمىزدەگى ءدىني بىرلەستىكتەردىڭ سانى ەداۋىر ازايعانىن اڭعارۋعا بولادى.
ماسەلەن 2011 جىلدارى ەلىمىزدە 45 ءدىني كونفەسسيا تىركەلگەن-تۇعىن، ال ءدىني بىرلەستىكتەردىڭ ۇزىن سانى 4500-گە جەتكەن ەدى. بۇل ارادا "مۇنشاما مەكەمە اينالدىرعان ون جىلدا قايدا جوعالدى؟" دەگەن زاڭدى سۇراقتىڭ تۋىندايتىنى انىق.
ءدال سول جىلدارى مەملەكەت ءدىن سالاسىنداعى ساياساتتى قاتاڭداتۋ تۋرالى شەشىم قابىلدادى. بۇل دۇرىس باستاما ەدى. سونىڭ ناتيجەسىندە قىزمەتى كۇماندى كوپتەگەن ءدىني بىرلەستىكتەردىڭ جۇمىسى قايتادان سۇزگىدەن ءوتتى.
ۇكىمەت: "ءدىني بىرلەستىكتەر نە ءبىتىرىپ وتىر؟ ولار قوعامداعى تۇراقتىلىق پەن ىنتىماقتى ساقتاۋعا قانداي ۇلەس قوسۋدا؟ ولاردىڭ كەيبىرىنىڭ قىزمەتى مەملەكەتتىك قىزمەتكە قاتەر توندىرمەي مە؟"، دەگەن ساۋالدى توتەسىنەن قويدى.
سونىڭ ناتيجەسىندە ەلىمىزدەگى ءدىني بىرلەستىكتەردىڭ سانى 18-گە دەيىن ازايدى، بۇلارعا قاراستى فيليالداردىڭ سانى 3800-گە تومەندەدى. وسى تۇرعىدا قوعامدا بەلەڭ الىپ كەتكەن – ميسسيونەرلىك پەن ءدىني كىتاپتاردى ساۋدالاۋ ماسەلەسىنە نۇكتە قويىلدى.
ميسسيونەرلىك قىزمەتكە بەلگىلى ءبىر دارەجەدە شەكتەۋ قويىلدى. بۇل قىزمەت زاڭعا قايشى كەلگەن جاعدايدا 50 ەسەپتىك كورسەتكىشتەن جوعارى كولەمدە ايىپپۇل ارقالايدى ءارى شۇعىل تۇردە قازاقستان اۋماعىنان شىعارىلادى. 2011 جىلدان باستاپ ءدىني كونتەنتتى رۇقسات ەتىلمەگەن جەردە ساۋدالاۋعا تۇپكىلىكتى تىيىم سالىندى. بۇگىنگى تاڭدا ءدىني كىتاپتار مەشىتتەر مەن شىركەۋلەردىڭ اۋماعىندا جانە مۇنداي كونتەنتى تاراتۋعا رەسمي رۇقسات العان دۇكەندەردە عانا ساۋدالانادى.
وسى تۇرعىدا ءدىني ساۋاتتىلىق ماسەلەسىنە دە كوڭىل اۋدارۋ قاجەت. كەي كەزدەرى الەمجەلىدە جاريالانعان مەملەكەتتىك ساياساتقا قايشى كەلەتىن ءدىني ماتەريالدارعا لايك باسىپ، پىكىر جازىپ جاتامىز، رەپوست جاسايتىن ازاماتتار دا از ەمەس. نەگىزىندە بۇعان اسا سەرگەك ءارى ساق قاراۋ قاجەت.
ەگەر ءسىز لايك باسقان كونتەنتتە ەكسترەميستىك ماندەگى سيپات بايقالسا، قازاقستاننىڭ زاڭىنا قايشى كەلەتىن تۇستارى بولسا قىلمىستىق كودەكستىڭ 174 بابى بويىنشا جازاعا تارتىلارىڭىزدى بىلۋگە ءتيىسسىز.
مۇنى الەۋمەتتىك جەلىدەگى جاۋاپكەرشىلىك دەپ اتايدى.
ەندى ىلكىدەگى ماسەلەگە قايتا اينالىپ سوقساق. مەملەكەت حالىقتىڭ ءدىن ۇستانۋىنا كەدەرگى كەلتىرىپ وتىرعان جوق. بۇگىنگى تاڭدا ەل ازاماتتارىنىڭ 15 پايىزعا جۋىعى ءدىني كانونداردى (پارىزداردى) ساقتايدى، دىننەن بۇيرىق ەتىلگەن دۇنيەلەردى قالت جىبەرمەي ورىندايدى. ەلىمىزدەگى قۇدايعا سەنبەيتىن قاۋىمنىڭ (اتەيستەردىڭ) ۇلەسى دە وسى مولشەردە.
ەلىمىزدە ءدىني بىرلەستىكتەردىڭ جۇمىسى مەن ءدىني قىزمەتكە قاتىستى زاڭ قابىلدانعان. وسىناۋ قۇجاتقا وسىدان 10 جىل ءبىرقاتار وزگەرتۋلەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزىلگەن بولاتىن. تۇتاستاي العاندا ەلىمىزدەگى ءدىني جاعدايدىڭ كارتاسىن وسىلايشا كەسكىندەپ بەرەر ەدىك.
الماسبەك شاعىرباي، ءدىنتانۋشى
