سيانيد قوسپاسى ارقىلى التىن ءوندىرۋدى قازاقستاندا ويلاپ تاپقان جوق، بۇل تەحنولوگيا وتكەن عاسىردىڭ ورتاسىنان بەرى الەمنىڭ كوپتەگەن ەلىندە قولدانىلىپ كەلەدى. بۇل تۋرالى بۇگىن وسكەمەندە وتكەن تابيعات بايلىعىن پايدالانۋ ماسەلەسىنە قاتىستى كەزدەسۋدە ەكولوگ داۋلەت اسانوۆ ايتىپ بەردى.
كەيىنگى كەزدە قوعامدا، اسىرەسە الەۋمەتتىك جەلىدە مارالدىداعى التىن ءوندىرۋ فابريكاسىندا قولدانىلاتىن سيانيد قوسپاسىنىڭ زيانى تۋرالى قاۋەسەت كوپ ايتىلىپ ءجۇر. جۋرناليستەرمەن بولعان كەزدەسۋدە ەكولوگ بۇل حيميالىق قوسپاعا قاتىستى الىپ-قاشپا اڭگىمەنىڭ نۇكتەسىن قويدى.
ونىڭ ايتۋىنشا، مارالدى اۋىلى ماڭىنداعى سالىنىپ جاتقان التىن ءوندىرۋ فابريكاسىندا قولدانىلاتىن سيانيد قوسپاسى قورشاعان ورتاعا ەشقانداي زيان تيگىزبەيدى.
– ءسيانيتتى پايدالانۋدىڭ ارنايى تەحنولوگياسى بار. ونى ەشكىم اشىق تۇردە قولدانبايدى. مارالدىداعى التىن ءوندىرۋ فابريكاسىندا سيانيت جابىق سەحتا سۋ، بەلسەندىرىلگەن كومىر جانە باسقا دا زاتتارمەن ارالاستىرىلىپ قوسپا رەتىندە دايىندالادى، سودان كەيىن عانا ونى جابىق قۇبىر ارقىلى كەنگە قۇيادى.
ال كەننىڭ ءوزى ەنى 4 مەتر بولاتىن دامبىمەن قورشالعان جابىق اۋماقتا ساقتالادى جانە ول 250 مىڭ توننا مولشەرىندە. جابىق جەردە ساقتالعان كەننىڭ استىندا جەراستى سۋلارىن لاستانۋدان ساقتايتىن ارنايى ەكران بولادى. بۇل ەكران 30 سم قالىڭدىقتاعى بەتوماتا تاقتالاردان تۇرادى. ونىڭ ۇستىندە ارنايى گەومەمبرانا توسەلەدى. جوبالىق شەشىمدە ونىڭ قالىڭدىعى 0،8 مم بولۋى كەرەك دەپ كورسەتىلسە، مارالدىداعى كاسىپورىندا ادامدار مەن قورشاعان ورتانىڭ قاۋىپسىزدىگىن ارتتىرۋ ءۇشىن ونى 1،5 مم-گە دەيىن قالىڭداتقان.
ياعني، قورعانىش قاباتى ەكى ەسەگە دەيىن قالىڭدادى. سودان كەيىن ەڭ جوعارعى قاباتىنا توپىراق جايىلادى. توپىراقتىڭ بەتىندە كەن جاتادى. ياعني، كەنگە قۇيىلعان سيانيت قوسپاسى بىرنەشە قاباتتان ءوتىپ بولعانشا قۇرامىنا التىندى جينايدى دا، ەڭ تۇبىنە جەتكەندە كەرى قاراي سەحقا جابىق قۇبىرمەن جونەلتىلەدى.
وسىلايشا سۋ كوزدەرى مەن قورشاعان ورتانى لاستانۋدان قورعاۋ ءۇشىن فابريكادا تۇيىق شەڭبەرلى ءوندىرۋ ءادىسى جۇزەگە اسىرىلادى. ايتالىق، فابريكا مەن سىلتىسىزدەندىرۋ الاڭىنىڭ ورتاسىندا وندىرىستىك سۋ اينالمالى جۇيەدە جۇرەدى. بۇكىل ءوندىرىس سەحتىڭ ىشىندە، جابىق تۇردەگى ارنايى قۇرىلعىلاردىڭ ىشىندە جۇرەدى. سوندىقتان ءسيانيدتىڭ وزەنگە نەمەسە جەراستى سۋلارىنا قوسىلۋى مۇمكىن ەمەس، – دەيدى داۋلەت اسانوۆ.
سونىمەن قاتار ەكولوگ فابريكادا سۇيىق قالدىقتار بولمايتىنىن اتاپ ءوتتى. ال ەگەر الدا-جالدا توتەنشە جاعداي بولا قالسا قولدانىلعان سينايد قوسپاسى ارنايى شۇڭقىرعا اعىزىلادى، ول جەردە دە تەحنولوگيالىق قاۋىپسىزدىك قاتاڭ ساقتالعان.
ەستەرىڭىزگە سالا كەتەيىك، الەۋمەتتىك جەلىلەردە شقو-داعى جەر قويناۋىن پايدالانۋشىلار مەن ادامدار اراسىندا داۋ-داماي تۋىنداپ، سوڭى ءتارتىپ بۇزۋشىلىققا دەيىن بارعان. ماسەلەنىڭ ءمان-جايىن انىقتاپ، شىنايى اقپارات الۋ ءۇشىن جەرگىلىكتى ب ا ق وكىلدەرى ارنايى كەزدەسۋ ۇيىمداستىرۋ جونىندە باستاما كوتەرگەن. «Altainews» مەديا-ورتالىعىنىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن مەملەكەتتىك ورگاندار، ساراپشىلار مەن جۋرناليستەر اراسىندا اشىق ديالوگ بولدى.
