ايتۋلى داتا اياسىندا الماتىدا 21-22 ماۋسىم كۇندەرى ق ر دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگى، قازاقستان پەدياترلار وداعى، پەدياتريا جانە بالالار حيرۋرگياسى عىلىمي ورتالىعىنىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن الماتىدا ونكوگەماتولوگيالىق قىزمەتتىڭ 25 جىلدىعىنا وراي «بالالار ونكوگەماتولوگيالىق قىزمەتىنىڭ دامۋىنا 25 جىل: جەتىستىكتەرى مەن كەلەشەگى» دەگەن تاقىرىپپەن حالىقارالىق عىلىمي-تاجىريبەلىك كونفەرەنسيا ءوتتى.
حالىقارالىق دەڭگەيدە وتكەن جيىنعا رەسەي، تۇركيا، شۆەيساريا، بەلارۋس، ۋكراينا، قىرعىستان، تاجىكستان جانە ت.ب. 12 ەلدەن الەمنىڭ ەڭ مىقتى دەگەن ونكولوگ-دارىگەرلەرى مەن ونكولوگيا جانە گەماتولوگيا سالاسىنىڭ جەتەكشى ماماندارى قاتىستى. شاراعا سونداي-اق، ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمداردىڭ، تمد ەلدەرى پراكتيكالىق دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمدارىنىڭ وكىلدەرى، اتا-انالار قاۋىمداستىعى، قوعامدىق ۇيىمدار، ەلىمىزدىڭ بارلىق ايماعىنان مەديسينالىق ۇيىمداردىڭ وكىلدەرى مەن ونكولوگ-دارىگەرلەرى قاتىستى.
كونفەرەنسيانىڭ باستى ماقساتى — بالالار ونكولوگياسى جانە گەماتولوگياسى سالاسىنداعى وزەكتى ماسەلەلەردى تالقىلاۋ، حالىقارالىق جانە ايماقارالىق بايلانىستى دامىتۋ، شەتەلدىك ماماندارمەن تاجىريبە الماسۋ، قوعامعا بۇل اۋرۋلاردىڭ كوپتەگەن ءتۇرىنىڭ ەمدەلەتىنىن جەتكىزۋ، ەرتە قارالىپ، انىقتالىپ تۇرۋ قاجەت ەكەندىنىن ەسكەرتۋ.
كونفەرەنسيادا ونكولوگيالىق جانە گەماتولوگيالىق اۋرۋلارعا شالدىققان بالالار مەن جاسوسپىرىمدەرگە مامانداندىرىلعان جانە جوعارى تەحنولوگيالىق مەديسينالىق قىزمەت كورسەتۋدى ۇيىمداستىرۋ اسپەكتىلەرى، بالالار جاسىنداعى ونكولوگيالىق جانە گەماتولوگيالىق اۋرۋلاردى دياگنوستيكالاۋ مەن ەمدەۋدىڭ بۇگىنگى يننوۆاسيالىق تەحنولوگيالارى، ونكولوگيالىق جانە گەماتولوگيالىق اۋرۋلارعا شالدىققان بالالار مەن ولاردىڭ وتباسىلارىنا پسيحولوگيالىق جانە الەۋمەتتىك قولداۋ كورسەتۋ ماسەلەلەرى جانە ەرتە انىقتاۋ مەن ەمدەۋدىڭ وزەكتى ماسەلەلەرى تالقىلانىپ، شەتەلدىك عالىمدار ءوز تاجىريبەلەرىمەن ءبولىستى.
ەلىمىزدە بالالار ونكولوگياسىن ەمدەيتىن ەكى رەسپۋبليكالىق ورتالىق بار. ونىڭ ءبىرى الماتىداعى پەدياتريا جانە بالالار حيرۋرگياسى عىلىمي ورتالىعى بولسا، ەكىنشىسى استاناداعى انا مەن بالا ۇلتتىق عىلىمي-زەرتتەۋ ورتالىعى. بالالارعا دياگنوستيكالىق جانە ەمدىك كومەك كورسەتەتىن ونكولوگيالىق جانە گەماتولوگيالىق بەيىندەگى پەدياتريا ورتالىعىنداعى ءبولىم 115 توسەك-ورىنعا ارنالعان. ق ر دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگى ونكولوگيالىق اۋرۋعا شالدىققان بالالاردىڭ ماسەلەسىنە ەرەكشە نازار اۋدارادى. پەدياتريا ورتالىعىنداعى بالالار تەگىن ەمدەلەدى. مەملەكەت قاجەتتى قۇرال-جابدىقتارمەن، دارى-دارمەكتەرمەن تولىق قامتاماسىز ەتىپ وتىر.
جيىندا بالالار ونكوگەماتولوگيالىق قىزمەتىنىڭ جەتىستىكتەرى مەن كەلەشەگى تۋرالى ارنايى بايانداما جاساعان پەدياتريا ورتالىعىنىڭ ديرەكتورى ريزا بورانبايەۆا:
- «قازىرگى كەزدە پەدياتريا ورتالىعىندا بالالارداعى بارلىق قاتەرلى ىسىكتەرگە ەمدەۋ جۇرگىزىلەدى. سوڭعى 25 جىل ىشىندە بالالارعا ونكوگەماتولوگيالىق كومەك بەرۋ جەتىستىگى الەمدىك ەمدەۋ دەڭگەيىنە دەيىن جەتتى. قازاقستاندا بالالار ونكوگەماتولوگيالىق قىزمەتىنىڭ اشىلۋىمەن، سوڭعى 25 جىلداعى دامۋى ءجىتى لەيكوزعا شالدىققان ناۋقاستاردىڭ ومىرشەڭدىگىن جاقسارتۋعا مۇمكىندىك بەرىپ وتىر. اق قان اۋرۋىنا شالدىققانداردىڭ 82 پايىزدان استامى، ال قان اۋرۋىنىڭ ەڭ ءقاۋىپتىسى سانالاتىن ميەلويدتى ءتۇرىنىڭ 62 پايىزى جازىلدى. بالالار ونكوگەماتولوگيالىق ورتالىعىنىڭ 25 جىلدىق تاريحىندا كوپتەگەن جوعارى بىلىكتى ماماندار دايارلاندى. ءجىتى لەيكوزدار مەن تىعىز ىسىكتەردى دياگنوستيكالاۋ مەن ەمدەۋدىڭ زاماناۋي باعدارلامالارى ەنگىزىلدى. بالالار جاسىنداعى كۇردەلى قان اۋرۋلارىن دياگنوستيكالاۋ مەن ەمدەۋدىڭ جاڭا تەحنولوگيالارى ءساتتى مەڭگەرىلۋدە. ونىڭ ىشىندە اتاپ وتە كەتەيىك، ورتالىقتا 2012 جىلدان بالالارداعى گەموپوەزدىك ءدىڭ جاسۋشالارىن ترانسپلانتاسيالاۋ ەنگىزىلدى. 2012 جىلدان باستاپ سۇيەك كەمىگىنىڭ ىشىندەگى اللوترانسپلانتاسيا جانە اۋتوترانسپلانتاسيا وتاسى 70-تەن اسا بالاعا جاسالدى. كورسەتىلەتىن مەديسينالىق قىزمەتتەرگە قولجەتىمدىلىك پەن ساپاسى جاقسارۋدا. بالالاردىڭ وڭالتۋ جايى دا قاراستىرىلعان. 4 جىلدان بەرى ونكولوگيالىق اۋرۋلارعا شالدىققان بالالار «الاتاۋ» رەسپۋبليكالىق كلينيكالىق شيپاجايىندا دەمالادى. رەسپۋبليكامىزدا «2016-2020 جىلدارعا ارنالعان قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا بالالار ونكولوگيالىق جانە گەماتولوگيالىق قىزمەتىن جەتىلدىرۋ» جول كارتاسى ىسكە اسىرىلۋدا. ورتالىق ماماندارى الىس جانە جاقىن شەتەلدەردە تاعىلىمدامالاردان وتكەن. ءقازىر دياگنوستيكالاۋ، ەرتە انىقتاۋ الدەقايدا جاقساردى. بالالار ونكولوگيالىق جانە گەماتولوگيالىق قىزمەتىنىڭ ءبىزدىڭ ەلىمىزدە دامۋى كوپتەگەن كىشكەنتاي بالالاردىڭ ساۋىعىپ كەتۋىنە مۇمكىندىك بەرىپ وتىر»، دەپ اتاپ ءوتتى.
1993 جىلعا دەيىن، ياعني بالالار ونكوگەماتولوگيالىق ورتالىعى اشىلعانعا دەيىن بۇل اۋرۋ ايىقپايتىن جانە قاتەرلى دەپ سانالدى. بۇل ماسەلەنى شەشۋدىڭ جالعىز جولى — لەيكوزدى ەمدەۋدىڭ حالىقارالىق حاتتاماسىن ەنگىزۋ بولدى. سوناۋ قيىن كەزدەرى تمد ەلدەرى مەن ورتالىق ازيادا عانە ەمەس، ەلىمىزدە تۇڭعىش رەت ونكوگەماتولوگيالىق ورتالىعى اشىلىپ، العاش رەت اۆستريا مەن گەرمانيانىڭ حالىقارالىق BFM باعدارلامالىق ەمى ەنگىزىلىپ، قولدانىلا باستادى. «BFM» حاتتاماسى دەگەنىمىز - بەرلين، فرانكفۋرت، ميۋنستەر. وسى ءۇش قالانىڭ عالىمدارى بالالاردىڭ ونكولوگيالىق اۋرۋىن ەمدەۋ ماقساتىندا ارنايى باعدارلاما قۇرعان. بۇل ءادىس ءالى كۇنگە دەيىن ەلىمىزدە قولدانىلىپ كەلەدى.
حالىقارالىق كونفەرەنسيانىڭ اشىلۋىندا پەدياتريا ورتالىعى ۇجىمىن الماتى قالاسى دەنساۋلىق ساقتاۋ باسقارماسىنىڭ وكىلى ج.كەنجەبايەۆا، ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمداردىڭ جەتەكشىلەرى، الىس-جاقىن شەت ەلدەردەن كەلگەن قوناقتار مەن ورتالىقتىڭ ارىپتەستەرى مەن دوستارى بالالار ونكوگەماتولوگيالىق قىزمەتىنىڭ 25 جىلدىعىمەنقۇتتىقتادى. شارانىڭ ەڭ اسەرلى ءساتى «جامان اۋرۋدى» جەڭگەن پاسيەنتتەردىڭ قۇتتىقتاۋى بولدى. دەرتىنەن ايىققان، بۇگىندە وتباسىلى بولىپ وتىرعان پاسيەنتتەر اق حالاتتى ابزال جاندارعا ءوز العىستارىن ءبىلدىردى.
- «مەن ءۇشىن بۇگىن ۇلكەن مەرەكە. ءبىزدىڭ ورتاق جەڭىسىمىزدىڭ مەرەكەسى. مەن لەيكوز اۋرۋىمەن 15 جاسىمدا اۋىردىم. ول كەزدەرى بۇل كەسەلدى جەڭۋ مۇمكىندىگىنە سەنۋ قيىن ەدى. دەگەنمەن، دارىگەرلەردىڭ بىلىكتىلىگى مەن BFM باعدارلاماسىنىڭ ارقاسىندا كوپتەگەن بالالار جازىلىپ، اۋىر دەتتى جەڭىپ، قالىپتى ومىرگە ورالدى. سىزدەر مىڭداعان بالاعا جاڭا ءومىر سىيلادىڭىزدار! مەن ءقازىر تولىققاندى ءومىر سۇرۋدەمىن. باسشىلىق قىزمەت اتقارامىن. بارلىق ونكولوگيالىق، گەماتولوگيالىق قىزمەتتىگى دارىگەرلەرگە شەكسىز العىسىمدى بىلدىرگىم كەلەدى»، دەدى اۋىر دەرتتى جەڭگەن باقىتجان تاشەنوۆ.
كونفەرەنسيا بارىسىندا قازاقستانداعى بالالار ونكوگەماتولوگيالىق قىزمەتىنىڭ اشىلۋى مەن دامۋىنا ولشەۋسىز ۇلەس قوسقان دارىگەرلەر العىس حاتتارمەن ماراپاتتالدى. شارادا سونىمەن بىرگە، بالالار ونكوگەماتولوگياسى مەكتەبىنىڭ نەگىزىن قالاۋشى، مەديسينا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور وماروۆا كۇلان ومارقىزىنا بالا ءومىرىن ساقتاۋ مەن قۇتقارۋعا قوسقان ۇلەسى مەن باعا جەتپەس ەرەن ەڭبەگى ءۇشىن قۇرمەت كورسەتىلدى.
ونكوگەماتولوگيالىق قىزمەتتىڭ قالىپتاسۋ جىلدارىندا پەدياتريا ورتالىعى كوپتەگەن الىس جانە جاقىن شەتەلدىك ورتالىقتارمەن ىنتىماقتاستىق بايلانىستاقىزمەت جاساپ، سونىڭ ناتيجەسىندە ىسىكتەر مەن قان اۋرۋلارىنىڭ كۇردەلى تۇرلەرىنە شالدىققان ناۋقاستاردى دياگنوستيكالاۋ مەن ەمدەۋدە كونسۋلتاسيالىق-پراكتيكالىق كومەكتەر كورسەتىلدى، جاس مامانداردى شەتەلدىك ورتالىقتاردا بىلىكتىلىكتەرىن ارتتىردى. سونداي-اق، شەبەرلىك سىنىپتارعا قاتىسۋعا مۇمكىندىك الدى. كونفەرەنسيا بارىسىندا 25 جىلدان بەرى كلينيكاعا قولداۋ بىلدىرگەن شەتەلدىك ارىپتەستەردىڭ ەڭبەكتەرى دە اتاپ ءوتىلىپ، ونىڭ ءبىرقاتارىنا العىس حاتتار تابىستالدى. اتاپ ايتقاندا، ماراپاتقا د.روگاچيەۆ اتىنداعى يممۋنولوگيا، ونكولوگيا جانە گەماتولوگيا ورتالىعىنىڭ ديرەكتورى، رەسەي عىلىم اكادەمياسىنىڭ اكادەميگى الەكساندر رۋميانسيەۆ، بەلارۋس رەسپۋبليكالىق بالالار ونكولوگياسى جانە گەماتولوگياسى عىلىمي-پراكتيكالىق ورتالىعىنىڭ باسشىسى ولگا الەينيكوۆا، ەكاتەرينبۋرگ قالاسىنداعى №1 وبلىستىق كلينيكالىق بالالار اۋرۋحاناسى باس دارىگەرىنىڭ ونكولوگياسى جانە گەماتولوگيا جونىندەگى ورىنباسارى، مەديسينا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى لاريسا فەچينا يە بولدى.
كونفەرەنسيادا سونىمەن قاتار، ورتالىقپەن كوپ جىلدىق ىنتىماقتاستىعى، كورسەتكەن الەۋمەتتىك قولداۋى مەن اتقارعان كوپ قايىرىمدى ىستەرى ءۇشىن «دوبروۆولنوە وبششەستۆو «ميلوسەرديە» قايىرىمدىلىق قورى، «زدوروۆايا ازيا»، «HelpToday»، «اميلا» قوعامدىق قورلارى مەن «AsylBala» قاۋىمداستىعىنىڭ باسشىلارى دا ماراپاتتالدى.
كونفەرەنسيانىڭ اشىلۋ سالتاناتى ونكوگەماتولوگيالىق اۋرۋلارعا شالدىققان بالالاردىڭ ءسان كورسەتىلىمىمەن اياقتالدى.
بۇرىندارى قاننىڭ قاتەرلى اۋرۋلارى ەمدەلمەيتىن اۋرۋعا جاتاتىن جانە بۇل قاتەرلى دەرتكە شالدىققان بالالار 1 جاسقا دەيىن عانا ءومىر ءسۇردى. قازىرگى تاڭدا ەلىمىزدە ونكولوگيالىق دەرتكە شالدىققان بۇلدىرشىندەردى امان الىپ قالۋ ءۇشىن بارلىق امالدار قاراستىرىلۋدا. جىل وتكەن سايىن بۇل اۋرۋعا دا تويتارىس بەرىلە باستادى. الماتى قالاسىنداعى پەدياتريا جانە بالالار حيرۋرگياسى عىلىمي ورتالىعىنىڭ «ونكوگەماتولوگيا» ءبولىمى اشىلعان ۋاقىتتان بەرى وسى ءقاۋىپتى كەسەلدىڭ الدىن-الۋ، ناۋقاستى ەمدەۋمەن اينالىسىپ كەلەدى. قۇرىلعانىنا 25 جىل تولعان بۇل ءبولىم عاسىر ىندەتىنە اينالعان ونكولوگيالىق اۋرۋدى ەمدەپ، تالاي بۇلدىرشىندەردىڭ اتا-انالارىنا قۋانىش سىيلاپ، ءۇمىت وتىن جاعۋدا.
«قازاقستاندا بالا وبىرىن ەمدەۋدىڭ ءارى قارايعى جەتىستىگى دەر كەزىندە ەرتە انىقتاۋعا، ءبىزدىڭ مامانداردىڭ بىرلەسكەن حالىقارالىق ءبىلىم بەرۋ جانە عىلىمي جوبالار مەن ەمدىك تەحنولوگيالاردى جەتىلدىرۋگە، ونىڭ ىشىندە گەموپوەزدىك ءدىڭ جاسۋشالارىن ترانسپلانتاسيالاۋعا بەلسەندى قاتىسۋىنا بايلانىستى»، دەيدى ماماندار.
قازاقستاندا 2017 جىلى العاش انىقتالعان قاتەرلى ىسىكتەر سانى 610 بالانى قۇرادى، ونىڭ 39%-ى ءجىتى لەيكوزعا جانە 61%-ى تىعىز ىسىكە شالدىققاندار. جىلىنا ورتا ەسەپپەن العاندا رەسپۋبليكالىق ورتالىقتاردا قاتەرلى ىسىككە شالدىققان 5000-عا جۋىق بالا ەمدەلەدى.
«پەدياتريا جانە بالالار حيرۋرگياسى عىلىمي ورتالىعى» باسپا ءسوز قىزمەتى
