ەلىمىزدە اەس قۇرىلىسىنا بايلانىستى رەسپۋبليكالىق رەفەرەندۋمعا شاقىرۋ ناۋقانى قىزۋ ءجۇرىپ جاتىر. بۇل ساياسي شارا ونەر جۇلدىزدارىنىڭ دا نازارىنان تىس قالمادى، دەپ جازادى Dalanews.kz.

ولاردىڭ باسىم كوپشىلىگى الەمجەلىدە اتوم ەلەكتر ستانسياسىنىڭ قۇرىلىسىنا قاتىستى ازاماتتىق ۇستانىمدارىن بىلدىرۋدە.

ماسەلەن، بۇعان دەيىن قايرات نۇرتاس شىمكەنت قالالىق شتابىندا اەس سالۋدى قولدايتىنىن جەتكىزىپ، حالىققا ۇندەۋ جاساعان ەدى. ول مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ جولداۋىندا جاريالانعان جالپىحالىقتىق رەفەرەندۋمدى ماڭىزدى قادام رەتىندە قاراستىراتىنىن جانە 6 قازان كۇنى وتەتىن رەفەرەندۋمدا بەلسەندى تۇردە قاتىساتىنىن مالىمدەدى.

ال ءانشى مەرۋەرت تۇسىپبايەۆا اەس قۇرىلىسىنا قارسى ەكەنىن اتاپ ءوتتى. ونىڭ ايتۋىنشا، اەس تەك ەكولوگيالىق ءقاۋىپ قانا ەمەس، بولاشاق ۇرپاقتىڭ دەنساۋلىعىنا دا ۇلكەن زيان اكەلۋى مۇمكىن.

“مەن بولاشاق ۇرپاقتىڭ، بالالارىنىڭ دەنساۋلىعىنا الاڭدايتىن ءاربىر ازاماتتىڭ بۇل ماسەلەگە بەي-جاي قاراماۋى ءتيىس دەپ ويلايمىن”، – دەدى ول.

سونىمەن قاتار بەلگىلى ونەر يەلەرى قۇدايبەرگەن بەكىش پەن جەڭىس ىسقاقوۆا دا وسى ماسەلە توڭىرەگىندە جەكە كوزقاراسىن بىلدىرۋدە تارتىنىپ قالمادى.

“اەس قازاقستانعا نە ءۇشىن كەرەك؟ ونى سالۋعا نە ءۇشىن قۇمارتىپ وتىر؟ مۇنىڭ استارىنا ءالى بويلاپ كورمەدىم. سوندىقتان كەرەك نەمەسە كەرەك ەمەس دەپ كەسىپ-پىشىپ  ايتا المايمىن. دەگەنمەن، 1986 جىلى ۋكرايناداعى چەرنوبل اپاتى ادامزات ساناسىنان ءالى وشە قويمادى. چەرنوبىلدە بولعان جاقىندارىم اپات سالدارىنان ونكولوگيالىق اۋرۋعا شالدىقتى.

وسى رەتتە بۇل ءبىر عانا بيلىكتىڭ ەمەس، بۇكىل حالىقتىڭ تالقىسىنا سۇيەنە وتىرىپ شەشەتىن ماسەلە. ەگەر اقىرى سالۋعا وقتالسا، دامىعان ءارى تاجىريبەسى مول جاپونيانىڭ ماماندارىنا سەنىم ارتقان ءجون دەپ سانايمىن. سەبەبى، جاپوندىقتار سەمەي پوليگونىن وتكەرگەن بىزبەن تاعدىرلاس حالىق بولعاندىقتان، مۇنىڭ قىر-سىرىن جاقسى بىلەدى دەپ ويلايمىن”، - دەپ جاۋاپ بەردى قۇدايبەرگەن بەكىش Nege.kz پورتالى جولداعان ساۋالعا.

جەڭىس ىسقاقوۆا دا ارىپتەسىنىڭ ءسوزىن قوستاي كەتتى. ونىڭ ايتۋىنشا، اەس قۇرىلىسىنان كەلىپ-كەتەر پايدا جوق.

“بازبىرەۋلەر اەس باسقا مەملەكەتتەردە ءبىر ەمەس، ەكەۋدەن بار دەگەندى ايتىپ جاتىر ەكەن. ءبىز بۇعان دەيىن دە اەس-سىز دە ءومىر ءسۇرىپ كەلگەن ەلمىز عوي. اەس بولماعاندىقتان وسىنداي تارشىلىقتا كۇن كەشىپ جاتپاعان شىعارمىز. ەكىنشىدەن، ونى سالۋ ءۇشىن قىرۋار قارجى كەتەدى. سول اقشانى وزگە ماسەلەلەردى وڭتايلى شەشۋگە نەگە سالماسقا؟! ماسەلەن، جۇرتتىڭ الاتىن ايلىعى ينفلياسيانىڭ سالدارىنان جۇمىرعا جۇعىمسىز بولىپ جاتىر. بۇل البەتتە كوپتەگەن وتباسىنىڭ تۇرمىستىق جاعدايى السىرەپ، “شىقپا، جانىم، شىقپامەن” وتىرۋىنا اكەلدى. ءبىلىمدى ءارى ساۋ ۇرپاق قالىپتاستىرۋ جولىندا ۇستازدار مەن دارىگەرلەردىڭ جالاقىسىن نەگە كوتەرمەسكە؟!”، - دەيدى ونەر يەسى Nege.kz پورتالىنا بەرگەن سۇقباتىندا.

وسى تۇستا ءانشى بۇل شەشىم حالىقتىڭ كوڭىلىنە كۇدىك ۇيالاتاتىنىن العا تارتتى.

“ۇشىنشىدەن، بىزدە مۇناي گازبەن قاتار ءتۇرلى-تۇستى مەتالدىڭ ءبارى بار. وسىلاردى الىس-بەرىسكە تۇسىرە وتىرىپ، ەلەكتر ەنەرگياسى تاپشىلىعىن شەشۋدىڭ وزگە جولىن قاراستىرۋعا بولماي ما؟ رەفەرەندۋم وتكىزۋدىڭ دە قاجەتى شامالى. سەبەبى ونى جالپى حالىقتىڭ قولدايتىنىنا كۇمانىم بار. ويتكەنى اينالامداعى تۋما-تۋىس، كورشى-كولەم، قۇدا-جەگجات سىندى قالىڭ قازاقتىڭ بىرىنەن قولدايتىن كەيىپ كورىپ وتىرعان جوقپىن”، - دەدى ول.

ونىڭ سوزىنشە، اەس قۇرىلىسى وتكەن قاتەلىكتەردى قايتالاۋعا جول اشۋى مۇمكىن.

“ەستۋىمشە، سول اەس-تى بالقاش جاققا سالۋعا بەل بايلاپ وتىرعان سىڭايلى. بىلىكتى ەكولوگتار وندا بالقاشتىڭ دا ارالدىڭ كۇيىن كەشەتىنىن ايتىپ دابىل قاعىپ جاتىر. اتومنىڭ زاردابىنان ءالى كۇنگە دەيىن ەسىن جيا الماي وتىرعان سەمەي ءوڭىرىنىڭ سيقى تاعى بەلگىلى. ءبىز نەگە قاسىرەتتەن كوز اشپاۋعا ءتيىسپىز؟ ەكولوگيالىق ايماققا اينالعان قىزىلوردانىڭ قىزى رەتىندە تۋعان ەلىمدى، تۋعان جەرىمدى تاعى تاجريبەگە سالىپ، قۇردىمعا كەتىرۋىنە قارسىمىن. اناۋ چەرنوبلدىڭ كۇيىن كەشىپ قالماسىمىزعا كىم كەپىلدىك بەرەدى؟! ويلانايىق!”، - دەدى ءانشى.