سامميت قارساڭىندا قازاقستان "بريكس-تىڭ دامۋ بارىسىن باقىلاپ وتىرعانىن" مالىمدەگەن.

ماسكەۋدىڭ پرەزيدەنت توقايەۆتى قولقالاپ جاتقانىنا قاراماستان، استانا ۇيىمعا كىرۋگە اسىعار ەمەس. مەملەكەت باسشىسى قازىرگى جاعدايدا بۇۇ-عا بالاما جوق دەپ مالىمدەگەن بولاتىن. سول-اق رەسەي قازاقستاننان كەلەتىن اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرىنىڭ (سونىڭ ىشىندە گۇلدەر) يمپورتىن شەكتەپ تاستادى. روسپوترەبنادزوردىڭ مالىمدەمەسىنە سايكەس، بۇعان يمپورتتىڭ قۇرامىنان زيانكەس جاندىكتەردىڭ تابىلۋى سەبەپ بولعان.

"قازاقستان گۇلدەردىڭ باسىم بولىگىن نيدەرلاندىدان، پولشادان جانە بەلگيادان تاسىمالدايدى. الايدا، بۇل ەلدەردىڭ قۇزىرلى ورگاندارى ءونىمنىڭ قاۋىپسىزدىگىن باقىلاۋدىڭ ءتيىستى دەڭگەيىن قامتاماسىز ەتپەيدى"، - دەلىنگەن حابارلامادا.

شەشىم رەسەيدىڭ فيتوسانيتاريالىق قاۋىپسىزدىگىن جانە ەكسپورتتالاتىن تاۋارلاردىڭ كولەمىن شەكتەۋ ماقساتىندا، سونداي-اق 2023 جانە 2024 جىلدارى گۇل ونىمدەرىندەن "گۇل ءتريپسى" انىقتالعان 43 جاعدايعا بايلانىستى قابىلداندانعان. "بۇدان كەلگەن ەكونوميكالىق شىعىن 11،5 ميلليارد رۋبلدەن اسىپ جىعىلدى"، - دەيدى ۆەدومستۆو وكىلدەرى.

"س+5" ورتالىق ازيا زەرتتەۋلەر ورتالىعىنىڭ ديرەكتورى قۋات دومباي پىكىرىنشە، قازاقستاننان كەلەتىن وسىمدىك ونىمدەرى مەن بيداي يمپورتىنا شەكتەۋ استاناعا جاسالىپ جاتقان قىسىمنىڭ بەلگىسى جانە بۇل ۇيرەنشىكتى كورىنىسكە اينالىپ بارادى.

"بۇعان دەيىن كرەمل تەرمينالداعى تەحنيكالىق اقاۋدى جەلەۋ ەتىپ، نوۆوروسسييسك تەڭىز پورتى ارقىلى قازاق مۇنايىنىڭ ترانزيتىنە بىرنەشە رەت تىيىم سالعان. بۇل ەكىجاقتى بايلانىستى شىنايىلىق جوق ەكەنىن كورسەتەدى. قازاق مۇنايىنىڭ 80 پايىزى رەسەي ارقىلى ەكسپورتتالادى"، - دەدى قۋات دومباي.

ساراپشىنىڭ پىكىرىنشە، استانا ءۇشىن رەسەيگە سالىنعان سانكسيالاردى ءدال باتىس تالاپ ەتكەن دەڭگەيدە ساقتاپ تۇرۋ قيىنعا سوعادى.

"قازاقستان وتە كۇردەلى ەكونوميكالىق جاعدايدا وتىر. رەسەيگە سالىنعان شەكتەۋلەر ءبىزدى دە شارپىپ ءوتتى. بۇرىنعى ءداستۇرلى لوگيستيكالىق جەتكىزۋ جولى ۇزىلگەن، قازاق قوعامى سولتۇستىك كورشىنىڭ قۇبىلمالى مىنەزىن جاقسى بىلەدى. كسرو ىدىراعاننان كەيىن ەكى ەل - قازاقستان مەن ۋكراينا - يادرولىق قارۋدان باس تارتىپ، بۋداپەشت مەموراندۋمىنا قول قويعانىن ەسكەرۋ كەرەك"، - دەيدى دومباي. 

"پۋتين بريكس-تى رەسەيدىڭ حالىقارالىق ارەناداعى ىقپالىن كەڭەيتۋدىڭ قۇرالى رەتىندە قولداناتىنى ءسوزسىز. بريكس اياسىندا رەسەي سانكسيالار مەن باتىس ەلدەرىنەن وقشاۋلانۋدان قۇتىلىپ، ەكونوميكالىق جانە ساياسي سەرىكتەستىكتەردى نىعايتادى. بۇل تۇرعىدان العاندا، پۋتين بريكس-تى ءوز مۇددەسىنە پايدالانۋعا تىرىسادى، ءبىراق ۇيىم تولىقتاي رەسەيدىڭ نەمەسە ءپۋتيننىڭ قولىنداعى قۇرال ەمەس. بريكس مۇشەلەرى اراسىندا ءارتۇرلى مۇددەلەر بار، ال جۇڭگو مەن ءۇندىستان سەكىلدى ەلدەردىڭ دە بۇل ۇيىمداعى ءرولى ۇلكەن"، - دەيدى وسى تۇستا ساياساتتانۋشى دوسىم ساتپايەۆ.

ال بريكس كەزدەسۋى تاتارستان استاناسى قازاندا ءوتىپ جاتىر. كرەمل ايتۋىنشا، بۇل ۇيىم اقش پەن باتىسقا قارسى وداق ەمەس

رەسەيلىك ساراپشىلاردىڭ پىكىرىنشە باتىس ەلدەرىنىڭ ءپۋتيندى وقشاۋلاۋ جوسپارى ءساتسىز اياقتالعان. كرەمل يدەولوگتارىنىڭ مالىمەتىنشە، بريكس-كە مۇشە بولۋعا 30-دان اسا ەل ءوتىنىش بەرگەن.

ءوز كەزەگىندە رەسەيدىڭ سىرتقى ىستەر ءمينيسترى سەرگەي لاۆروۆ قازاقستاندى ۇيىمعا قوسىلۋعا ۇگىتتەۋ ۇستىندە.

"بريكس-كە قوسىلۋ ءبىزدىڭ وڭتۇستىك كورشىلەرىمىزگە، اسىرەسە ۇقشۇ جانە ەەو-عا مۇشە ەلدەرگە پايداسى كوپ بولادى. وداققا مۇشە بولۋ مىندەتى تۇرعان جوق، ءبىراق ناقتى جوبالاردى ىسكە اسىرۋدا ىنتىماقتاسۋ كەرەك"، - دەيدى لاۆروۆ. 

ەسكە سالايىق، بۇعان دەيىن پرەزيدەنتتىڭ كەڭەسشىسى - پرەزيدەنتتىڭ باسپا ءسوز حاتشىسى بەرىك ءۋالي پرەزيدەنتكە قازاقستاننىڭ بريكس قۇرىلىمىنا كىرۋ مۇمكىندىگىن قاراستىرۋ تۋرالى ۇسىنىستار تۇسكەنىن ايتقان ەدى. 

مەملەكەت باسشىسى بۇل ۇسىنىستى قازاقستاننىڭ ۇلتتىق مۇددەسى تۇرعىسىنان مۇقيات قاراستىرۋدا.

قازانداعى جيىنعا قوناق رەتىندە شاقىرىلعان توقايەۆ بۇگىن outreach فورماتىنداعى كەڭەيتىلگەن قۇرامدا وتەتىن جيىنىندا ءسوز سويلەيدى.

"ەلىمىز قۇرىلىمعا مۇشە بولۋعا جانە وسى بىرلەستىكتىڭ دامۋ پەرسپەكتيۆالارىنا قاتىستى باسقا دا ماسەلەلەردى قاراۋدىڭ كوپ ساتىلى پروسەسىن ەسكەرە وتىرىپ، ءقازىر جانە جاقىن بولاشاقتا بريكس-كە مۇشە بولۋعا ءوتىنىش بەرۋدەن قالىس قالادى.

پرەزيدەنت بۇعان دەيىن بىرنەشە رەت بۇۇ-نى الەمدەگى امبەباپ ءارى بالاماسى جوق ۇيىم رەتىندە اتاعان بولاتىن. سونداي-اق وسى ۇيىمدا بارلىق وزەكتى حالىقارالىق پروبلەمالاردى، سونىڭ ىشىندە ادىلەتتى الەمدىك ءتارتىپ قۇرۋعا قاتىستى ماسەلەلەردى تالقىلاۋ كەرەك دەگەن ۇستانىمىن بىلدىرگەنى جۇرتشىلىققا ءمالىم.

پرەزيدەنتتىڭ پىكىرىنشە، بۇۇ دا كەمشىلىكسىز ەمەس. ءبىراق ءدال سونداي باسقا ۇيىم جوق. سوندىقتان بۇۇ-عا الەمدىك قاۋىمداستىقتىڭ قولداۋى اۋاداي قاجەت. بۇۇ جارعىسى حالىقارالىق قۇقىقتىڭ نەگىزى بولۋى كەرەك جانە بۇل ىرگەلى قۇجاتتا بەكىتىلگەن قاعيدالاردى بۇزۋعا ەشكىمنىڭ قاقىسى جوق.

مەملەكەت باسشىسى "ورتا دەرجاۆالاردىڭ" مۇددەلەرىن ەسكەرە وتىرىپ، بۇۇ-عا مۇشە مەملەكەتتەردىڭ كەڭ اۋقىمدى كونسۋلتاسيالارى نەگىزىندە بۇۇ قاۋىپسىزدىك كەڭەسىن رەفورمالاۋدى باستاۋ قاجەت دەپ ەسەپتەيدى"، - دەگەن ەدى بەرىك ءۋالي ءوز سوزىندە.

ايتا كەتەيىك، بريكس (برازيليا، رەسەي، ءۇندىستان، جۇڭگو جانە وڭتۇستىك افريكا) – بۇل دامۋشى نارىقتارعا يە ەلدەردەن قۇرىلعان ەكونوميكالىق جانە ساياسي ىنتىماقتاستىق ۇيىمى. العاشىندا 2000 جىلداردىڭ باسىندا بريك (برازيليا، رەسەي، ءۇندىستان جانە جۇڭگو) رەتىندە قالىپتاسىپ، 2010 جىلى وڭتۇستىك افريكا قوسىلعاننان كەيىن بريكس اتاۋىن الدى.