– بيلىك وتارسىزداندىرۋ ماسەلەسىن كوتەرگىسى كەلمەيدى. بيلىك بىلمەيدى ەمەس، بىلەدى. ءتىپتى كىتاپ، گازەتتەردى وقىماسا دا بىلەدى.
نۇرسۇلتان نازاربايەۆپەن تالاي رەت جەكە سويلەسكەنمىن. ءبىراز جىل ول كىسىمەن قىزمەتتەس بولدىم. وسى ماسەلەلەردى ايعاي-شۋسىز، داستارقان باسىندا شاي ءىشىپ وتىرىپ تا اڭگىمەلەسكەنبىز.
ياعني بۇل اڭگىمەدەن بيلىك حاباردار.
ورىس يمپەرياسى قۇلاعاننان كەيىن، بارلىق بوستاندىق العان مەملەكەتتەر وتارسىزداندىرۋ ساياساتىنا بەت بۇرىپ كەتتى. سوندىقتان ولاردىڭ ۇلتتىق رۋحاني دۇنيەسى قالپىنا كەلىپ، وسى 15 جىلدىڭ ىشىندە-اق ءتىلىن دە، ءدىلىن دە، مادەنيەت، ونەر، سپورت سالالارىن كوتەرىپ الىپ كەتتى.
ال قازاقستان مەشەل قالىپ وتىر. نەگە؟
ويتكەنى بيلىك قازاقتاردىڭ رۋحىن قازاقستاندا كوتەرۋگە ەشبىر پيعىل، مىنەز كورسەتپەي وتىر. ءتىپتى ادەيىلەپ قازاقتاردى باسىپ وتىر.
سەبەبى ولار بۇرىنعى ورىستاردىڭ «ءوز حالقىڭا كوڭىل بولسەڭ، ۇلتشىل بولاسىڭ» دەگەن جۇپىننان بيلىكتەگىلەردىڭ ابدەن زارەسى ۇشىپ قالعان. ولار قازاق حالقىنا قولداۋ كورسەتىپ، رۋحىن كوتەرەتىن بولسا، وندا قازاق ۇلتشىلدىعى كۇشەيىپ كەتەدى دەگەن ويدا.
جالپى، قاي مەملەكەت بولماسىن، سول مەملەكەتتى قۇرىپ وتىرعان حالىقتىڭ رۋحىمەن عانا مەملەكەت بولا الادى.
1973 جىلى 4-قىركۇيەكتە «لەنينسكايا سمەنا» گازەتىنە «پروبلەمى دۋحوۆنىي دەكولانيزاسيي» اتتى ماقالام شىكتى.
سوندا ءاربىر بوستاندىق العان حالىق «دولجنى پرويتي ەتاپ چەرەز دەكولونيزاسيۋ» دەگەن نارسەنى جازدىم.
جۋىردا عانا بىرنەشە تەلەارنادان كوردىڭىزدەر. فرانسيادا، يتاليادا ۆەلوسپورتقا قاتىسىپ، قازاقستاننىڭ اتىن جامىلىپ جۇرگەن ۆەلوسپورت «ناۆەلو» كومانداسى بار. قۇرامىندا 29 ۆەلوسيپەدشىلەر بار.
ىشىندە بىردە-بىر قازاق جوق.
ونىڭ ىشىندە 19-ى وزگە ەلدىڭ ازاماتتارى. ءبىز نە دەپ ول كوماندانى ماداقتايمىز. كەرىسىنشە، ولاردى پرەمەر-مينيستر بولىپ تۇرعان كەزىندە احمەتوۆ مىرزا قاتتى قولدادى. ءبىر ميلليون ەمەس ميلليونداعان دوللار ءبولىپ بەردى.
جارىس اياقتالعاننان كەيىن ولاردى پرەزيدەنت نازاربايەۆتىڭ ءوزى قابىلدادى. وردەن بەرىپ ماراپاتتادى. مۇنداي مىسالدار كوپ. سپورتتىڭ تۇرلەرىنەن اتاپ-اتاپ وتسەم، اسقار موجانوۆ، ەرمۇرات قايىپجانوۆ دەگەن كيك-بوكستان سپورت شەبەرلەرى بار. بۇلار ەۋروپانىڭ بىرنەشە دۇركىن چەمپيونى بولىپ قانا قويماي، الەم چەمپيوناتىنىڭ كۋبوگىن العاندار. وسى جىگىتتەردى نازاربايەۆ «ەلىمىزدىڭ سپورتشىسى» دەپ قابىلدادى ما؟ 2000 جىلى سيدنەيدە وليمپيادا بولدى.
مەن ول ۋاقىتتا اۆستراليانىڭ جانىندا جۇرگەنمىن. پوشتا ارقىلى «ۆرەميا» دەگەن گازەتتى الماتىدان السام، وندا بىلاي دەگەن جازۋلارعا كوزىم ءتۇستى: «ەدينستۆەننايا ەتو ناشا زولوتايا» دەپ ولگا شيشيگينانى جازىپتى. نە دەگەن ماداقتاۋ دەسەڭشى!
1990 جىلدارى ۇلىبريتانيادا تۋىپ وسكەن، ۇلتى يەمەن-اراب، بوكستان الەمنىڭ چەمپيونى بولدى. ۇلىبريتانيا قاتتى ماقتان ەتىپ: «مىنە، ءبىزدىڭ ازاماتىمىز!» دەدى.
سوندا يەمەننىڭ پرەزيدەنتى جاڭاعى بريتاندىق ازاماتتىعى بار، سول ەلدە تۋىپ وسكەن قانداسىن يەمەنگە شاقىرىپ، بۇكىل حالقىنىڭ الدىندا: «مۇنىڭ ۇلتى يەمەن» دەپ مەيرام وتكىزگەن.
نەگە بىزدەردە وسىنداي ۇلتتىق رۋح جوق! ءبىز كەز كەلگەن سالادان دارىندى حالىقپىز. ءتىل ماسەلەسى عوي ءوز الدىنا جاتىر.
قوعام دەڭگەيىندەگى ۇلكەن مىنبەلەردە وسىنداي ماسەلەلەردى ايتۋىمىز كەرەك. رۋحاني سيپاتىمىزدىڭ وسىنداي جاعدايعا جەتۋىنە قازاق جاستارى، زيالى قاۋىم كىنالى ەمەس. وعان كىنالىلەر – ەلدى باسقارۋشىلار.
وسى كۇنگە دەيىن 160-180 ەلدى ارالاپ كورگەن، سول ەلدەردە ءومىر سۇرگەن اداممىن. مەن 30 جىل قازاقستاننان تىس ءومىر سۇرگەن اداممىن.
دۇنيەجۇزىندە 200 مەملەكەت بولسا، سول مەملەكەتتەردىڭ بارىندە دە سول ەلدىڭ ءتىلىن بىلمەسەڭ ازاماتتىق الا المايسىڭ. بىزدەگى تاعى ءبىر قىزىعى سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنە قازاق ءتىلىن بىلمەيتىندەر كەلەدى. بۇل نە دەگەن سوراقى نارسە؟!
