قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى، تەاتر رەجيسسەرى، مۇحتار اۋەزوۆ اتىنداعى قازاق مەملەكەتتىك اكادەميالىق دراما تەاترىنىڭ ديرەكتورى اسحات ماەميروۆ ازاماتتىق نەكەدەگى ايەلىن ءولتىردى دەپ ايىپتالعان ەكس-مينيستر بيشىمبايەۆتىڭ ىسىنە قاتىستى پىكىر ءبىلدىردى، دەپ حابارلايدى Dalanews.kz.
“تەاتردا انشلاگ بولىپ قالاتىن قويىلىمنىڭ ءبىرى - “گاۋھارتاس”. ءدال ءقازىر وسىنداعى تاستان مەن سالتانتتىڭ وقيعاسى قۋاندىق پەن سالتاناتتىڭ وقيعاسىنا اۋىسىپ كەتتى. كۇندە تەاتر تاماشالاپ، سوت كورىپ وتىرمىز. جالپى "گاۋھارتاس" ءوز الدىنا، بيشىمبايەۆتىڭ وقيعاسىنان نە ساباق الۋعا بولادى؟” دەپ جۇرگىزۋشى سۇراق قويادى.
رەجيسسەر بۇل قايعىلى وقيعا تەاتر ۇجىمىنا اۋىر سوققى بولىپ تيگەنىن جەتكىزدى. ايتۋىنشا، قويىلىمدى تاماشالاعان جاندار تەرەڭ ويعا باتىپ، ەرەكشە اسەرلەنىپ شىعادى.
“ومىردەگى سالتاناتتىڭ باستان وتكەرگەن وقيعاسى ءبىزدىڭ اكتەرلەرگە قاتتى اسەر ەتتى. ونى كەلگەن ادامداردىڭ كوپشىلىگى ايتىپ كەتەدى. بۇل نە؟ سوندا قازاق وزگەرمەگەن بە؟ 1967 جىلى جازىلعان تۋىندى. ودان بەرى قانشاما ۋاقىت ءوتتى، قانشاما وزەن اقتى، قانشاما كول سارقىلدى. نەگە وزگەرمەيمىز؟ سوندىقتان بۇل ارينە جۇرەكتى اۋىرتاتىن جاعداي.
سەبەبى ءبارىمىزدىڭ اپكەمىز بەن قارىنداسىمىز بار. مۇنى جاساعان جىگىت قازاق جىگىتىنە ەتالون بولا المايدى. وعان بايلانىستى بۇكىل جىگىتتى بىردەي سىزىپ تا تاستاۋعا بولمايدى. ءبىراق تۇرمىس قۇراتىن قىزداردىڭ كوپشىلىگىن ۇرەيلەندىرىپ العان جوقپىز با دەگەن وي كەلەدى. مەن ءقازىر سونى ويلاپ ءجۇرمىن”، - دەيدى ونەر يەسى Sadaq Media-عا بەرگەن سۇقباتىندا.
ونىڭ سوزىنشە، بۇل جاعداي ۇلتتىق تاربيەنىڭ دۇرىس دارىپتەلمەۋىنەن ورىن الدى.
“ءقازىر وتىرىپ الىپ ءبىر وتباسىنىڭ تاعدىرى دەپ ايتۋعا بولمايدى. جالپى وسى ءبىر وقيعا قازاق قوعامىن ءدۇر سىلكىندىرۋ ارقىلى كوپتەگەن ماسەلەنىڭ بەتىن اشىپ كەتتى. اسىرەسە، مىنا اۋلەتتەگى اكەنىڭ، انانىڭ تاربيەسىن. ماتەريالدىق قۇندىلىق ادامعا باقىت سەزىمىن سىيلاي المايدى. رۋحاني قۇندىلىق بولۋى كەرەك.
كەز كەلگەن ادامدا رۋحاني نەگىز بولۋى كەرەك. سوندا رۋحاني تامىرى مىقتى ادام قوعامعا دا، ۇلتقا دا قىزمەت جاسايتىن ازامات بولادى. ونىڭ بىرنەشە شەت ءتىلىن بىلگەنىنەن نە پايدا؟ ەگەر ول ءبىر ارۋدى ايالاي الماسا، ونى باقىتتى ەتە الماسا جانە ۇلتتىق كوزقاراسى وتە تومەن بولسا؟ سوندىقتان مەنىڭشە، ۇرپاق تاربيەسىندە ۇلتتىق رۋحاني قۇندىلىقتارىمىز سالتانات قۇرمايىنشا، وسى دۇنيەلەر قايتالانا بەرەدى. بۇل جۇرەكتى قاتتى اۋىرتادى ”، - دەيدى ول.
سونىمەن قاتار رەجيسسەر الداعى ۋاقىتتا وسى وقيعا جەلىسىندە قانداي دا ءبىر تۋىندى جارىققا شىعۋى كەرەك دەگەن ويىن ايتتى.
“مەنىڭ ويىمشا، بولاشاقتا بۇل تۋرالى كينوتۋىندى مىندەتتى تۇردە ءتۇسىرىلۋى كەرەك دەپ ەسەپتەيمىن. مۇنىڭ “اتىن سولاي قالدىرا ما، قالدىرماي ما؟” بىلمەدىم. ءبىراق مۇنى ادامنان جاسىرعانىڭمەن، اللادان جاسىرا المايسىڭ. مەنىڭشە، ءبىزدىڭ مەملەكەت تە وسىداي ءبىر ادىلەتتى سوت پروسەسى قالاي بولۋى كەرەك ەكەنىن كورسەتىپ وتىر دەپ ەسەپتەيمىن. وسى سوتتىڭ اياعى جانە ەلدىڭ كوكەيىندەگى نارسەنى ورىندايتىنىنا مەن سەنەمىن.
سەبەبى تەگىننەن تەگىن ەشتەڭە بولمايدى. ءبىر اتتەگەن-ايى سوتتى قاسىمىزدعى كورشى مەملەكەتتەرىمىز عانا ەمەس، الەم قاراپ وتىر. مەنى سول قاتتى ويلاندىرادى. ۇيات دەگەن نارسە بولادى. سول ۇياتتان كوپ ادام ورتەندى-اۋ دەپ ويلايمىن. قازاقتىڭ سۇيەككە تاڭبا دەگەنى سول. مۇنداي جاعدايلاردى، مۇنداي ادامداردى ەلدەن الىستاتىن بولعان. تۇرمە تۇرعىزباعان. ءبىز بابالاردىڭ ۇرپاعىمىز عوي، اباقتى سالماعان”، - دەپ ءسوزىن جالعادى ول.
وسى تۇستا جۇرگىزۋشى دە ونىڭ ءسوزىن قوستاي كەتتى.
““قارا نايزا” دەگەن قازاقتىڭ ۇعىمى بار عوي. “قىز جىبەكتە” دە بەكەجاننىڭ بەتىنە تۇكىرىپ كەتەدى. ءدال ءقازىر ەل الەۋمەتتىك جەلى ارقىلى بيشىمبايەۆتىڭ جەتى اتاسىنا دەيىن تەرگەپ، تۇكىرىپ جاتىر. سونداي-اق قوعامدىق سانادا ۇلكەن ءبىر ترانسفورماسيا جۇرۋدە. كوپ ەر-ازامات ايەلدەرىن سىيلامايدى. بۇل فەمينيستەردىڭ باس كوتەرۋى ەمەس، بۇل جەردە بەلگىلى ءبىر دەڭگەيدە قازاق حالقى وزىنە-وزى ەسەپ بەرىپ جاتقانداي كەزەڭ سياقتى كورىنەدى”، - دەدى جۇرگىزۋشى.
ال ونەر يەسى “بيشىمبايەۆ ءىسى” قوعامدىق ساناعا ۇلكەن ءبىر سىلكىنىس بولعانىن اتاپ ءوتتى.
“وسىنداي دۇنيەلەر ادامدى ويلاندىرادى. ءوزىمىزدىڭ جان سارايىمىزعا ۇڭىلەمىز. راسىندا مەدالدىڭ ەكىنشى جاعى بار. ەكىنشى جاعى مەنىڭشە “مەن ەشقاشان مۇنداي جاسامايمىن” دەگەن ءسوز. مۇنىڭ اياعى نە بولادى اكە ەگىلىپ، انا اڭىرايتىنداي؟ بۇل ءقازىر جاسىراتىن جوق ۇلتتىڭ قاسىرەتىن، شەرىن كورسەتتى. اسىرەسە، انالاردىڭ. بۇل پروسەستى ءجۇز مىڭداعان ادام قاراپ وتىر. نەشە كۇننەن بەرى ميلليونداعان ورتادا بۇل اڭگىمە بولىپ جاتىر.
اسىرەسە، مىنا وسكەلەڭ ۇرپاق ەشقاشان وسىلاي جاسامايمىن دەگەن سياقتى دۇنيەلەردى ايتىپ وتىر. بالكىم، جاۋىزدىقتىڭ تامىرىن، قايدان شىعاتىنىن، وشاعىن تانۋ ءۇشىن، كورۋ ءۇشىن، "جاۋىزدىق قايدان پايدا بولادى؟ زۇلىمدىق نەدەن شىقتى؟ مەيىرىمسىزدىك ادامنىڭ بويىندا قالاي بولادى؟" دەگەن دۇنيەلەر كەيبىر كەزدە وسىنداي وقيعالار ارقىلى سارالانىپ وتىرادى. نە بولسا دا ءبىزدىڭ ۇرپاقتى، ءبىزدىڭ ۇلتتى، اسىرەسە ەر-ازاماتتاردى سىلكىپ الدى”، - دەپ ءسوزىن قورىتىندىلادى ول.
ەسكە سالايىق، كۇنى كەشە استانادا ازاماتتىق نەكەدەگى ايەلى سالتانات نۇكەنوۆانى ءولتىردى دەپ ايىپتالعان بۇرىنعى ۇلتتىق ەكونوميكا ءمينيسترى قۋاندىق بيشىمبايەۆتىڭ توعىزىنشى سوت وتىرىسى ءوتتى.
سوت 12 ءالقابيدىڭ قاتىسۋىمەن ءوتىپ جاتىر. ونىڭ 10-ى نەگىزگى، ەكەۋى قوسالقى. ولار 300 ۇمىتكەردىڭ اراسىنان تاڭدالدى.
بيشىمبايەۆقا ەكى باپ بويىنشا ايىپ تاعىلدى: اسا قاتىگەزدىكپەن كىسى ءولتىرۋ (15 جىلدان 20 جىلعا دەيىن نەمەسە ءومىر بويىنا باس بوستاندىعىنان ايىرۋ)؛ قيناۋ (4 جىلدان 7 جىلعا دەيىن باس بوستاندىعىن شەكتەۋ نەمەسە وسى مەرزىمگە باس بوستاندىعىنان ايىرۋ).
