2023 جىلى جابىق سوتتىڭ ناتيجەسىندە 7 جىل تۇرمەگە كەسىلگەن تانىمال مارافونشى مارات جىلانبايەۆتىڭ ءاتى-جونى "ەكسترەميزم مەن تەرروريزمدى قارجىلاندىرۋعا قاتىسى بار" تۇلعالاردىڭ تىزىمىندە پايدا بولدى، دەپ حابارلايدى Dalanews.kz.

ءتىزىم قازاقستان قارجى مونيتورينگ اگەنتتىگىنىڭ سايتىندا جاريالاندى. جىلانبايەۆ تىزىمگە 8 ساۋىردە ەنگىزىلگەن.

بۇعان قاتىستى پىكىر بىلدىرگەن مارات جىلانبايەۆتىڭ ادۆوكاتى مەيىرجان دوسقارايەۆ سوۆەت كەزىن ەسكە الدى.

"سوۆەت كەزىندە قۇقىقتان ايىراتىن باپتار بولدى، ءدال ءقازىر سونداي نارسە ءجۇرىپ جاتىر" دەدى ادۆوكات ازاتتىققا بەرگەن سۇقباتىندا.

"بۇل زاڭسىز. مۇنى رەتتەيتىن زاڭدار بار. ولار كونستيتۋسياعا قايشى دەپ ويلايمىن. سەبەبى ادام ءومىر ءسۇرۋى كەرەك، ءناپاقا تابا الۋى كەرەك، قانداي دا ءبىر ارەكەت جاساي الۋى كەرەك. ال جەكە سايكەستەندىرۋ ءنومىرى شەكتەلگەن ادام نە ىستەي الادى؟ ءتىپتى شەتەل ازاماتتارى كوبىرەك قۇقىققا يە" دەدى ول.

حالىقارالىق قۇقىق قورعاۋ ۇيىمدارى، اراسىندا Amnesty International جانە Human Rights Watch تا بار، قازاقستان بيلىگىن مارات جىلانبايەۆتى بوساتۋعا ۇندەگەن.

"بەلسەندى، تانىمال مارافونشى مارات جىلانبايەۆ بەيبىت ارەكەتى مەن ساياسي ۇستانىمى ءۇشىن جەتى جىلعا باس بوستاندىعىنان ايىرىلدى" دەدى Amnesty International جەلتوقسانداعى مالىمدەمەسىندە.

60 جاستاعى مارات جىلانبايەۆ كەيىنگى جىلدارى بيلىكتى سىناپ، بەيبىت نارازىلىق اكسيالارىنا قاتىسقان.

قاڭتار ايىندا مارات جىلانبايەۆ ستەپنوگورسك تۇرمەسىنە اۋىستىرىلعان. ونىڭ قاماۋدا وتىرعانىنا 11 ايدان استى، ونىڭ كوبىن تەرگەۋ يزولياتوردا وتكىزگەن. ول بىلتىر كوكتەمدە ساياسي تۇتقىنداردى قولداپ، بەيبىت اكسياسىن وتكىزگەننەن كەيىن 20 تاۋلىككە قامالدى، ىزىنشە مامىردا تەرگەۋ يزولياتورىنا اۋىستىرىلعان.

بيلىك ءماجىلىس سايلاۋىنا قاتىسپاق بولعان جانە وزگە بەلسەندىلەرمەن بىرگە "العا، قازاقستان" وپپوزيسيالىق پارتياسىن تىركەمەك بولعان جىلانبايەۆتى "تىيىم سالىنعان ۇيىمنىڭ ىسىنە ارالاستى" (ماسەلە "قازاقستاننىڭ دەموكراتيالىق تاڭداۋى" قوزعالىسى جونىندە بولىپ وتىر، قازاقستان بيلىگى ونى ەكسترەميستىك ۇيىم دەپ تانىعانمەن ەۋروپارلامەنت بەيبىت وپپوزيسيالىق ۇيىم دەپ اتاعان) دەپ ايىپتادى. جىلانبايەۆ 2023 جىلى پارلامەنت سايلاۋىنا ءوزىن-وزى ۇسىنۋشى رەتىندە قاتىسپاق بولعان كانديداتتارعا سايلاۋ جارناسىن تولەۋگە كومەكتەسۋ ءۇشىن قارجى اۋدارعان، سول ءۇشىن وعان "ەكسترەميزمدى قارجىلاندىردى" دەگەن ايىپ تاعىلدى. جىلانبايەۆ تەرگەۋ ورگاندارى "ەكسترەميستىك قوزعالىستىڭ مۇشەلەرى" دەپ اتاعان بەلسەندىلەرگە اقشا اۋدارعان.

بىلتىر 29 قاراشادا سوت جىلانبايەۆتى جەتى جىلعا سوتتادى. بەلسەندى مەن جاقتاستارى ايىپتى جوققا شىعاردى. قازاقستاندىق قۇقىق قورعاۋشىلار ونى "ساياسي تۇتقىندار" تىزىمىنە ەنگىزگەن.

تۇرمەدە وتىرعان كەزدە جىلانبايەۆ كەمىندە ەكى رەت ۇزاق اشتىق ۇستادى: بىرىندە اشىق سوتتى تالاپ ەتتى، ول كەزدە بەلسەندى قارسىلىق رەتىندە اۋزىن تىگىپ تاستادى. ەكىنشى رەت ۇكىمنىڭ كۇشىندە قالۋىنا نارازىلىق ءبىلدىرىپ، اشتىق جاريالادى. تۋىستارىنىڭ سوزىنشە، ەكى جاعدايدا دا ول ايتارلىقتاي سالماق جوعالتقان.

قازاقستان بيلىگى قۇراستىرعان "ەكسترەميزم مەن تەرروريزمدى قارجىلاندىرۋعا قاتىسى بار" تۇلعالاردىڭ تىزىمىندە 1،5 مىڭنان استام ادامنىڭ ءاتى-جونى بار.

قازاقستاندا "ەكسترەميزم بابىمەن" سوتتالعاندار بانك، نوتاريۋس جانە ساقتاندىرۋ قىزمەتىن پايدالانا المايدى.