2023 jyly jabyq sottyń nátıjesinde 7 jyl túrmege kesilgen tanymal marafonshy Marat Jylanbaevtyń aty-jóni "ekstremızm men terorızmdi qarjylandyrýǵa qatysy bar" tulǵalardyń tiziminde paıda boldy, dep habarlaıdy Dalanews.kz.
Tizim Qazaqstan qarjy monıtorıń agenttiginiń saıtynda jarıalandy. Jylanbaev tizimge 8 sáýirde engizilgen.
Buǵan qatysty pikir bildirgen Marat Jylanbaevtyń advokaty Meıirjan Dosqaraev sovet kezin eske aldy.
"Sovet kezinde quqyqtan aıyratyn baptar boldy, dál qazir sondaı nárse júrip jatyr" dedi advokat Azattyqqa bergen suqbatynda.
"Bul zańsyz. Muny retteıtin zańdar bar. Olar Konstıtýsıaǵa qaıshy dep oılaımyn. Sebebi adam ómir súrýi kerek, nápaqa taba alýy kerek, qandaı da bir áreket jasaı alýy kerek. Al jeke sáıkestendirý nómiri shektelgen adam ne isteı alady? Tipti shetel azamattary kóbirek quqyqqa ıe" dedi ol.
Halyqaralyq quqyq qorǵaý uıymdary, arasynda Amnesty International jáne Human Rights Watch ta bar, Qazaqstan bıligin Marat Jylanbaevty bosatýǵa úndegen.
"Belsendi, tanymal marafonshy Marat Jylanbaev beıbit áreketi men saıası ustanymy úshin jeti jylǵa bas bostandyǵynan aıyryldy" dedi Amnesty International jeltoqsandaǵy málimdemesinde.
60 jastaǵy Marat Jylanbaev keıingi jyldary bılikti synap, beıbit narazylyq aksıalaryna qatysqan.
Qańtar aıynda Marat Jylanbaev Stepnogorsk túrmesine aýystyrylǵan. Onyń qamaýda otyrǵanyna 11 aıdan asty, onyń kóbin tergeý ızolátorda ótkizgen. Ol byltyr kóktemde saıası tutqyndardy qoldap, beıbit aksıasyn ótkizgennen keıin 20 táýlikke qamaldy, izinshe mamyrda tergeý ızolátoryna aýystyrylǵan.
Bılik májilis saılaýyna qatyspaq bolǵan jáne ózge belsendilermen birge "Alǵa, Qazaqstan" opozısıalyq partıasyn tirkemek bolǵan Jylanbaevty "tyıym salynǵan uıymnyń isine aralasty" (másele "Qazaqstannyń demokratıalyq tańdaýy" qozǵalysy jóninde bolyp otyr, Qazaqstan bıligi ony ekstremıstik uıym dep tanyǵanmen Eýroparlament beıbit opozısıalyq uıym dep ataǵan) dep aıyptady. Jylanbaev 2023 jyly parlament saılaýyna ózin-ózi usynýshy retinde qatyspaq bolǵan kandıdattarǵa saılaý jarnasyn tóleýge kómektesý úshin qarjy aýdarǵan, sol úshin oǵan "ekstremızmdi qarjylandyrdy" degen aıyp taǵyldy. Jylanbaev tergeý organdary "ekstremıstik qozǵalystyń músheleri" dep ataǵan belsendilerge aqsha aýdarǵan.
Byltyr 29 qarashada sot Jylanbaevty jeti jylǵa sottady. Belsendi men jaqtastary aıypty joqqa shyǵardy. Qazaqstandyq quqyq qorǵaýshylar ony "saıası tutqyndar" tizimine engizgen.
Túrmede otyrǵan kezde Jylanbaev keminde eki ret uzaq ashtyq ustady: birinde ashyq sotty talap etti, ol kezde belsendi qarsylyq retinde aýzyn tigip tastady. Ekinshi ret úkimniń kúshinde qalýyna narazylyq bildirip, ashtyq jarıalady. Týystarynyń sózinshe, eki jaǵdaıda da ol aıtarlyqtaı salmaq joǵaltqan.
Qazaqstan bıligi qurastyrǵan "ekstremızm men terorızmdi qarjylandyrýǵa qatysy bar" tulǵalardyń tiziminde 1,5 myńnan astam adamnyń aty-jóni bar.
Qazaqstanda "ekstremızm babymen" sottalǵandar bank, notarıýs jáne saqtandyrý qyzmetin paıdalana almaıdy.
