ءبىلىمدى جەتەر مۇراتقا

Dalanews 13 جەل. 2023 04:33 854

 قازىرگى تاڭدا ومىرىمىزدە عالامتوردىڭ الاتىن ماڭىزى زور ەكەنى بەلگىلى. دەگەنمەن،وسى ۋاقىتقا دەيىن بۇكىل ادامزات جيناعان ءبىلىمنىڭ نەگىزى كىتاپتا ەكەنى داۋ تۋدىرمايدى.

تاۋەلسىز ەلىمىزدە جاستاردىڭ ءبىلىمدى ۇرپاق قاتارىنا قوسىلۋىنا، مەملەكەتىمىزدى ودان ءارى دامىتۋعا ۇلەس قوسۋىنا بار مۇمكىندىك جاسالعان. ماسەلەن،الدىڭعى قاتارلى وقۋ ورىندارىنىڭ ءبىرى سانالاتىن ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىندە وسىدان بىرنەشە جىل بۇرىن باسشىلىق قۇرامنىڭ باستاماسىمەن «100 كىتاپ» جوباسى قولعا الىنعان بولاتىن جانە قازۇۋ ستۋدەنتى وقۋعا ءتيىس ۇزدىك وتاندىق جانە الەمدىك كلاسسيكتەردىڭ شىعارمالارى تاڭدالىپ، ءتىزىمى جاسالدى. جوبانىڭ نەگىزگى ماقساتى – جاستاردى كىتاپ وقۋعا تارتۋ ارقىلى ستۋدەنتتەردىڭ مادەني جانە ءبىلىم دەڭگەيىن كوتەرۋ. ۇلكەن ىزدەنىستى تالاپ ەتەتىن  جوبا ءالى كۇنگە دەيىن وزەكتى بولىپ وتىر.

    قارا شاڭىراق "قازۇۋ-دىڭ ستۋدەنتى وقۋعا ءتيىس 100 كىتاپ جوباسى"اياسىندا تۇراقتى دامۋ ماقساتتارىنىڭ ىشىندەگى 4-ماقسات: «بارلىعىنا ساپالى ءبىلىم» ەكەنىن ەسكەرە وتىرا  ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ زاڭ فاكۋلتەتى ازاماتتىق قۇقىق جانە ازاماتتىق ءىس جۇرگىزۋ، ەڭبەك قۇقىعى كافەدراسىنىڭ 1 كۋرس ماگيسترانتتارىمەن ەكى توپقا ءبولىنىپ بايقاۋ وتكىزدىك.


بايقاۋ بارىسىندا ستۋدەنتتەر كوپ وقىعان،كوپتى بىلەدى دەگەن ۇستانىمدى ايتىپ ءوتتى.شارا 100 كىتاپ توڭىرەگىندە بولعاندىقتان ءبىرىنشى توپ س.سەيفۋلليننىڭ «تار جول،تايعاق كەشۋ» رومان-ەسسەسىن،ەكىنشى توپ ب.سوقپاقبايەۆتىڭ  «ولگەندەر قايتىپ كەلمەيدى» شىعارمالارىن تالداۋدى ءجون سانادىق.

ءداۋىر ۇرانىنا سايكەس قازاق توپىراعىندا تاريحي-ريەۆوليۋسيالىق تاقىرىپقا بارعان تۇڭعىش رومان- «تار جول، تايعاق كەشۋ». شىعارما 1916–1919 جىلداردىڭ وقيعالارىن قامتيدى. «تار جول، تايعاق كەشۋ» – ەڭ الدىمەن تاريحي، ادەبي فاكت جانە كوركەم ءماتىن. روماندا اينالادا ءوتىپ جاتقان وقيعا، قۇبىلىستاردى تەرەڭ قۋاتپەن بەينەلەيتىن اسەرلى جولدار ءجيى كەزدەسەدى. بىرىندە اۆتور – قاھارمان حالىق باسىنا تۇسكەن اۋىرتپالىققا كۇڭىرەنەدى، بىرىندە يدەولوگيالىق قارسىلاستارىنا اشىنادى نەمەسە ءوزىنىڭ، دوستارىنىڭ قاتەلىكتەرىنە كۇيىنەدى، بۇقارانىڭ اڭقاۋ، ناداندىعىنا اشۋلانادى. تۇتقىندا جاتقاندا كورگەن ازاپ-تاۋقىمەتتەرىن ەسكە ءتۇسىرىپ،قامىعادى، قيىن-قىستاقتان حالىقپەن بىرگە شىعار جول ىزدەپ العا تالپىنادى.

بەردىبەك سوقپاقبايەۆتىڭ «ولگەندەر قايتىپ كەلمەيدى» رومانى سوعىس جىلدارىنداعى قازاق حالقىنىڭ اۋىر تۇرمىس-تىرشىلىگىن، باستان كەشكەن ازالى كۇندەرىن سۋرەتتەيتىن شىعارما. ءۇش بولىمنەن تۇراتىن شىعارمانى اۆتور ءبىرىنشى داپتەر، ەكىنشى داپتەر، ءۇشىنشى داپتەر دەپ اتاعان. روماننىڭ باستى كەيىپكەرى – ەركىن مامىربايەۆ ەسىمدى 15-16 جاس شاماسىنداعى بوزبالا. وقيعا ەركىن ارقىلى باياندالىپ، بولعان جايتتارعا ەركىننىڭ كوزقاراسىمەن باعا بەرىلەدى. ەركىننىڭ شىعارماداعى وبرازى اقكوڭىل، قاراپايىم، شىنشىل، نامىسشىل قازاقتىڭ قارا دومالاق بالاسى. روماندى تالداۋ ارقىلى ءبىز ناعىز قازاققا ءتان اقكوڭىل بەينەنى كوردىك.روماندا شيەلىنىسىپ جاتقان بەلگىلى وقيعا جوق، بۇل شىعارما ءبىر ادامنىڭ ءومىربايانى دەسەم قاتە بولماس. بوزبالا كۇننەن باستاپ، وتىزىندا وردا بۇزار شاققا دەيىن باياندالىپ جازىلعان شىعارما. كىمدى دە بولسا قىزىعىنا بولەپ، تۇيگىزەر، جەتكىزەر ويى بار اۆتوردىڭ مەن دەگەن شىعارمالارىنىڭ بىرەگەيى.ءبىر سوزبەن ايتقاندا، قازاق ادەبيەتىنىڭ شوقتىعى بيىك شىعارمالار قاتارىنا جاتادى.

ستۋدەنتتەر ءجۇز كىتاپتى وقىعان كەزدە ساناسى جەتىلىپ،تۇيسىگى كەڭەيەدى. تاريحتى، ءداستۇردى بىلەدى.ادامي قارىم-قاتىناستارعا قانىق بولادى.سونىڭ ارقاسىندا ولار تولىسىپ، جەتىلىپ ءبىر جاقسى دەڭگەيگە كوتەرىلەدى. سوندىقتان ءتورت جىلدا كەمى ءجۇز كىتاپ وقىپ شىقسا كەيىن ارى قارايعى ومىرىنە ازىق بولادى. جاقسىلىققا باستايتىن ەڭ ىزگى قۇرال وسى – كىتاپ.

 

 مىرزاتايەۆ ن.د

ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ-دىڭ زاڭ فاكۋلتەتى  ازاماتتىق قۇقىق جانە ازاماتتىق ءىس جۇرگىزۋ، ەڭبەك قۇقىعى كافەدرا مەڭگەرۋشىسىنىڭ عىلىمي-يننوۆاسيالىق جۇمىس جانە حالىقارالىق بايلانىستار جونىندەگى ورىنباسارى

اتاحانوۆا س.ك

ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ-دىڭ زاڭ فاكۋلتەتى  ازاماتتىق قۇقىق جانە ازاماتتىق ءىس جۇرگىزۋ،ەڭبەك قۇقىعى كافەدراسىنىڭ قاۋىمداسقان پروفەسسورى

 

 

ۇسىنىلعان
سوڭعى جاڭالىقتار