ونىڭ پىكىرىنشە رەسەيدىڭ ساياسي جوبالارىنان جالتارىپ جۇرگەن قازاقستان ماسكەۋ مەن مينسكى بىرىككەننەن كەيىن بۇرىنعىداي تاباندىلىق تانىتا المايدى.
«ءتۇپتىڭ تۇبىندە ەۋرازيالىق وداق ەكونوميكالىق ارىپتەستىكتىڭ شەڭبەرىنەن شىعىپ، ساياسي قۇرىلىمعا اينالادى»، – دەيدى سۆويك.
ساياساتتانۋشى ايتقانىنىڭ ايداي كەلەرىنە سەنىمدى. ول مۇنىڭ العىشارتىن ازىردەن-اق اڭعارىپ وتىرعانعا ۇقسايدى.
«توقايەۆتىڭ تۇنەۋكۇنگى جولداۋى كوڭىلدەگى كۇپتى ويدى سەيىلتىپ تاستادى. ەكىنشى پرەزيدەنت تۇڭعىش پرەزيدەنتتىڭ «مۇراسىن» مانسۇق ەتەر ويى جوعىن، نازاربايەۆتىڭ سوقپاعىمەن جۇرە بەرەرىن نىقتاپ بەردى. الەۋمەتتىك جەلىدە قىزۋ تالقىلانعان ساياسي رەفورمانى الىستان اينالىپ ءوتتى. سىرتقى ساياساتتى دا ءسوز ەتكەن جوق. بيلىك بەلارۋستەگى جاعدايدى مۇقيات باقىلاپ وتىر. ولاردىڭ قاتەلىگىنەن ساباق الۋعا تىرىسۋدا...» دەيدى سۆويك.
ونىڭ ويىنشا توقايەۆ ءبىر كەزدەرى نازاربايەۆتىڭ تاڭداۋى تۇسكەن كادرلىق رەزەرۆكە ارقا سۇيەۋدە. ەلدەگى ساياسي-ەكونوميكالىق احۋالدى ازدى-كوپتى بىلەتىن ەسكى كادرلەردىڭ كۇشىن سارقا پايدالانباق.
ساياساتتانۋشى ءسوز ورايىندا بەلارۋستەگى احۋالعا توقتالىپ، ەرەۋىلدىڭ سوڭى نەمەن اياقتالارىن تۇسپالداپتى.
«نارازالىق بىرتىندەپ باسەڭدەيدى. ەل-جۇرتتىڭ اشۋى تارقاپ، اپتىعى باسىلعان شاقتا كونستيتۋتسيالىق رەفورما جۇرگىزىلەدى»، – دەيدى كۇنى بۇرىن كورىپكەلدىك جاساعان سۆويك.
ساياساتتانۋشى جاڭا قۇجاتتا ءبىرقاتار توتەنشە، توسىن وزگەرىستەر بولارىنا سەنىمدى.
«جاڭا كونستيتۋتسيادا وداقتىق مەملەكەت دەگەن جاڭا تارماق پايدا بولادى. ارتىنشا پارلامەنت جانە پرەزيدەنت سايلاۋى ءوتىپ، بيلىككە كەلگەن جاڭا باسشى رەسەيمەن بىرىگۋدىڭ العاشقى راسىمدەرىن جاسايدى»، – دەيدى سۆويك.
ونىڭ ويىنشا قىزىقتىڭ كوكەسى وسى ارادا باستالادى. ءبىر وداق، ءبىر مەملەكەتكە بىرىككەن رەسەي مەن بەلارۋستىڭ ەۋرازيالىق وداقتاعى ءسوزى وتىمدىرەك، وكتەمىرەك شىعىپ، وزگە وداقتاستاردىڭ مىسىن باسا باستايدى.
ءبىر مەملەكەتكە اينالعان رەسەي مەن بەلارۋستىڭ ءوز قۇرىلىمدارى قۇرىلىپ، وداقتاعى داۋىس سانى مەن كۆوتاسى ارتادى. بەلارۋستى «جۇتىپ جىبەرگەن» رەسەيگە ەكونوميكالىق ينتەگراسيا ازدىق ەتىپ، ۇيىمنىڭ ۇستىنەن قارايتىن ساياسي قۇرىلىم قۇرۋ كەرەكتىگىن اشىق ايتۋعا كوشەدى.
وسى كۇنگە دەيىن ساياسي امبيسياسىن ءارتۇرلى ەكونوميكالىق ۇسىنىستارمەن بۇركەمەلەپ كەلگەن ماسكەۋ بۇرىنعىدان بەتەر باستىرمالاتىپ، قازاقستاندى ساياسي وداققا بىرىگۋگە يتەرمەلەيدى.
سۆويكتىڭ سوزىنەن تۇسىنگەنىمىز بۇگىنگى داۋىردە ۇلتتىق تاۋەلسىزدىكتىڭ بالەندەي قۇندىلىعى جوق. بۇل يدەولوگيا ءوزىنىڭ وزەكتىلىگىن جوعالتقان. دامىعان ەلدەر ءوزارا وداقتاسىپ، مەملەكەتتى باسقارۋدىڭ ۇلتارالىق دەڭگەيىنە وتكەن.
ال دامۋشى ەلدەردىڭ ۇلتتىق تاۋەلسىزدىگى ءسوز جۇزىندە عانا. ءىس جۇزىندە بۇلاردىڭ باس بوستاندىعى جوق. دامىعان ەلدەردىڭ «ساۋىن سيىرى» عانا. ساياسي سالماعى بولماعاندىقتان الەمدىك دامۋدىڭ باعىت-باعدارىن ايقىنداي المايدى. قازاقستان سەكىلدى ەلدەر حالىقارالىق ۆاليۋتا قورى نەمەسە دۇنيەجۇزىلىك ساۋدا ۇيىمىنىڭ شەشىمدەرىنە ءۇنسىز باس شۇلعۋعا ءماجبۇر.
«ەۋرازيالىق وداقتىڭ دەڭگەيىندە ۇلتارالىق ارالىق قۇرىلىمدار قۇرۋعا سەزىكتەنە قارايدى. رەسەيدى سۋقانى سۇيمەيتىن ەلدەگى پاتريوتتاردىڭ ءبىر شوعىرى بۇعان تۇبەگەيلى قارسى.
قازاق بيلىگىنىڭ ۇشار باسىندا وتىرعاندار «بۇيتەر بولساق الىس-جاقىن شەتەلدەگى ەسەپ-شوتىمىز بۇعاتتالا ما» دەپ ۋايىم جەيدى. وسى ەلدىڭ ءتۇپ قوجايىنى قازاق حالقى ۇلتتىق تاۋەلسىزدىكتى قىزعىشتاي قورعاعانىن الدانىش كورەدى»، – دەيدى سۆويك.
ساياساتتانۋشى قازاقستانداعى ۇلتشىل-پاتريوتتارعا ءتىسىن قايراپ جۇرگەنىن، ەۋرازيالىق وداقتىڭ ساياسي وداققا ۇلاسۋىنا ءدال وسى توپتىڭ ايعاي-اتتانى كەدەرگى كەلتىرىپ وتىرعانىن تىلگە تيەك ەتىپتى.
توق ەتەرىن ايتقاندا سۆويك بۇل وداقتىڭ ەكونوميكالىق شەڭبەردەن شىعىپ، ساياسي ۇيىمعا اينالۋىن قوس قولداپ قۇپتايتىنىن جاسىرماعان. ونىڭ پىكىرىنشە بۇدان وزگە جول جوق. بۇدان ۇتپاساق، ۇتىلمايمىز. ۇپايىمىز تۇگەل بولادى.
«كەڭەس ۇكىمەتىنەن قانداي جامانشىلىق كوردىك؟ سول كەزدىڭ ادامدارى مەن سوسياليستىك يدەالدار كىمگە كەسىرىن تيگىزدى؟ سول تۇستا ۋايىم-قايىمسىز، باقۋاتتى ءومىر كەشكەنىمىز وتىرىك پە؟ ەلگە دە كەرەگى وسى...»، – دەيدى سۆويك.
...
ساياساتتانۋشى دوسىم ساتپايەۆ وسىناۋ وداققا كۇدىكپەن قارايتىن ساراپشىلاردىڭ ءبىرى. ونىڭ پىكىرىنشە ەۋرازيالىق وداقتان ەرتە باستان شىعۋ كەرەك، ۋاقىت كەلە رەسەي قۇزىرەتىن كۇشەيتىپ، قازاقستاندى ءبىرجولاتا شىرماپ الادى.
«ءدال ءقازىر ءبىر عانا داۋسىز دۇنيە بار: باتىس پەن رەسەيدىڭ اراسىنداعى ايقاس اسقىنا تۇسەدى. سانكسيانىڭ ايلاپاتى ءالى الدا.
بۇل نەنىڭ بەلگىسى؟ رەسەيدى وقشاۋلاتىپ تىنباق. «يزگوي» مەملەكەتكە اينالدىرماق. ءبىز قاندايمىز؟ ءبىز مۇلدە بولەكپىز. اشىقپىز.
«يزگوي» مەملەكەت ءبىزدى ءوز يىرىمىنە تارتپاق بولادى.
كۇن كەشە ءپۋتيننىڭ كومەكشىسى ۆلاديسلاۆ سۋركوۆ ايتتى: «رەسەيدى ءجۇز (بالكىم ەكى ءجۇز، ءۇش ءجۇز) جىلدىق جالعىزدىق كۇتىپ تۇر» دەپ…
سۋركوۆتىڭ ءسوزى رەسەيدىڭ ەكى وداقتاسى عانا بار. ول – اسكەر جانە فلوت دەگەنگە سايادى. كرەمل «گەوساياسي جالعىزدىقتى» جالعىز ءوزى وتكەرمەك ويى جوق. ءبىزدى دە ىلەستىرە كەتپەك. وداقداستارى نە ويلايتىنى وعان ماڭىزدى ەمەس»، – دەگەن ەدى بۇدان بۇرىن ءبىزدىڭ رەداكسياعا بەرگەن سۇحباتىندا دوسىم ساتپايەۆ.
ونىڭ پىكىرىنشە ەۋرازيالىق وداق ساپاسىز كىرجۋعىش ۇنتاق سياقتى. كوپىرشىگى كوپ، ناتيجەسى ءنول. ال ەۋرازيالىق وداقتىڭ ابىروي-بەدەلىن كىرلەتكەن رەسەيدىڭ ءوزى. وداقتاستارىمەن ساناسپايتىن، ساناسقىسى كەلمەيتىن ساياسات قازاقستان مەن بەلارۋستىڭ ساياسي-ەكونوميكالىق مۇددەلەرىن كۇل-تالقان ەتتى.
«ماسكەۋدىڭ ماقساتى ەشقانداي ەكونوميكا ەمەس. ءوزىنىڭ ايتقانىنا كونىپ، ايداۋىنا جۇرەتىن ەلدەردى قولاستىنا قوسۋ. التى جىل ءوتتى. نە وزگەردى؟ نە ورىندالدى؟ وداق اياسىنداعى ءولى تۋعان جوبالاردى سانامالاساق ون ساۋساق ون قايتارا بۇگىلەدى ەكەن. ايتقانىمىز ايداي كەلدى، دەمەك. رەسەيدەن ۇيرەنەر جەرىمىز بولسا، ءبىر باسقا.
رەسەي دە ءبىز سياقتى. شيكىزاتقا تاۋەلدى. رەسەي دە ءبىز سياقتى. جەمقور مەملەكەت.
رەسەيدەن ۇيرەنەر تۇگىمىز جوق. ءبىز يننوۆاسيالىق تۇرعىدان كوش سوڭىندا قالعان، اسكەري-وندىرىستىك كەشەنىنەن باسقا تۇگى جوق اۋتسايدەر مەملەكەتتىڭ وداقتاسىمىز.
قازاقستاندىق كاسىپكەرلەر رەسەي نارىعىنا كىرە المادى. كىرگىزگەن جوق. كۇلدى. كەدەرگىنى قولدان قۇراستىردى. اسىرەسە، اراق-شاراپقا كەلگەندە…
كرەملدىڭ امالى جوق. ازىرگى احۋال رەسەيدى ءوز نارىعىن، ءوز ءوندىرۋشىسىن قورعاۋعا ماجبۇرلەۋدە. تارازىلاي ايتقاندا ەكى ەلدىڭ اراسىنداعى الىس-بەرىس، بارىس-كەلىس تەڭ ەمەس. ءبىز ۇتىلدىق»، – دەيدى ساياساتتانۋشى.
ازىرلەگەن، دۋمان بىقاي
