ەستەرىڭىزگە سالا كەتەيىك، اتالعان قۇجات الەۋمەتتىك جانە ينجەنەرلىك ينفراقۇرىلىمدى، ەكونوميكانىڭ ناقتى سەكتورىن دامىتۋ، جۇمىسپەن قامتۋدى قامتاماسىز ەتۋ جانە حالىقتىڭ تابىسىن ءوسىرۋ ماسەلەلەرىن جۇيەلى شەشۋگە باعىتتالعان.
كەشەندى جوسپار اياسىنداعى جۇمىستار 2020 جىلى باستالىپ، 2025 جىلعا دەيىن جالعاسادى. جالپى سوماسى 260 ملرد تەڭگەگە 56 جوبانى ىسكە اسىرۋ جوسپارلانعان. ونىڭ 98،5 ملرد تەڭگەسى رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتەن، ال قالعان بولىگىن جەرگىلىكتى، جەكە ينۆەستيسيالار مەن مەملەكەتتىك-جەكەشەلىك ارىپتەستىكتەن ءبولىندى.
ءوڭىر باسشىسى قاراعايلى جاڭا تۇرعىن اۋدانىن بەلسەندى دامىتۋعا كوپ كوڭىل بولىنگەنىن اتاپ ءوتتى. ماسەلەن، ەكى جىل ىشىندە مۇندا بەس جالعا بەرىلەتىن جانە 15 نەسيەلىك ءۇي پايدالانۋعا بەرىلدى. 3،5 ملرد تەڭگەگە ۆەلوجولدارى مەن جارىقتاندىرۋى بار كۆارتالىشىلىك ءوتۋ جولدارى سالىندى. بيىل شاعىن اۋداندا 1200 ورىندىق زاماناۋي مەكتەپتىڭ قۇرىلىسى باستالادى.
كەشەندى جوسپار اياسىندا سەمەيدە كوممەرسيالىق قۇرىلىس سالۋشىلار 20 كوپقاباتتى تۇرعىن ءۇيدى تۇرعىزدى. «ءبىر قاباتتى شىعىس» وڭىرلىك باعدارلاماسى بويىنشا جەكە قۇرىلىس سالۋشىلار 78 ءبىر قاباتتى ءۇي سالدى. ايتا كەتۋ كەرەك، ەكى جىل ىشىندە 256 مىڭ شارشى مەتر تۇرعىن ءۇيدى پايدالانۋعا بەرۋ جوسپارلانعان. ءىس جۇزىندە 400 مىڭ شارشى مەتردەن استام تۇرعىن ءۇي پايدالانۋعا بەرىلدى. ياعني، جوسپارلانعان جوسپاردان 1،6 ەسە ارتىق. تۇرعىن ءۇي سەكتورىنىڭ بەلسەندى قۇرىلىسى 2 200-دەن استام وتباسىنىڭ تۇرعىن ءۇي ماسەلەلەرىن شەشۋگە مۇمكىندىك بەردى.
ينفراقۇرىلىمدىق سەكتور جوسپار بويىنشا 4،2 ملرد تەڭگە بولسا، 12 جوبانى جۇزەگە اسىرۋعا 5،5 ملرد تەڭگە يگەرىلدى. سونىڭ ارقاسىندا ستەپنوي جانە سۋىق بۇلاق اۋىلدارىنىڭ تۇرعىندارى ورتالىق سۋمەن قامتاماسىز ەتىلدى.
ال ۇشاقتار كەنتىندە ورامىشىلىك سۋ قۇبىرى جەلىلەرى سالىندى. سۋ رەسۋرستارىنىڭ لاستانۋىن بولدىرماۋ ءۇشىن ەرتىس وزەنى ارقىلى وتەتىن كوممۋنيكاسيالىق ديۋكەر جوندەلدى. ايتا كەتۋ كەرەك، بۇل جوندەۋ ماسەلەسى 15 جىل ىشىندە شەشىلمەگەن ەدى.
سونىمەن قاتار، دانيال احمەتوۆ سەمەي – حالىقارالىق جانە رەسپۋبليكالىق ماڭىزى بار جولدار وتەتىن ءوڭىردىڭ ماڭىزدى كولىكتىك-لوگيستيكالىق جانە ساۋدا تورابى ەكەنىن اتاپ ءوتتى. سوندىقتان جولداردى اباتتاندىرۋعا ەرەكشە كوڭىل بولىنەدى.
بۇعان دەيىن سەمەيدە «نۇرلى جول» ينفراقۇرىلىمدىق دامۋ باعدارلاماسى بويىنشا «ومبى – مايقاپشاعاي» اۆتوموبيل جولدارىنىڭ ۋچاسكەلەرىن قايتا جاڭارتۋ اياقتالدى. بۇل ترانزيتتىك جۇكتەردى تاسىمالداۋ كولەمىنىڭ ايتارلىقتاي وسۋىنە ىقپال ەتكەن.
جۇك-كولىك جولاۋشىلار الەۋەتىن دامىتۋ ءۇشىن ەكى ءىرى جوبا ىسكە اسىرىلاتىن بولادى. اتاپ ايتقاندا، ۇزىندىعى 51 شاقىرىم سەمەي قالاسىنىڭ اينالما جولىنىڭ قۇرىلىسى جانە ەرتىس وزەنى ارقىلى وتەتىن اۆتوجول كوپىرىن قايتا جاڭارتۋ. وتكەن جىلى اينالما جول قۇرىلىسى بويىنشا جوبانىڭ تەحنيكالىق-ەكونوميكالىق نەگىزدەمەسىن ازىرلەۋ اياقتالدى.
اۆتوجول كوپىرىن رەكونسترۋكسيالاۋ جوباسىنا ساراپتاما الىندى. الداعى ۋاقىتتا جوبالاردى قارجىلاندىرۋ سالالىق مينيسترلىكپەن پىسىقتالاتىن بولادى.
وسىلايشا قالا جولدارىنىڭ جاعدايىن جاقسارتۋ ءۇشىن كوپ جۇمىس اتقارىلدى. ەكى جىل ىشىندە جول جەلىسىن اعىمداعى جانە ورتاشا جوندەۋگە 3 ملرد تەڭگە جوسپارلانعان بولاتىن. الايدا، اتالعان باعىتقا 7،2 ملرد تەڭگە جۇمسالدى. ناتيجەسىندە بۇل 90 شاقىرىم جولدار مەن كوشەلەردى قاناعاتتانارلىق جاعدايعا كەلتىرۋگە مۇمكىندىك بەردى.
وتكەن جىلى جانگەلدين كوشەسى بويىمەن «ومبى – مايقاپشاعاي» تراسساسىنا دەيىنگى اۆتوجولدى قايتا جاڭارتۋ اياقتالدى، «سەمەي – قاينار» اۆتوجولىنىڭ 108 شاقىرىمى ورتاشا جوندەۋ اياقتالدى. سونداي-اق، 106 كوشە مەن جەرگىلىكتى ماڭىزى بار جولدار جوندەلدى.
قالا تۇرعىندارى ءۇشىن جايلى ورتا قۇرۋ ماسەلەلەرىنە ەرەكشە نازار اۋدارىلدى. 2020 جىلدان باستاپ 24 نىسان اباتتاندىرىلدى. ولاردىڭ اراسىندا «اباي جولى» جاياۋ جۇرگىنشىلەر ايماعى، مەشىت اينالاسىنداعى اۋماق، اباي اتىنداعى الاڭدى قايتا قۇرۋ، «ماڭگىلىك ەل» كوشەسىن اباتتاندىرۋ سياقتى ءىرى نىساندار بار.
دانيال احمەتوۆ اتاپ وتكەندەي، ءقازىر قالالىق بيلىك دەپۋتاتتارمەن بىرلەسىپ، سەمەي قالاسىن دامىتۋدىڭ كەشەندى جوسپارىمەن تانىسىپ، حالىقپەن كەزدەسۋلەر وتكىزۋى ءتيىس.
دانيال احمەتوۆ سەمەي قالاسىنىڭ جۇرتشىلىعىمەن كەزدەسۋ بارىسىندا قالانىڭ ورتالىق كوشەسىنە شىعاتىن كوپقاباتتى ۇيلەردىڭ قالاي اباتتاندىرىلاتىنى تۋرالى ايتىپ بەردى.
ونىڭ ايتۋىنشا، بيىل سەمەيدە شاكارىم داڭعىلىنداعى 19 كوپقاباتتى ءۇيدىڭ قاسبەتى جاڭارتىلادى. سەبەبى، ولار ورتالىق كوشە مەن تەمىرجول ۆوكزالىن بايلانىستىرادى.
– بۇل سەمەي قالاسىنىڭ قاقپاسى. سوندىقتان اتالعان ۇيلەردى اباتتاندىرۋدى جوسپارلاپ وتىرمىز. ولاردىڭ قاسبەتتەرى جاڭا كەلبەتكە يە بولماق. الايدا، قالا تاريحي قۇندىلىعى بار ەرەكشە عيماراتتارعا باي ەكەندىگىن ۇمىتپاۋىمىز كەرەك. مۇنداي نىسانداردى قالپىنا كەلتىرۋدىڭ ارنايى باعدارلاماسى بار. سوندىقتان ءبىز سەمەيدىڭ تاريحي كەلبەتىن ساقتاۋ ءۇشىن ەسكى ۇيلەردى قالپىنا كەلتىرۋمەن اينالىساتىن مامانداردى جۇمىلدىراتىن بولامىز، – دەپ حابارلادى دانيال احمەتوۆ.
