اۋىز سۋ ماسەلەسى: قازاقستاندا سۋدى ۇقىپتاپ قولدانۋ مادەنيەتى قاشان قالىپتاسادى؟

Dalanews 20 ءشىل. 2022 12:41 1487

ساراپشىلاردىڭ پىكىرىنشە قازاقستان سۋ ماسەلەسىنە كەلگەندە كورشىلەرگە مۇقتاجدىقتان ارىلىپ، اۋىز سۋدان تارىقپايتىن جۇيەلى جوسپار قۇرعانى ءجون.

بۇلاي دەۋىمىز بەكەر ەمەس. ەلىمىزدەگى سۋ سالاسىنىڭ ماماندارى 2035-40 جىلعا قاراي قازاقستانداعى سۋعا سۇرانىس 45 پايىزعا ارتادى دەپ وتىر، ال سۋ جەتىسپەۋشىلىگى جىلىنا 12 تەكشە شاقىرىمدى قۇرايتىن بولادى.

ايتا كەتەلىك، ەلىمىزدە حالىقتى اۋىز سۋمەن قامتاماسىز ەتۋگە باعىتتالعان «نۇرلى جەر» باعدارلاماسى جۇزەگە اسۋدا. الايدا ءبىرقاتار ءماجىلىس دەپۋتاتتارى وسىناۋ جوبانىڭ تيىمدىلىگىنە كۇمانمەن قارايدى. حالىق قالاۋلىسى ەكاتەرينا سمىشليايەۆانىڭ ايتۋىنشا 2025 جىلى بارشا قازاقستان تۇرعىندارىن 100 پايىز تازا اۋىز سۋمەن قامتاماسىز ەتۋدى كوزدەگەن ۇكىمەت جوسپارىنىڭ ورىندالۋى نەعايبىل.

دەپۋتاتتىڭ اقپارات قۇرالدارىنا ۇسىنعان دەرەگى بويىنشا بۇل جوسپاردى ىسكە اسىرۋدا ۇكىمەت كوپتەگەن كەدەرگىلەرمەن بەتپە-بەت كەلۋى مۇمكىن.

«جۇمىسقا جاۋاپتى مينيسترلىك 2023 جىلى جوسپارلانعان 120 ەلدى مەكەننىڭ تەك 90-ىن عانا اۋىز سۋمەن قامتۋعا ۋادە بەرىپ وتىر. سەبەبى، الداعى جىلدارعا باعىتتالعان قارجىنىڭ باسىم بولىگى جۇمسالىپ كەتتى. قارجى بولىنىسىنە كەلگەندە كەشىگۋلەر بولعانىنان حاباردارمىز، سونىڭ سالدارىنان مەردىگەرلەرگە جۇمىستى كەشىگىپ باستاۋعا تۋرا كەلدى. ال جەر قاتىپ، قار تۇسكەن تۇسكەن كەزدە قۇبىر جۇرگىزۋ ماشاقات ءىس»، – دەيدى ماجىلىسمەن.

ءوز كەزەگىندە سۋ سالاسىن جەتىك بىلەتىن ەكولوگ اراي ساپار قىزى اۋىز ماسەلەسىن شەشۋگە ءجيى ورىن اۋىساتىن مينيسترلەردىڭ كەدەرگى بولىپ وتىرعانىن ايتادى.


«وسى كۇنگە دەيىن ەلىمىزدەگى سۋ كودەكسىنە 70-تەن استام وزگەرىس ەنگەن ەكەن. ەلىمىزدە سالاعا جاۋاپتى مينيسترلەر دە ءجيى اۋىسادى، سونىڭ سالدارىنان وسى باعىتتاعى باعدارلامالار تۇرالاپ قالاتىن كەزدەر كوپ. بۇل ماسەلەنى كەشەندى تۇردە قاراستىرۋ قاجەت»، – دەيدى ول.

ساراپشى اۋىز ماسەلەسىنە كەلگەندە قازاقستاندى كورشى ەلدەرگە تاۋەلدىلىكتەن قۇتقارۋدىڭ جولىن ۇسىنىپ وتىر. ونىڭ ايتۋىنشا سۋعا كەلگەندە كورشىگە مۇقتاجدىقتان ارىلۋ ءۇشىن 10-عا جۋىق سۋ قويماسىن سالۋىمىز قاجەت.

ءوز كەزەگىندە «تازا-سۋ» كومپانياسىنىڭ باسشىسى ماقسات تەمىرلان ۇلى بۇل تۇجىرىممەن كەلىسپەيدى.

«ەلىمىزدە سۋ جەتكىلىكتى، – دەيدى ول. تەك سۋدى تاسىمالدايتىن ينفراقۇرىلىمداردىڭ توزىعى جەتكەن، سۋ قۇرىلىسى سالاسىنا جاڭاشىل يدەيالار جەتىڭكىرەمەيدى. ونىڭ ۇستىنە، تۇرعىنداردىڭ تاراپىنان سۋدى ۇقىپتى قولداناتىن ەتيكا قالىپتاسا قويعان جوق. سۋ باعاسى ارزان، سۋدىڭ ءقادىرىن تۇسىنبەي وتىرمىز...».

ايتا كەتەلىك، بۇعان دەيىن سۋ ماسەلەسىنە قاتىستى وتكىر پىكىر ءبىلدىرىپ جۇرگەن ءماجىلىس دەپۋتاتى ەدىل جاڭبىرشين بۇل سالادا ءوز ءىسىن جەتىك بىلەتىن كادرلاردىڭ تاپشى ەكەنىن ايتقان بولاتىن.


Dalanews دەپۋتات ءسوزىنىڭ انىق-قانىعىن تەكسەرۋ ءۇشىن، شاعىن زەرتتەۋ جۇرگىزىپ، ءجاڭبىرشيننىڭ جالعان سويلەمەگەنىن راستادى.

ماسەلەن، 90 جىلداردىڭ باسىندا سۋ سالاسىندا 40 مىڭ جۋىق مامان ەڭبەك ەتسە، بۇگىنگى تاڭدا ولاردىڭ سانى 7-8 ەسە قىسقارعان. ال ەكولوگ اراي ساپار قىزى ۇسىنعان دەرەككە سەنسەك، قازاقستاندا 500 مىڭعا جۋىق ادام سۋدان تاپشىلىق كورىپ وتىر.

«وسى كۇنگە دەيىن اۋىز ماسەلەسىن شەشۋگە باعىتتالعان بىرنەشە باعدارلاما ازىرلەندى. ازىرگى كۇنى «نۇرلى جەر» باعدارلاماسىنان ءۇمىتتىمىز. بۇگىندەرى شامامەن 1500-گە جۋىق اۋىل ساپالى اۋىز سۋعا قولى جەتە الماي وتىر»، – دەيدى ول.

باعدارلاما اياسىندا ەلىمىزدەگى اۋىز سۋ ماسەلەسىن شەشۋگە 230 ملن دوللار قارجى بولىنگەن. باعدارلامانىڭ ناتيجەسى بويىنشا 2025 جىلعا دەيىن قازاقستاندىقتار 100 پايىز اۋىز سۋمەن قامتاماسىز ەتىلۋى قاجەت.

ۇسىنىلعان
سوڭعى جاڭالىقتار