قازۇۋ-عا ارنايى كەلگەن كورنەكتى عالىم الدىمەن قازاق-قىرعىز ىنتىماقتاستىعىنا ارنالعان كىتاپ جانە سۋرەت كورمەسىن تاماشالاپ، قازۇۋ قالاشىعى قۇرىلىسىنىڭ ەكىنشى كەزەڭىن ىسكە اسىرۋ جوسپارىمەن تانىستى.
اكادەميك اسقار اقايەۆتىڭ «كونە داۋىردەن بەرگى دەموگرافيالىق دامۋ كورسەتكىشى جانە ادامزات بولاشاعى (كومپيۋتەرلىك بولجاۋ جانە ماتەماتيكالىق مودەلدەۋ)» تاقىرىبىنداعى كوشباسشىلىق دارىسىنە كورنەكتى مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرلەرى، ۇعا اكادەميكتەرى، عالىمدار، قالامگەرلەر، عزي باسشىلارى، قازۇۋ ديرەكتورلار كەڭەسىنىڭ مۇشەلەرى، ب ا ق وكىلدەرى، ءبىلىم ورداسىنىڭ وقىتۋشى-پروفەسسورلار قۇرامى مەن ستۋدەنتتەرى قاتىستى.
قازۇۋ رەكتورى جانسەيىت تۇيمەبايەۆ قۇرمەتتى مەيمانعا ارنايى شاقىرتۋدى قابىل الىپ، ۋنيۆەرسيتەتكە كەلگەنى ءۇشىن العىس ايتتى، عىلىمدى دامىتۋعا قوسقان ايرىقشا ۇلەسىن اتاپ ءوتتى.
«اسقار اقاي ۇلى – وتە ءبىلىمدى، ەرەكشە تۇلعا. تاجىريبەلى عالىم رەتىندە قىرعىزستاندا ەسەپتەۋ وپتوەلەكترونيكا جانە گولوگرافيا بويىنشا قىرعىز عىلىمي مەكتەبىن قۇردى. اتالمىش ورتالىقتان كوپتەگەن عالىمدار مەن دوكتورلار شىقتى. وسىلايشا پروفەسسور الەمدەگى ساياسي، ەكونوميكالىق جانە الەۋمەتتىك ماسەلەلەردى تالداۋ مەن بولجاۋدىڭ عىلىمي مەكتەبىن قالىپتاستىردى. رەسەي، اقش، جاپونيا جانە ەۋروپانىڭ جەتەكشى عالىمدارىمەن بىرگە تەرەڭ زەرتتەۋلەر جۇرگىزدى. 400-دەن استام عىلىمي ماقالا مەن 15 كىتاپتىڭ اۆتورى»، – دەدى ۋنيۆەرسيتەت رەكتورى.
اكادەميك اسقار اقايەۆ ءبىلىم ورداسىنىڭ باسشىلىعى مەن ۇجىمىنا جىلى قابىلداعانى ءۇشىن العىس بىلدىرە وتىرىپ، قازۇۋ-عا 45 جىلدان كەيىن كەلىپ تۇرعانىن تولقىنىسپەن جەتكىزدى.
«قازۇۋ-مەن 45 جىلدان سوڭ قايتا قاۋىشقانىما قۋانىشتىمىن. بۇگىنگى كەزدەسۋدى ۇيىمداستىرعاندارىڭىز ءۇشىن كوپ راقمەت. ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتى – ورتالىق ازياداعى ەڭ ۇزدىك ۋنيۆەرسيتەت. بيىك تابىستارعا كوپتەگەن جوعارى وقۋ ورىندارى وتە ۇزاق جولدان ءوتىپ جەتەدى. بۇل جۇدىرىقتاي جۇمىلىپ ەڭبەك ەتكەن بىلىكتى ۇجىمنىڭ جەمىسى»، – دەدى پروفەسسور.
ءدارىس بارىسىندا اسقار اقاي ۇلى «دەموگرافيالىق اۋىسۋ» ۇعىمىنا كەڭىنەن انىقتاما بەردى. سونىمەن قاتار الەم ەلدەرى تاريحىنداعى دەموگرافيالىق وزگەرىستەر، ونىڭ سەبەپتەرى مەن سالدارى تۋرالى ايتىپ بەردى.
كورنەكتى عالىم «حح عاسىردا جەر شارىنداعى حالىق سانى 4 ەسەگە، ال الەمدىك جالپى ىشكى ءونىم 20 ەسەگە ءوستى. دەموگرافيالىق اۋىسۋ ەلەۋلى عىلىمي-تەحنيكالىق پروگرەسپەن، مادەنيەت پەن ءبىلىمنىڭ ورلەۋىمەن، سونداي-اق حالىقتىڭ كوپ بولىگىنىڭ اۋىلداردان قالاعا كوشۋىمەن قاتار ءجۇردى. ءححى عاسىردىڭ ءبىرىنشى جارتىسىندا دەموگرافيالىق ديناميكا الەمدىك دامۋدىڭ باستى قوزعاۋشى كۇشى بولىپ قالا بەرەتىنىنە كۇمانىم جوق. حح عاسىردىڭ باسى كوپتەگەن عىلىمي-يننوۆاسيالىق جوبالارمەن ەرەكشەلەندى.
اتاپ ايتقاندا: اتوم ەنەرگەتيكاسى، كۆانتتىق ەلەكترونيكا جانە لازەرلىك تەحنولوگيالار، ەلەكتروندى ەسەپتەۋ ماشينالارى جانە ءوندىرىستى اۆتوماتتاندىرۋ، رەاكتيۆتى جانە زىمىران قوزعالتقىشتارى، عالامدىق سپۋتنيكتىك بايلانىس جانە تەلەديدار ت.ب. ال ءقازىر سيفرلىق تەحنولوگيانىڭ زامانى»، – دەگەن تۇجىرىمدارىمەن ءبولىستى.
سونداي-اق، ءوز سوزىندە اسقار اقايەۆ ادامزاتتىڭ بولاشاعى، وركەنيەتتىڭ دامۋى جانە ونىڭ كەرى اسەرى تۋرالى ءوز پىكىرىن ءبىلدىردى. وقىتۋشى-پروفەسسورلار قۇرامىنىڭ سۇراقتارىنا جاۋاپ بەرىپ، عىلىمداعى تاجىريبەسىمەن ءبولىستى.
كوشباسشىلىق دارىستەن كەيىن جانسەيىت تۇيمەبايەۆ اكادەميك اسقار اقايەۆقا ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنۆەرسيتەتىنىڭ «قۇرمەتتى پروفەسسورى» اتاعىن تابىستادى.
شارا سوڭىندا اسقار اقايەۆ قازۇۋ-دى ۇزدىك بىتىرگەن دوكتورانتتارعا سالتاناتتى تۇردە ديپلومدارىن تابىستاپ، تۇلەكتەرگە ءسات-ساپار تىلەدى.
21 ماۋسىم كۇنى ءو. جولداسبەكوۆ اتىنداعى ستۋدەنتتەر سارايىندا اسقار اقايەۆتىڭ «سيفرلىق ەكونوميكا (نۇسقالار مەن بولجامدار)» تاقىرىبىنداعى ەكىنشى كوشباسشىلىق ءدارىسى وتەدى. دارىستە پروفەسسور سيفرلىق ەكونوميكانىڭ بۇگىنى مەن بولاشاعى جانە ءوزىنىڭ عىلىم سالاسىنداعى جۇرگىزگەن زەرتتەۋلەرى تۋرالى كەڭىنەن ايتاتىن بولادى.
ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ-دىڭ باسپا ءسوز قىزمەتى
