اقش پۋتينگە كەدەرگى بولا ما؟

Dalanews 28 ماۋ. 2016 10:22 548

اقش پەن باتىس الەمىنىڭ رەسەيگە قاتىستى كوزقاراسى قانداي ەكەنىن كوزىقاراقتى قاۋىم جاقسى ءبىلۋى ءتيىس. الايدا كوپ جاعدايدا رەسەيگە قاتىستى ساۋاتتى، سالماقتى ساراپتامالار بىزگە جەتپەيدى. وسى رەتتە اقش «The National Interest» جۋرنالىندا جاريالانعان ماتەريالدى قازاقشاعا اۋدارىپ بەرگەندى ءجون كوردىك. ماقالا اۆتورلارى قازىرگى كرەملدى وڭدىرتپاي سىناپ، شىن بولمىسىن اشقان ەكەن. ەندەشە باستايىق.

انىعىندا، اق ءۇي (اقش-تى ايتادى – اۆت.) كوپ قاتەلەستى.  ساۋاتتى ساياسي شەشىم قابىلداي الماعان شىعار، كىم بىلەدى...

بيلل كلينتون يۋگوسلاۆياداعى قاندى سوعىستىڭ سونشالىقتى ۇزاققا سوزىلارىن بولجاي المادى.

كىشى دجورج بۋش «ساددامدى تاعىنان تايدىرام» دەپ يراككا كىردى. «ەلگە ەركىندىك اپەرەم» دەدى.

«مۇنداعى دەموكراتيالىق جولمەن سايلانعان كەز كەلگەن ۇكىمەتتى شيىتتەر باسقارادى، يراكتىڭ السىرەۋىنەن يران ۇتادى» دەگەن ەلدىڭ ءسوزىن ەلەمەدى.

وباما ليۆيانىڭ كوسەمى كاددافيدى بيلىكتەن تايدىردى. مۇنىڭ ارتى حاوسقا ۇلاستى. كاددافيدەن دە اسىپ تۇسەتىن ءقاۋىپتى يسلامدىق ەكسترەميزمنىڭ وشاعى پايدا بولدى.

ال ۋكرايناداعى جاعداي قالاي وربىمەك؟

مۇنىڭ ارتى امەريكا مەن رەسەيدىڭ ايقاسۋىنا الىپ كەلە مە؟

ءيا، امەريكا ايبىندى.

ديكتاتورلار – ميلوشيەۆيچتى، ساددامدى، كاددافيدى تاعىنان تايدىرعان ءدال وسى – امەريكا.

قازىرگى نازارى رەسەيدە.

«رەسەيدى الەمنەن وقشاۋلاساق، وسى ارقىلى ەكونوميكاسىن تۇرالاتساق»، – دەيدى.

اق ۇيدەگىلەر: «رەسەي ءالسىز، ول الەم الدىنداعى ابىرويىنان ايىرىلىپ تىندى» دەپ ويلايدى.

وباما نە دەگەنىن بىلەتىن شىعارسىز.  رەسەيدى «يسلام مەملەكەتى» جانە ەبولا ۆيرۋسىمەن بىرگە الەمگە ءقاۋىپتى قاتەردىڭ قاتارىنا قوسقان وباما بۇدان ەرەكشە ءلاززات الادى.

ءيا، رەسەي ءازىر ءالسىز. ءبىراق، ول ليۆيا دا، يراك تا، ءتىپتى جەر بەتىنەن جوعالىپ تىنعان يۋگوسلاۆيا دا ەمەس.

اقش كرەملدىڭ يادرولىق الەۋەتىنىڭ قانشالىقتى كۇشتى ەكەندىگىن ءالى دە باعامداي الماۋدا.

مۇنىڭ سەبەبى مىنادا: امەريكا «اتوم بومباسى الەمدىك ساياساتتاعى حالىقتاردى قورقىتىپ، ۇركىتەتىن قارۋ رەتىندەگى سالماعىنان الدەقاشان ايىرىلعان» دەپ ەسەپتەيدى.

ورىس ولاي ويلامايدى.

رەسەيدە اقش-تى جەك كورەتىندەر كوپ.

بۇل جەككورىنىش حالىقتىڭ وي-پىكىرىنەن-اق اڭعارىلادى. ورىستار: «پۋتين كەرەك دەسە، يادرولىق قارۋدى قولدانۋى كەرەك، باسقالارعا ساباق بولسىن...» دەگەن پىكىردە.

ورىستار ءۇشىن يادرولىق قارۋ ءارى قالقان، ءارى قانجار...

پۋتين مۇنى ولار ايتپاق-اق بىلەدى.

ءبىز سوزىندە ول:

«حرۋششيەۆ بۇۇ-نىڭ مىنبەرىندە ءتۋفليىنىڭ تابانىن تاقىلداتىپ تۇرىپ الدى. بۇل ناتو-عا قىر كورسەتكەنى ەدى. باتىس الەمى مۇنى بىردەن ءتۇسىندى: «مىنانى جايىنا قالدىرايىق، ايتپەسە راكەتا جىبەرۋى مۇمكىن. ءسال-پال قۇرمەت كورسەتەيىك» دەستى. الايدا، كسرو قۇلادى جانە رەسەي باياعى ايبارىنان ايىرىلدى. كسرو قۇلاعاننان كەيىن ءبارى وزگەردى...».

كرەملدىڭ نەگىزگى «ۇرانشىسى» دميتريي كيسەليەۆ («روسسيا سەگودنيا» تەلەكومپانياسىنىڭ ديرەكتورى – اۆت.) ءتىپتى ارىگە كەتتى.

«رەسەي – اقش-تى راديواكتيۆتى كۇلگە اينالدىرا سالاتىن جالعىز ەل»، – دەدى ول.

2014 جىلى قابىلدانعان ورىس اسكەري دوكتريناسى بىلاي دەيدى: «رەسەي يادرولىق قارۋدى مۇنداي شابۋىل جاسالعاندا ەمەس، سونىمەن بىرگە رەسەيگە وزبىرلىق كورسەتكەن جاعدايدا دا قولدانا الادى». قورقىنىشتى، ءيا؟

انىعىندا، ءپۋتيننىڭ اشۋىنا ءتيۋى مۇمكىن ەكى فاكتور بار: ءبىرى – سەپاريستەردىڭ جەڭىلىسى، ەكىنشىسى – ۋكراينانىڭ تولىققاندى ناتو-عا قوسىلۋى.

ول «سەپاراتيستەر جەڭىلۋى مۇمكىن» دەگەن سەنارييگە جول بەرمەيتىنىن تالاي ايتقان.

نەمىس تەلەكانالىنا سۇحبات بەرگەن پۋتين: «ەۋروپا ۋكراينا بيلىگىنە وسى ەلدىڭ شىعىسىنداعى ساياسي قارسىلاستىڭ كوزىن جويۋعا قالاي عانا جول بەرمەك؟» – دەدى.
بار ماسەلە مىنادا: ەگەر ەرتەڭگى كۇنى اقش ۋكرايناعا اسكەري كومەك كورسەتەر بولسا. پۋتين ءوزىنىڭ «سىپايى» بەتپەردەسىن سىپىرادى. ۋكراينانىڭ شىعىسىندا سوعىسىپ جاتقان ءوز اسكەرلەرىن اقتايتىن بولادى.

ونىڭ ۇستىنە: «ايتقانىم ايداي كەلدى. توڭكەرىس جاساعان، يانۋكوۆيچتى تاعىنان تايدىرعان، قازىرگى ۋكراينا بيلىگىن قولداپ وتىرعان – اقش»، – دەپ «اعىنان جارىلادى».
ازىرگى ناتو-نىڭ ەڭ ءالسىز جەرى – بالتىق ەلدەرى. ولاردى ناتو جارعىسىنىڭ 5ء-شى بابى قورعاپ تۇر. بۇل اليانستىڭ كەز كەلگەن مۇشەسىنە شابۋىل جاسالار بولسا، ەندەشە اليانسقا شابۋىلداعان بولىپ ەسەپتەلەدى. شابۋىل جاسالۋى مۇمكىن بە؟ ءبارى ءمۇمىن.

ايتالىق، ورىستار ەستونيا مەن لاتۆياعا كىرسە، اقش قايتپەك؟ اتالعان ەلدەردى قۇتقارىپ قالۋ ءۇشىن ءوز اسكەرىن جىبەرۋگە ناقتى ءازىر مە؟

رەسەي ءالسىز، الايدا وتە اشۋلى...

گرەم ەلليسون، گارۆاردتاعى كەننەدي مەكتەبىنىڭ ديرەكتورى.


دميتريي سايمس، National Interest ورتالىعىنىڭ جەتەكشىسى


ۇسىنىلعان
سوڭعى جاڭالىقتار