بىزبەن ءالىبي جانگەلدين اڭگىمەلەستى. ول – قازاقستان ورتالىق اتقارۋ كوميتەتى ءتوراعاسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى، بۇل قازاق رەسپۋبليكاسىنىڭ ۆيسە-پرەزيدەنتى دەگەن ءسوز. ول كارلسبادتا ەمدەلگەن ەدى. ەندى پراگا ارقىلى ءوزىنىڭ الىستاعى وتانىنا، قازاقستان استاناسى الماتىعا قايتىپ بارا جاتىر. بۇل جۇڭگو شەكاراسىنان بىرنەشە ءجۇز شاقىرىم جەردە عانا.
– مەنىڭ رەسپۋبليكام جەر كولەمى بويىنشا كەڭەس وداعىندا رسفسر-دەن كەيىن ەكىنشى ورىندا، ال حالقى جونىنەن رسفسر، ۋكراينا، بەلورۋسسيادان كەيىن ءتورتىنشى ورىندا،- دەدى ول. – رەسپۋبليكا كاسپيي تەڭىزى، باتىس ءسىبىر جانە جۇڭگو ارالىعىندا ورنالاسقان. وڭتۇستىك-شىعىسىندا ونى “الەم شاتىرى” دەپ اتالاتىن پامير تاۋى كومكەرىپ جاتىر، ال سولتۇستىك-باتىسىندا ورال تاۋىنىڭ وڭتۇستىك سىلەمىنە بارىپ تىرەلەدى. سوڭعى كەزدە مەنىڭ رەسپۋبليكام تۇركسىب تەمىرجول ماگيسترالى سالىنعان سوڭ اتى كوپشىلىككە ءمالىم بولا باستادى. رەسپۋبليكانىڭ جەر كولەمى 3 ميلليون شارشى كيلومەترگە جۋىق. وندا 6 ميلليوننان اسا قازاقتار مەن ورىستار تۇرادى، سونداي-اق وزبەكتەر مەن تاتارلار دا بار. رەسپۋبليكا 1919 جىلعى دەكرەت بويىنشا بۇرىنعى پاتشالىق رەسەيدىڭ ءۇش گۋبەرنياسى مەن بىرنەشە ۋەزدەرى نەگىزىندە قۇرىلعان. كازاك اكسر جاڭا كونستيتۋسيا بويىنشا كسرو وداقتاس رەسپۋبليكالارىنىڭ بىرىنە اينالدى. قازان ريەۆوليۋسياسىنا دەيىن ەشقانداي قۇقى بولماعان قازاق حالقى وزىندىك ەركى بار ەگەمەندى ۇلتقا اينالدى.
كەڭەس ۇكىمەتى جىلدارىندا تەمىر جولدار سالىندى: الماتى ارقىلى وتەتىن تۇركسىب تۇركىستان مەن ءسىبىردى جالعاستىردى، پەتروپاۆلوۆسك-اقمولا-بالقاش ماگيسترالى ورتالىق قازاقستانعا جول اشتى. رەسپۋبليكادا ونەركاسىپ پەن اۋىل شارۋاشىلىعى كۇرت دامىدى. بۇگىنگى قازاقستان – دامىعان يندۋستريالى جانە اۋىلشارۋاشىلىقتى رەسپۋبليكا. قازاقستاندا ءتۇستى جانە سيرەك مەتالداردىڭ، مۇناي مەن كومىردىڭ باي قورى بار. يندۋستريالىق ورتالىقتار پايدا بولدى – قاراعاندى، بالقاش قۇرىلىس سونىڭ كورىنىستەرى، ەمبىدە مۇناي مۇنارالارى بوي كوتەردى.
كەندى التايدىڭ ورتالىعى ريددەردى قازاقستان كلوندايگى سانايدى، ول سوسياليستىك تاۋ-كەن اۋدانىنا اينالدى. بۇرىن شەتەل اكسيونەرلىك كوعامدارى قوجالىق ەتىپ، پاتشالىق ۇكىمەتتىڭ كەلىسىمىمەن كەن ورىندارىن يگەرىپ جاتقان جەردە ءقازىر جاڭا تاۋ-كەن ونەركاسىبى پايدا بولدى. ءبىزدىڭ مۇنايىمىزدىڭ قورى 4 ميلليارد التىن سومعا جەتەدى.
اۋىل شارۋاشىلىعىنا كەلسەك، ءبىز بۇل سالاداعى شارۋانىڭ ارتتا قالعانىنان ارىلدىق، ءىرى سوسياليستىك اۋىل شارۋاشىلىعىنا وتتىك.
مادەني ريەۆوليۋسيانىڭ ناتيجەلەرى رەتىندە مىناداي مالىمەتتەردى كەلتىرۋگە بولادى. ساريزم كەزىندە قازاقستاندا حالىقتىڭ تەك جارتى پروسەنتى عانا جازا الاتىن، وقي الاتىن. ءقازىر ساۋاتسىزدار ۇلەسى 40 پايىز، قالعانى وقي دا، جازا دا بىلەدى، مەكتەپتەردە وقيدى. 1913 جىلى مەكتەپكە تەك 13 مىڭ بالا بارسا، ءقازىر 600 مىڭ بالا بارادى. قازاقستاندا 10 جوعارعى وقۋ ورنى بار. زووتەحنيا مەن ۆەتەريناريا سالاسىندا جوعارى وقۋ ورىندارى اشىلدى. جاقىندا ماسكەۋدە وتكەن فەستيۆالدا قازاق تەاترى ايرىقشا نازار اۋداردى. قازاقستاننىڭ ونەرى مەن ادەبيەتى بۇرىن جەتپەگەن بيىككە كوتەرىلدى. ۇلت تىلىندەگى گازەتتى بارلىق جەردە كەزدەستىرۋگە بولادى. 1929 جىلى استانا بولعان الماتى قالاسىندا (بۇرىنعى ۆەرنىي) بۇرىن 45 مىڭ حالىق تۇراتىن جانە تەمىر جولدان 900 شاقىرىم الىس ەدى. ءقازىر الماتى تۇركىستان-سىبىر ماگيسترالىندە، ونداعى حالىق سانى 200 مىڭنان اسادى.
مەنىڭ وتانىم كەرەمەت جانە قاي جاعىنان الىپ قاراساڭ دا باي. ءبىراق قازاقتاردىڭ بىلىكتىلىك پەن بىلىمگە قۇشتارلىعىن قاناعاتتاندىرۋ ءۇشىن بىزگە ءالى مۇعالىمدەر، كىتاپتار، كادرلار جەتىسپەيدى. ال بىلىمگە قۇشتارلىق ءبىزدىڭ ءداۋىرىمىزدىڭ كەرەمەتى سانالادى: بۇرىن ءبىلىم الۋعا قۇقى بولماعان ميلليونداعان بۇقارا حالىق وياندى. تەك بىلىمدىلەر عانا مادەني ريەۆوليۋسياعا قاتىسا الادى.
“پراگا پرەسسا ” گازەتى،
1936 جىلدىڭ 5 قاراشاسى.
دەرەككوز: جەرۇيىق سايتى
