ءاربىر بالا ءۇشىن انانىڭ ورنى ەرەكشە ەكەندىگىن ايتىپ جاتۋدىڭ ءوزى ارتىق. بۇل ومىردە اناڭدى ارقالاماساڭ، كىمدى ارقالايسىڭ؟!. «جۇماق – انانىڭ تابانىنىڭ استىندا» دەپ مۇحاممەد (س.ع.س) پايعامبارىمىز تەگىن ايتپاعان. ويتكەنى قۇدايدان كەيىنگى قۇدىرەت يەسى، ول – انا. ادام – ادام بولعىسى كەلسە، ەڭ الدىمەن اناسىن قاستەرلەۋى ءتيىس. اناعا ءتىرى كەزىندە قىزمەت ەت، ءقادىرىن ءبىل! سوندا ەرتەڭ وكىنبەيسىڭ. بۇل ومىردە تاڭعالارلىق جايتتار كوپ، ەگەر ادام بالاسى شىن كوڭىلمەن اناسىنا، جاقىنىنا كومەكتەسەمىن دەسە، اللا تاعالا ونى جاقسى ادامدارعا جولىقتىرىپ، جولىن اشىپ قويادى ەكەن. وسىدان ءبىراز بۇرىن قارت انامنىڭ ءتىسىن ەمدەتەمىن دەپ قۇلىن جۇرەك شىرىلداپ جۇرگەن كەزدە ءتاڭىرىم ءبىزدى اسىلدىڭ سىنىعى، تەكتىنىڭ تۇياعى، مەديسينا عىلىمىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور ماقسۇت تەمىربايەۆقا جولىقتىردى. جانى جايساڭ، جومارت، الدىنا بارساڭ قولىنان كەلگەنشە كومەك بەرۋگە تىرىساتىن اسىل اعا ءوتىنىشىمىزدى جەرگە تاستاعان جوق. قارت انامنىڭ ەمدەلۋىنە قول ۇشىن سوزىپ، بالاڭ جۇرەگىمىزدى ۇمىتىلماستاي رياسىز ريزاشىلىققا بولەدى. ءبىز بۇگىنگى تاقىرىپتا پروفەسسور، اكادەميك، ەڭ باستىسى، حالىقتىڭ العىسىنا بولەنىپ جۇرگەن ماقسۇت ءابۋ ۇلى تۋرالى ءسوز قوزعاعاندى ءجون سانادىق.

 

تەكتىنىڭ تۇياعى، اسىلدىڭ سىنىعى

قازاقتا «تەكتىنىڭ تۇياعى»، «اسىلدىڭ سىنىعى» دەگەن ۇعىم بار. ول ادەتتە ۇلاعاتتى ءومىر سۇرگەن ادامنىڭ ۇرپاعىنا قاراپ ايتىلادى. وعان بىلايعى جۇرت سول اسىل بەينەنىڭ كوزى عوي دەپ قۇرمەتپەن قارايدى. ماقسۇت اعا – باتىس ءسىبىردىڭ باس يمامى بولعان، كەزىندە جەردى وتارلاۋعا قارسى حالىق قوزعالىسىن ۇيىمداستىرعان، ەسىمى تەك قىزىلوردا، سولتۇستىك قازاقستان وبلىستارىنا عانا ەمەس، كۇللى الاش جۇرتىنا، قالا بەردى بۇكىل وداققا تانىمال ايگىلى مارال يشان بابانىڭ تۇقىمى. مارال يشان قازاقتىڭ سوڭعى حانى كەنەسارى قاسىم ۇلىنىڭ تۋعان ناعاشى اعاسى. ءوز كەزەگىندە مارال يشان سىر مەن قىر ەلىندەگى كوپتەگەن جاقسى-جايساڭدارمەن سىيلاس، سىرلاس، وتە بەدەلدى ادام بولعان. ول ۇلت-ازاتتىق كوتەرىلىسىنە قاتىسىپ، ورىستارمەن سوعىسىپ قانا قويماي، حالىقتى دا ەمدەگەن، قىر مەن سىر ەلىندە مەشىت-مەدرەسە سالدىرىپ، قازاقتاردىڭ ساۋاتىن اشقان، ەلىن يسلام ءدىنىنىڭ قۇندىلىقتارىمەن تانىستىرىپ، يماندىلىق جولىنا باستاعان، حالىقتى ەگىنشىلىكپەن اينالىسۋعا شاقىرعان جان. ول قازاق حالقىنىڭ رۋحاني تاۋەلسىزدىگىن ساقتاپ قالۋعا بارىنشا كۇش سالدى. قازاق جەرىنىڭ سولتۇستىگىندە تۋىلعان مارال يشان رەسەي وتارشىل ساياساتىمەن كۇرەسە ءجۇرىپ، سىر بويىنا كەلىپ، تۇراقتايدى. ساياسي كۇرەستە جەڭە الماسىن سەزگەن ول قازاق حالقىنىڭ رۋحاني تاۋەلسىزدىگىن ساقتاپ قالۋعا كۇش سالادى. ول ءدىن ىستەرىن رەسەيمەن ەمەس، بۇحارامەن بايلانىستىرعاندى ءجون سانادى. بۇل ارەكەت ءوز جەمىسىن بەردى. قازاق دالاسىنىڭ وڭتۇستىك ولكەسىنىڭ حالقى ءدىني قىزمەتكەرلەردى بۇحارا قالاسىندا وقىتۋدى قولعا الدى. بۇل ارەكەت سىر وڭىرىندە كەڭىنەن ەتەك جايدى دەسەك، ارتىق ايتقاندىق ەمەس. وعان مارال يشان ارەكەتى تىكەلەي ىقپال ەتكەنىنە داۋ جوق. بۇحارا قالاسىنداعى مەدرەسەلەردە وقىپ، قازاق اراسىنا قايتا ورالعان تۇلعالاردىڭ قازاق حالقىنىڭ رۋحاني ءوسۋىنىڭ كەزەكتى باسپالداعىنىڭ ءبىرى بولعانى انىق.

ال ماقسۇت اعانىڭ اكەسى – ءابۋ تەمىربايەۆ 1908 جىلى تۋعان، جاستايىنان جەتىم قالىپ، تۋىستارىنىڭ قولىندا وسكەن. ءوزىنىڭ وتە اۋىر دا قيىن جاستىق شاعىندا، 4-اق سىنىپتىق ءبىلىمى بولا تۇرا، 1938 جىلى الماتىدا سوۆحوز ديرەكتورلاردىڭ 6 ايلىق كۋرسىن ءبىتىرىپ، ۇيىمداستىرۋشىلىق قابىلەتىنىڭ ارقاسىندا ول قوستاناي وبلىسى قارابالىق سۇت-ەت سوۆحوزىنىڭ ديرەكتورى بولعان. 1941-1945 جىلدارى سوعىسقا قاتىسىپ، جەڭىس كۇنى تۋعانشا قان مايداندا وت كەشكەن. ۇلى وتان سوعىسى، قىزىل جۇلدىز وردەندەرىمەن، «ەرلىگى ءۇشىن» مەدالدارىمەن ماراپاتتالعان. سوعىستان كەيىن ءابۋ تەمىربايەۆ حالىقتىق شارۋاشىلىقتا ەڭبەك ەتىپ، ۇزاق ۋاقىت بويى قارابالىق اۋدانىنىڭ سالامات سەلوسىن باسقارعان. بىرنەشە رەت اۋىلدىق، اۋداندىق، وبلىستىق كەڭەس دەپۋتاتى بولىپ سايلانعان.

 

قولى التىن دارىگەر

وسىنداي تەكتى ۇرپاقتىڭ تۇلپار ۇلى ءارى ۇلاعاتتى اكەنىڭ ءتالىمىن كورگەن ماقسۇت اعا بۇگىندە تەگىنە كىر كەلتىرمەي، حالىقتىڭ ىستىق ىقىلاسىنا بولەنىپ ءجۇر. قازاقستان ستوماتولوگتار قاۋىمداستىعىن 1991 جىلى قۇرىپ، ءبىرىنشى ءتوراعاسى بولعان. دۇنيەجۇزىلىك ستوماتولوگتار قاۋىمداستىعى حالىقارالىق ستوماتولوگيا اكادەمياسىنىڭ اكادەميگى ماقسۇت تەمىربايەۆتى بىلايعا جۇرت جاقسى بىلەدى دەسەك، ارتىق ايتقاندىق ەمەس. بۇگىندە ماقسۇت ءابۋ ۇلى قالا تۇرعىندارى مەن رەسپۋبليكامىزدىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىنەن كەلىپ حالىق ەم قابىلدايتىن «الماگەست» ستوماتولوگيا ورتالىعىن باسقارىپ وتىر. ماكەڭ – وتە تاجىريبەلى، ءوز ىسىنە بەرىلگەن ەڭبەكقور مامان. ءتىپتى كوپشىلىك ونى «قولى التىن دارىگەر»، «العىس ارقالاعان ازامات» دەپ قۇرمەتتەيدى. ويتكەنى تالاي سىرقاتتىڭ ساۋىعۋىنا سەبەپشى بولعان ماكەڭ كۇللى سانالى عۇمىرىن مەديسينا سالاسىنا ارناعان جان.

ماقسۇت ءابۋ ۇلىنىڭ ءومىر، ەڭبەك جولدارىن زەردەلەر بولساق، ول 1946 جىلى 7-ساۋىردە قوستاناي وبلىسى قارابالىق اۋدانى سالامات دەگەن كىشكەنتاي عانا اۋىلدا دۇنيەگە كەلگەن.

– اكەمىز سوعىستان ورالعان سوڭ دۇنيە ەسىگىن اشىپ، 16-جاسقا دەيىن سول اۋىلدا وستىك. بويشاڭ بولعاندىقتان، مەنى التى جاسىمنان مەكتەپكە قابىلدادى. 10 جىلدىقتى قوسوبا دەگەن اۋىل ورتالىعىنداعى مەكتەپتى ءبىتىردىم. ول كەزدە سوعىستىڭ بىتكەنىنە نەبارى جەتى-اق جىل بولعان. اكە-شەشەمىز جاستايىنان قيىندىق كورىپ، سوعىستى باستان كەشكەندىكتەن ءبىزدى الپەشتەپ-ماپەلەپ ءوسىردى. دەگەنمەن سوعىس بىتكەن جىلى قيىن زامان بولسا دا، اۋا دا، ەكولوگيا دا – تازا، تاماق – ساپالى، ەڭ باستىسى، ادامداردىڭ پەيىلى، كوڭىلى ءتۇزۋ بولدى. ءبىزدىڭ اۋىلدا ورىسى دا بار، نەمىسى دە بار، شەشەنى دە بار – ءتۇرلى ۇلتتىڭ وكىلدەرى ءتاتۋ-تاتتى ءومىر ءسۇردى. بىر-بىرلەرىنە قول ۇشىن بەرىپ، بولىسىپ، كومەكتەسىپ تۇراتىن. مەندە قانداي دا ءبىر جۇرتقا جاردەمدەسكىم كەلىپ تۇراتىن قاسيەت بولسا، سونىڭ ءبارى سول اۋىلدان دارىعان دەپ ەسەپتەيمىن، – دەيدى ماقسۇت ءابۋ ۇلى.

1961 جىلى يۋريي گاگارين عارىشقا ۇشقاندىقتان، سول تۇستاعى بالالاردىڭ كوبى ۇشقىش بولۋدى، اسپاندا دۇنيە ءجۇزىن شارلاۋدى ارمانداعان بولاتىن. ماقسۇت اعا دا مەكتەپ بىتىرگەننەن كەيىن ۇشقىشتىڭ وقۋىن وقىعىسى كەلگەن. الايدا اكەسى سوعىس كورگەندىكتەن، قان مايداندا وت كەشكەندىكتەن، بالاسىنىڭ اسكەري سالاعا بارۋىنا رۇقسات بەرمەيدى. «ءبىر كۇنى اۋىلعا مەديسينالىق ينستيتۋتتىڭ كوشپەلى كوميسسياسى كەلدى. ولار مەكتەپ بىتىرگەن جاستارعا ەمتيحان تاپسىرتىپ، جاقسى وقيتىن بالالاردى ىرىكتەپ الىپ، ينستيتۋتقا وقۋعا تۇسىرەتىن. مەن سوعان بارىپ، ەمتيحاننىڭ ءبارىن 5-كە تاپسىرىپ شىقتىم. ول كەزدە قازىرگىدەي سوڭىڭنان ەشكىم ەرمەيتىن، اكە-شەشەمىز كوميسسيا مۇشەلەرى كىم، ەمتيحاندى كىم قابىلداپ جاتىر، سولارمەن سويلەسىپ، بالامدى وقۋعا ءتۇسىرىپ جىبەرەيىن دەيتىن قيتۇرقىلىق ارەكەتتەر بولمايتىن. ارادا ءبىراز ۋاقىت وتكەننەن كەيىن ۇيگە «ءسىز وقۋعا ءتۇستىڭىز» دەگەن قولمەن جازىلعان، ءمورى دە باسىلماعان تىلدەي قاعاز كەلدى. سونىمەن كيىمدەرىمدى الىپ، الماتىعا تارتىپ كەتتىم»، – دەيدى ماقسۇت اعا.

 

«ۇستازى جاقسىنىڭ ۇستامى جاقسى»

وسىلايشا ماكەڭ 1962 جىلى الماتى مەملەكەتتىك مەديسينالىق ينستيتۋتىنا وقۋعا ءتۇسىپ، ستۋدەنت اتانادى. حالقىمىزدا: «ۇستازى جاقسىنىڭ ۇستامى جاقسى» دەگەن اتالى ءسوز بار. ماكەڭنىڭ ءوز ءىسىنىڭ بىلگىرى بولىپ قالىپتاسۋىنا ۇستازدارىنىڭ قوسقان ۇلەسى وتە زور. ول الماتىداعى مەديسينالىق ينستيتۋتتىڭ ستوماتولوگيا فاكۋلتەتىنىڭ دەكانى بولعان، دوسەنت قوجاحان شاكەنوۆ، مەديسينا عىلىمىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور، كازسسر دەنساۋلىق ءمينيسترى بولعان، مەدينستيتۋتتىڭ رەكتورى قىزمەتىن اتقارعان سيباعاتوللا قارىنبايەۆ، مەديسينا عىلىمىنىڭ مايتالماندارى –پروفەسسور كورىتنىي د.ل.، دوسەنت سۋحاريەۆ گ.ت.، ارعىن ارعىن ۇلى سۇلەيمەنوۆتەردەن ءدارىس العان. «ءبىز سونداي اتاقتى كىسىلەردەن ۇلگى-ونەگە الدىق، ەلىكتەپ وستىك، تاربيەسىن كوردىك. ولار – ءوز ەڭبەگىمەن ۇلكەن دارەجەگە جەتكەن تۇلعالار. ول كىسىلەردىڭ جاستارعا دەگەن قامقورلىعىندا شەك بولمادى. اسىرەسە، «قازاقتىڭ بالالارى وقىسىن، ءبىلىم السىن» دەپ، بىزگە ۇنەمى قولداۋ كورسەتىپ، دەمەۋ بولاتىن، جاناشىرلىق تانىتاتىن. ولار جاڭا عانا كوكتەگەن جاس شىبىق جاستاردىڭ ءتۇزۋ ءارى جايقالا ءوسۋى ءۇشىن بار كومەگىن ايامادى. سول كىسىلەردىڭ ارقاسىندا مەن ينستيتۋتتى قىزىل ديپلوممەن ءبىتىردىم. ءتىپتى ينستيتۋتتى ءبىتىرىپ، اۋىلعا كەتەمىن دەگەندە دە ۇستازىم، ستوماتولوگيا فاكۋلتەتىنىڭ دەكانى قوجاحان شاكەنوۆ مەنى اۋىلعا جىبەرمەي، ينستيتۋتتا قالىپ ەڭبەك ەتۋىمە ىقپال ەتتى. قاراپ وتىرسام، ءومىر جولىمدا ادام جانە مامان رەتىندە وسۋىمە سول كىسىنىڭ ىقپالى كوپ ءتيىپتى»، – دەپ ەسكە الادى م.تەمىربايەۆ.

وسىلايشا اتاقتى، ءىرى تۇلعالاردان ساباق العان ماقسۇت ءابۋ ۇلى ينستيتۋتتا قالدىرىلىپ، العاشىندا ستاجەر بولىپ جۇمىس ىستەيدى. ەكى جىل ورديناتۋرادا وقىپ، ودان كەيىن رەسپۋبليكالىق ستوماتولوگيا ەمحاناسى ورتوپەديا ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى بولىپ تاعايىندالادى. 1970 جىلدارى ۇستازى قوجاحان شاكەنوۆ ونى لەنينگرادتاعى مەدينستيتۋتقا اسپيرانتۋراعا تۇسۋىنە ىقپال ەتەدى. وسىلايشا ول لەنينگرادتا كانديداتتىق ديسسەرتاسياسىن قورعاپ شىعادى. عىلىمي جەتەكشىسى وعان «سەن وسىندا قال، جۇمىس تا تاۋىپ بەرەمىن، ءۇي الۋىڭا دا جاردەم بەرەمىن» دەپ ۇگىتتەيدى. الايدا «وزگە ەلدە سۇلتان بولعانشا، ءوز ەلىندە ۇلتان بولۋدى» قالاعان ماكەڭ العان ءبىلىمىن ءوز ەلىندە جۇزەگە اسىرۋدى قالايدى. الماتىعا كەلىپ، مەدينستيتۋتتا العاشىندا جارتى ستاۆكاعا جۇمىس ىستەيدى. ءمۇعالىم بولادى، قوعامدىق جۇمىستارمەن اينالىسادى. كەيىن قايتا رەسپۋبليكالىق ەمحانادا ءبولىم مەڭگەرۋشىسى بولىپ تاعايىندالادى. 1977 جىلى دوسەنت اتانىپ، مەديسينالىق ينستيتۋتتا دەكاننىڭ ورىنباسارى بولادى. 1980 جىلى الماتى مەملەكەتتىك دارىگەرلەر ءبىلىمىن جەتىلدىرۋ ينستيتۋتىندا جوق كافەدرانى قۇرادى. ورتوپەديالىق ستوماتولوگيا كافەدراسىنىڭ نەگىزىن سالىپ، ءقازىر مىنە، 35-36 جىلدان بەرى كافەدرانىڭ قۇرىلۋىنان دامۋىنا دەيىن ەرەكشە ۇلەس قوسىپ كەلەدى. تالاي جىل وسى كافەدرانى باسقارىپ، 8 كانديدات، ءبىر عىلىم دوكتورىن دايىندايدى. ول كىسى ق ر ءبىلىم بەرۋ ءىسىنىڭ ۇزدىگى، بىرنەشە العىس حاتتارمەن ماراپاتتالعان. 1983-1988 جىلدارى دارىگەرلەر ءبىلىمىن جەتىلدىرۋ ينستيتۋتىندا حيرۋرگيا ءبولىمىنىڭ دەكانى بولادى. 1990 جىلدارى ماسكەۋدە دوكتورلىق ديسسەرتاسيا قورعاپ، پروفەسسور اتاعىن الادى. ودان كەيىن كەڭەس ۇكىمەتى قۇلاپ، ەلىمىز ەگەمەندىك العاندا قازاقستاندا ءتىس دارىگەرلەرىنىڭ قاۋىمداستىعى قۇرىلادى. ماقسۇت ءابۋ ۇلى سونىڭ العاشقى پرەزيدەنتى بولىپ سايلانادى.

– قۇدايدىڭ بەرگەن سىيى شىعار، 1995 جىلى گەرمانيانىڭ تيۋبينگەن قالاسىنداعى كارل ەبەرحارد اتىنداعى 700 جىلدىق تاريحى بار مەديسينا ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ عىلىمي جانە جوعارى وقۋ، تاجىريبە الماسۋ اكادەميالىق قىزمەتىنىڭ (دااد) ستيپەندياتى اتانىپ، ەكى ايلىق عىلىمي-كلينيكالىق ىس-تاجىريبەدەن ءوتتىم. سوندا الەمدىك دەڭگەيدەگى جاڭالىقتاردى كورۋگە، سولارمەن تانىسۋعا مۇمكىندىك تۋدى. مىسالى، برەكەت جۇيەسى، يمپلانتاسيا، جاڭا پروتەزدەر تەحنولوگياسىنىڭ قۇپيالارىنا كۋا بولىپ، ءوزىمىزدىڭ سونشالىقتى ارتتا قالىپ قويعانىمىزدى بىلدىك. سودان كەيىن-اق تيۋبينگەن ۋنيۆەرسيتەتىمەن تىعىز قارىم-قاتىناس جاساپ، ولاردىڭ تورتكۇل دۇنيەگە تانىمال پروفەسسورى حاينەر ۆەبەردى الماتىعا شاقىردىق. ول كىسى ستۋدەنت، ستوماتولوگ-دارىگەر، مۇعالىمدەرگە ءدارىس وقىپ، ءبىرقاتار جاڭا تاسىلدەردى ۇيرەتتى. مۇنداي شەتەلدىك ارىپتەستەرىمىزبەن تىعىز بايلانىس دسق-عا(دۇنيەجۇزىلىك ستوماتولوگيا قاۋىمداستىعى) مۇشەلىككە كىرۋدى ويلاستىرۋعا مۇرىندىق بولدى. وسىلايشا، 1995 جىلى دسق-نىڭ لوندونداعى شتاب-پاتەرىنە ۇسىنىس بىلدىردىك. ولار جاس ەگەمەن مەملەكەت وكىلدەرىنىڭ تالابىن قاناعاتتاندىردى. ول كەزدە قاراجات جوق، ءتىپتى شەتەلگە قالاي شىعۋدىڭ جولىن دا بىلمەيمىز. 1997 جىلى  ءبىرىنشى رەت كورەيانىڭ سەۋل قالاسىندا وتكەن 85ء-ىنشى حالىقارالىق جيىنىنا قسق-دان بەس ادام: دايربەكوۆ م.د.، كەنچەنبايەۆا ۆ.ك.، پاك يۋ.ە.، جارتىبايەۆ ر.ن. جانە مەن قاتىستىق. مۇنى الەم ستوماتولوگتارىنىڭ وليمپياداسى دەۋگە بولادى. فورۋمدى كورەيا پرەزيدەنتىنىڭ ءوزى اشتى. دسق-نىڭ قالىپتاسقان ءداستۇرى بويىنشا ءىس-شارا باستالاردا بارلىق مەملەكەتتىڭ تۋلارىن كىشكەنە بالاقايلار كوتەرىپ شىعادى. ول كەزدە ۇيىمعا بۇرىنعى تمد ەلدەرىنەن بىزبەن بىردەي تەك رەسەي عانا كىرگەن، كوك بايراعىمىز كوتەرىلگەندەگى  ماقتانىش سەزىمىمىزدى ايتپاڭىز. مىنە، سودان بەرى قازاقستاننىڭ تۋى سولاردىڭ قاتارىندا جەلبىرەپ كەلەدى. ءقازىر سول جاساعان جۇمىسىما ءالى كۇنگە دەيىن ريزامىن. 1998 جىلى بارسەلونادا، ودان كەيىن دە جىل سايىنعى دسق-نىڭ كونگرەستەرىنە قاتىسىپ، الەمدىك ستوماتولوگيانىڭ قانداي دارەجەدە دامىعانىن كورىپ، ءبىراز نارسەلەردى ۇيرەنىپ، تاجىريبە جيناپ قايتامىز. دارىگەرلەر دە ءبىلىم دەڭگەيىن كوتەرىپ، جاڭا ادىس-تاسىلدەردى ۇيرەنىپ كەلەدى، – دەيدى ماقسۇت ءابۋ ۇلى.

1996 جىلى ماقسۇت اعا «الماگەست» ستوماتولوگيا ورتالىعىن اشادى. كەڭەس ۇكىمەتى قۇلاپ، تاۋەلسىزدىگىمىزگە تاۋبە دەپ جەتەر ۋاقىتتا ءومىردىڭ قيىن ديىرمەنى تالايدى تالقان ەتىپ ۇنتاقتايدى. ءتىس ەمدەيتىن كلينيكالاردىڭ ءبارى جابىلىپ، بۇل سالا بىرتە-بىرتە جەكەمەنشىكتىڭ قولىنا وتەدى. ءتىس دارىگەرلەرىنىڭ كوبى جۇمىستان بوساپ قالادى. وسىنداي قيىن كەزدە قارىزعا قاراجات تاۋىپ، شەتەلدەن جاڭا قوندىرعىلاردى الىپ كەلىپ، جۇمىستارىن باستايدى. الەمدەگى مىقتى پروفەسسورلاردى اقش-تان، گەرمانيادان شاقىرتىپ، حالىقتىڭ ءتىسىن ەمدەپ، شەتەلدىك تاجىريبەنى وسىندا جۇرگىزەدى.

نەگىزى ماكەڭ – ءوز ءىسىنىڭ ۇزدىگى عانا ەمەس، كەرەمەت ۇيىمداستىرۋشى دا. ستوماتولوگ ماماندارىن دايارلاۋدا ءوز مەكتەبىن قالىپتاستىرىپ ۇلگەرگەن ماقسۇت ءابۋۇلىنا ارىپتەستەرى دە «بۇگىنگى زاماننىڭ جاڭا تۇرپاتتاعى جوعارى دارەجەلى دارىگەرى» دەگەن باعا بەرىپ وتىر.

انامىزدى ەمدەتۋ ءۇشىن اتالمىش ورتالىققا اكەلگەنىمىزدە بايقاعانىمىز، ۇجىم دا ءبىر اتانىڭ بالاسىنداي تاتۋ، ىنتىماقتا ارەكەت ەتىپ وتىرعانىنا كوز جەتكىزدىك. قانشاما ناۋقاستار وسىندا تىستەرىن جوندەتىپ، تاماقتى راحاتتانىپ شايناي الاتىنداي دەڭگەيگە جەتەدى. «ماقسۇت تەمىربايەۆ باسقاراتىن «الماگەست» ستوماتولوگيا ورتالىعىنا ءتىسىمدى ەمدەتىپ شىقتىم. مۇنداعى دارىگەرلەردىڭ ناۋسقاستارعا دەگەن قامقورلىعى، كورسەتكەن مەديسينالىق كومەكتەرى كوڭىلىمنەن شىقتى. باس ديرەكتور ماقسۇت تەمىربايەۆ ەمدەلۋشىلەردىڭ ارقايسىسىمەن جەكە اڭگىمەلەسىپ، قال-جاعدايلارىن ءبىلىپ، قوسىمشا ەم قاجەت بولىپ جاتسا، دەرەۋ ەمدەۋشى دارىگەرگە تاپسىرما بەرىپ كەتەدى. ءوزى مىڭ بولعىر، وتە قاراپايىم، كىشىپەيىل جان. قىزمەتكەرلەرى دە باسشىلارىنا تارتسا كەرەك، شەتىنەن كىشىپەيىل، مەيىرىمدى. باس ديرەكتوردان باستاپ بارلىق مەديسينا قىزمەتكەرلەرى ۇنەمى ناۋقاستاردىڭ العىسىنا بولەنىپ جۇرەدى. «جاقسىنىڭ جاقسىلىعىن ايت، نۇرى تاسىسىن» دەمەكشى، مەن ون شاقتى كۇن بويى قاس-قاباعىما قاراپ، ساۋىعىپ كەتۋىمە، ءتىسىمنىڭ بۇتىندەلۋىنە كومەكتەرى تيگەن باس ديرەكتوردان باستاپ، بارلىق قىزمەتكەرلەرگە ايتار العىسىم شەكسىز»، – دەيدى ەمدەلۋشى ۇلبوسىن قۇدابايەۆا.

بۇگىندە جەتپىس جاسقا تولىپ، پايعامبار جاسىنان اسقان ماقسۇت اعا ۇيدەگى جەڭگەي – شولپان اپايمەن بىرگە جاراتقاننىڭ بەرگەن ءبىر ۇل، ەكى قىزىنان 11 نەمەرە، ءبىر شوبەرە ءسۇيىپ وتىر. ۇلى قالجان دا اكە جولىن قۋىپ، بىلىكتى ءتىس دارىگەرى اتانعان. وسىلايشا بايتەرەگى كەڭ جايقالىپ، نەمەرە-شوبەرە ءسۇيىپ، جاراتقاننىڭ قولداۋىمەن اۋلەتىنە بەرەكە، ب ا ق پەن قۇت قوندىرىپ وتىرعان ماكەڭە ۇجىمى، بارلىق ارىپتەستەرى، شاكىرتتەرى مەرەيلى قۋانىشىمەن قۇتتىقتاپ، ۇزاق عۇمىر، باياندى باقىت تىلەپ وتىر. ءبىز دە ءوز تاراپىمىزدان بۇگىندە سوڭىنان ەرگەن ۇرپاعىنا ونەگەلى جول كورسەتىپ، ءوزى دە جەتپىستىڭ جەلكەنىنە شىققان اعامىزعا بارلىق جاقسىلىقتاردى تىلەپ، ەڭ باستىسى حالىق يگىلىگىنە بولەنە بەرىڭىز دەگىمىز كەلەدى.

ءسوزىمىزدى تۇيىندەسەك، تىرشىلىكتە بىردە-بىر وسىمدىك تامىرسىز وسپەيدى، وركەن جايمايدى. سول سەكىلدى ادام بالاسى دا اتا-بابالارىنان كوزگە كورىنبەيتىن تامىرلار ارقىلى جالعاسقان. وسى رەتتە تەگى مىقتى ادامنىڭ ۇرپاعى بولۋ بۇل ومىردە اسا جاۋاپكەرشىلىكتى تالاپ ەتەتىنى ءسوزسىز. ويتكەنى بابا مەن اكە اتىنا، ابىروي-بەدەلىنە كىر كەلتىرمەۋ – مىندەت. الايدا بۇرالاڭى كوپ مىناداي جالعان ومىردە انا سۇتىمەن، بابا تەگى، اكە قانىمەن كەلگەن تازالىقتى ساقتاپ قالۋ، بىلە-بىلگەن ادامعا مۇنىڭ ءوزى ۇلكەن ەرلىك. ەڭ باستىسى، ماقسۇت اعا تەكتىلىگىنە داق تۇسىرمەي، حالىق يگىلىگىنە بولەنىپ كەلەدى. جامپوز ءارى ىزدەنگىش، ابىروي-بەدەلى ۇلكەن دارىگەردىڭ باقىتى دا، مۇراتى دا وسى بولسا كەرەك. ءلايىم، سولاي جالعاسا بەرسىن!

 

سەرىك  جۇمابايەۆ