«ءبىز يادرولىق قارۋسىزدانۋ جانە تاراتپاۋ ماسەلەسىنە بەلسەنە ارالاسامىز. ماقسات – جاپپاي قىرىپ-جوياتىن قارۋعا قاتىستى بارلىق ارەكەتتەردى ءابسوليۋتتى توقتاتۋ. ال ءۇشىنشى باسىمدىق – پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ بيولوگيالىق قاۋىپسىزدىك جونىندەگى حالىقارالىق اگەنتتىك قۇرۋ تۋرالى باستاماسىن جۇزەگە اسىرۋ. بۇل COVID-19 سياقتى پاندەميالىق قۇبىلىستارمەن، سونداي-اق بيوتەرروريزمنىڭ كەيبىر ىقتيمال قاۋىپتەرىمەن كۇرەسۋ كونتەكستىندە ماڭىزدى ءرول اتقارادى»، - دەگەن-دى اقان راحمەتۋللين.
ونىڭ سوزىنە قاراعاندا، كەلەسى كەزەكتە تۇراقتى دامۋ ماقساتتارىنا قول جەتكىزۋ دە كۇن تارتىبىنەن تۇسپەك ەمەس. بۇل قازاقستاننىڭ عانا ەمەس، ۇيىمعا مۇشە بارلىق مەملەكەتتەردىڭ الدىندا تۇرعان اۋقىمدى مىندەتتەردىڭ ءبىرى. بۇعان كەدەيلىكتەن قۇتىلۋ، كليماتتىڭ وزگەرۋىنە قارسى كۇرەس جانە تۇتاستاي العاندا بۇكىل ادامزاتتىڭ ودان ءارى دامۋىنا قاتىستى ماسەلەلەردىڭ وتە ۇلكەن بلوگى كىرەدى.
بۇل جەردە ءبىز نازار اۋداراتىن نارسەلەردى دە بولەك اتاپ وتۋگە بولادى، ول – گەندەرلىك تەڭدىك، ايەلدەردىڭ قوعامداعى جاعدايىن جاقسارتۋ.
حالىقارالىق ۇيىمنىڭ جانىنداعى تۇراقتى وكىل قازاقستاننىڭ بۇۇ جۇيەسىندەگى ءرولى تۋرالى دا اڭگىمەلەيدى. بۇل جەردە ءبىزدىڭ ءرولىمىز كوپۆەكتورلى سىرتقى ساياساتپەن ايقىندالادى. كەزىندە ەلباسى ءبىزدىڭ سىرتقى ساياساتىمىزدىڭ سيپاتى گەوساياسي جاعدايعا، بۇۇ قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ تۇراقتى مۇشەلەرى بولىپ تابىلاتىن رەسەي، جۇڭگو سياقتى دەرجاۆالارعا جاقىندىعىمەن بايلانىستى ستراتەگيالىق تەپە-تەڭدىككە يە بولۋى كەرەكتىگىن اتاپ وتكەن. سونداي-اق ولار يادرولىق قارۋعا يە. سول سەبەپتەن دە بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنا مۇشە بولعان 31 جىل ىشىندە قازاقستان تۋرالى بىركەلكى جانە وتە جاقسى دوستىق قارىم-قاتىناستارى قالىپتاسقان مەملەكەت رەتىندەگى پىكىر قالىپتاستى.
– بەيبىتشىلىك پەن قاۋىپسىزدىك ماسەلەسى تەك سوعىستى توقتاتۋ ماسەلەسى ەمەس. ارينە، ەڭ الدىمەن سوعىستار مەن قاقتىعىستاردى توقتاتۋ كەرەك. ءبىراق بەيبىتشىلىك پەن قاۋىپسىزدىكتى ساقتاۋ – بۇل قاۋىپسىزدىككە، سونداي-اق الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق دامۋعا قاتىستى ماسەلەلەردىڭ ۇلكەن كەشەنى. قازاقستان تاۋەلسىزدىك العاننان بەرى حالىقارالىق قارۋسىزدانۋ مەن تاراتپاۋدى ىلگەرىلەتۋدە بەلسەندى پوزيسيانى ۇستانىپ كەلەدى. يادرولىق قارۋدان قۇتىلدىق، ياعني وزگەگە ۇلگى كورسەتتىك، سەمەي يادرولىق پوليگونىن جاپتىق. بۇعان ۇيىمعا مۇشە بارلىق ەلدەر، اسىرەسە، ۇلكەن بەستىك (يادرولىق قارۋى بار بەس ەل – اقش، انگليا، رەسەي، جۇڭگو، فرانسيا) باسا نازار اۋداردى. ءالى دە شەشىمىن كۇتكەن سۇراقتار بار، ءبىز ولارمەن بەلسەندى جۇمىس ىستەپ جاتىرمىز، – دەپ تۇسىندىرەدى اقان راحمەتۋللين.
راسىندا، ءبىز يادرولىق قارۋسىزدانۋ مەن تاراتپاۋ باعىتىنداعى بارلىق قۇجاتتارعا قول قويعان ەلمىز. جاقىندا عانا يادرولىق قارۋعا تىيىم سالۋ تۋرالى شارتقا كەلىسەتىنىمىزدى بىلدىردىك. قازاقستان ونىڭ تولىققاندى مۇشەسى. ونىڭ ۇستىنە، كەلەسى جىلى بۇل شارتقا ءبىزدىڭ ەلىمىز ءتوراعالىق ەتەدى. ءبىز ءۇشىنشى ءتوراعا بولامىز.
بۇۇ-داعى وكىلىمىز قازاقستان دا لاڭكەستىكپەن كۇرەسكە كۇش سالىپ جاتقانىن مالىمدەدى. اۋعانستانداعى بيلىك اۋىسقانىنا ءبارىمىز كۋا بولدىق، سودان كەيىن ول جاقتان لاڭكەستىك كورىنىستەر ءقاۋپى كۇشەيە ءتۇستى. ال جالپى بۇل ءقاۋىپ بۇكىل الەمدە كۇشەيىپ، ءتۇرلى توپتار پايدا بولدى، سونىڭ ىشىندە تاياۋ شىعىس پەن افريكادا، ءتىپتى ءورشىپ تۇر. ال جاھاندانۋ جاعدايىندا بۇل ءقاۋىپ بىزگە دە اسەر ەتۋى مۇمكىن. ويتكەنى، ءبىز وقشاۋلانعان ەل ەمەسپىز. سوندىقتان دا وسى ماسەلەگە بەلسەندى تۇردە اتسالىسىپ جاتىرمىز، تەرروريزمگە قارسى ءىس-قيمىل جونىندەگى بۇۇ-نىڭ 19 نەگىزگى قۇجاتىنا قول قويدىق، ونى بەلسەندى تۇردە جۇزەگە اسىرۋدامىز. سونىمەن قاتار، قازاقستان – ورتالىق ازيا ءۇشىن تەرروريزمگە قارسى جاھاندىق ستراتەگيانى جۇزەگە اسىرۋ جونىندەگى بىرلەسكەن ءىس-قيمىل جوسپارىنىڭ مۇشەسى. وندا ەلدەردىڭ لاڭكەستىكپەن كۇرەسۋ ءۇشىن قانداي قادامدار جاساۋ كەرەكتىگى جان-جاقتى كورسەتىلگەن.
«گەندەرلىك تەڭدىك تۋرالى ايتساق، بۇل ءبىزدىڭ ايەلدەرىمىز بەن قىزدارىمىزدىڭ جالپى قاۋىپسىزدىگىنە دە اسەر ەتەدى. سوندىقتان دا بۇگىندە گەندەرلىك تەڭدىكتى ناسيحاتتاۋعا ەرەكشە كوڭىل ءبولىپ جاتىرمىز.
بايقالىپ تۇرعانداي، ءبىز جۇمىس ىستەيتىن ماسەلەلەردىڭ اۋقىمى ايتارلىقتاي كەڭ. مىسالى، قاۋىپسىزدىك ىستەرىمەن قاتار، دەنساۋلىق ساقتاۋ جۇيەسىنىڭ پروبلەمالارىمەن دە اينالىسامىز. 1978 جىلى الماتىدا ددۇ-نىڭ العاشقى مەديسينالىق-سانيتاريالىق كومەك جونىندەگى كونفەرەنسياسى ءوتتى جانە سول جەردە العاشقى مەديسينالىق كومەك كورسەتۋدىڭ نەگىزىن قالاعان الماتى دەكلاراسياسى قابىلداندى.
قازاقستان بۇۇ بىتىمگەرشىلىك ميسسيالارىنا دا بەلسەندى قاتىسادى. ءبىزدىڭ بىتىمگەرشىلىك كۇشتەرىمىز ليۆاندا، ماليدە، باتىس ساحارادا جانە ورتالىق افريكا رەسپۋبليكاسىندا بار»، - دەگەن بۇۇ جانىنداعى قازاقستاننىڭ تۇراقتى وكىلى.
بۇعان قوسا، ول ءبىزدىڭ الەمدەگى تەڭىزگە شىعا المايتىن ەڭ ءىرى دامۋشى ەل ەكەنىمىزدى العا تارتادى. بۇل سىرتقى فاكتورلاردا كوبىرەك وسالدىق تۋدىرادى ەكەن. ويتكەنى، بىزدە سىرتقى نارىققا شىعۋ مۇمكىندىگى جوق، سوندىقتان ەكسپورتتىق اعىندارىمىزدى ءارتاراپتاندىرۋ ماڭىزدى جانە الەم ەلدەرىنىڭ ۇلكەن توبى مۇنىمەن بەتپە-بەت كەلىپ وتىر. قازاقستان ۇلكەن مەملەكەت قانا ەمەس، سول ءبىر گەوگرافيالىق وسال مەملەكەتتەردىڭ ماسەلەسىن شەشۋدىڭ ماڭىزدىلىعىن تۇسىنەتىن تاراپ ەكەنىن دە بىلگەن ءجون. ءبىز 2020-2021 جىلدارى وسى ەلدەر توبىنا جاھاندىق ءتوراعالىق ەتتىك. بۇل توپقا 520 ميلليون حالقى بار 32 مەملەكەت كىرەدى. راس، بۇل سونشالىقتى كوپ بولماسا دا، ءبارىبىر جارتى ميلليارد ادامنىڭ ءومىرى.
قازىرگى الەمدە ءارتۇرلى ءدىندى ۇستاناتىن ەتنوستار مەن ۇلتتاردىڭ بەيبىت ءومىر ءسۇرۋى دە ماڭىزدى ءرول اتقارادى. سول سەبەپتەن دە ەلىمىز 50-دەن استام ەلدىڭ وكىلدەرى قاتىساتىن الەمدىك جانە ءداستۇرلى دىندەر كوشباسشىلارىنىڭ سەزىن ۇيىمداستىرۋدى داستۇرگە اينالدىرعان.
– اۋعانستان – ءبىزدىڭ كورشىمىز. ءبىز بۇل ەلدە بەيبىتشىلىك پەن قاۋىپسىزدىكتىڭ تەزىرەك ورناۋىنا مۇددەلىمىز. بۇل – ءبىرىنشى ميسسيا. سونداي-اق، ءبىزدىڭ ەكسپورتتىق اعىندارىمىزدى ءارتاراپتاندىرۋدى ەسكەرسەك، اۋعانستان ءبىز ءۇشىن ترانزيتتىك حابقا اينالادى. سول سەبەپتەن دە قازاقستان بۇل ەلدە بەيبىتشىلىكتى نىعايتۋعا تىرىسۋدا. كەزىندە جوعارى وقۋ ورىندارىندا اۋعاندىق ستۋدەنتتەردى وقىتۋدى، گۋمانيتارلىق كومەك جەتكىزۋدى ۇيىمداستىردىق. ال 2021 جىلدىڭ تامىزىندا ول جەردە بيلىك اۋىسقاندا، بۇۇ ميسسياسىن اۋعانستاننان قايتا جىبەرۋ ماسەلەسى تۋىندادى. بۇۇ قازاقستانعا بەت بۇردى، ءبىزدىڭ بيلىك الماتىدا ورنالاسقان ميسسيانى قابىلداۋعا دايىن ەكەندىكتەرىن ءبىلدىردى. نەگىزىندە، ءقازىر اۋعانستانداعى قاۋىپسىزدىك جاعدايى ءبىرشاما تۇراقى، سوندىقتان نەگىزگى ميسسيا كەيىنگە قالدى، – دەدى اقان راحمەتۋللين.
جوعارىدا ايتىپ وتكەنىمىزدەي، قازاقستان يادرولىق قارۋعا تىيىم سالۋ تۋرالى شارتتى ازىرلەۋگە بەلسەندى قاتىستى. كەلەسى جىلدان باستاپ ءبىز ەكى جىلدىق مەرزىمگە وسى شارت بويىنشا كونفەرەنسياعا ءتوراعالىق ەتەمىز. وسىعان بايلانىستى تۇراقتى وكىلدىڭ پايىمى مىناداي: «بۇل ورگاندى باسقارعان كەزدە ءبىز وسى مەملەكەتتەرگە ىقپال ەتۋگە تىرىسامىز دەپ ۇمىتتەنەمىز. ارينە، بۇل – ءورشىل جانە كۇردەلى مىندەت، ءبىراق ءبىزدىڭ رەسەي جانە اقش-پەن، بارلىق «بەستىك» ەلدەرمەن ستراتەگيالىق قارىم-قاتىناستارىمىز بار. سوندىقتان ءبىز، ارينە، ۇلتتىق جانە ەكىجاقتى دەڭگەيدەگى قارىم-قاتىناس شەڭبەرىنەن شىقپايمىز. بۇل وسى ەلدەردىڭ حالىقارالىق ريتوريكاسىندا از دا بولسا قارۋسىزدانۋعا جانە يادرولىق قارۋعا ازىراق سۇيەنۋگە كىرىسەتىن العاشقى قادامى بولماق».
