دوڭگەلەك ۇستەلگە قازۇازۋ ينجەنەرلىك-تەحنيكالىق فاكۋلتەتىنىڭ دەكانى ءلاززات ادىلبايەۆا مودەرتورلىق جاسادى. «قازاقستاندىق اتوم ەلەكتر ستانسيالارى» جشس-نىڭ باس ديرەكتورى تيمۋر جانتيكين اەس قۇرىلىسى جوباسى بارىسىندا جاسالىپ جاتقان جۇمىستاردى باياندادى. اەس ىسكە قوسىلسا، ەلدە جوعارى بىلىكتى كادرلاردىڭ الەۋەتى جانە ەلىمىزدىڭ ينۆەستيسيالىق تارتىمدىلىعى ارتاتىنىن، تەحنيكالىق باعىتتاردىڭ داميتىنىن اتاپ ءوتتى. ق ر ينجەنەر ەنەرگەتيكتەر وداعىنىڭ باس ديرەكتورى مارات دۋلكايروۆ اتوم ەلەكتر ستاناساسىن سالۋدىڭ ماڭىزى جايىندا پىكىرىن ءبىلدىردى.
«بىردەن ايتايىن بىزگە اەس وتە قاجات. قازاقستاندا قۋات كوزىنە دەگەن سۇرانىس جىل سايىن ارتىپ كەلەدى. ونى ءبارىمىز كورىپ وتىرمىز. بۇگىندە ەلىمىزدىڭ وڭتۇستىك وبىلىستارى الماتى، جامبىل، تۇركىستان جانە قىزىلوردا وبلىستارىندا ەلەكتر ەنەرگياسىنا دەگەن سۇرانىس وتە جوعارى. كەڭەس زامانىندا ەلىمىزدىڭ وڭتۇستىك وڭىرلەرى وزدەرىنە قاجەتتى قۋات كوزىنىڭ ءبىر بولىگىن كورشىلەس قىرعىزستان مەن وزبەكستاننان الىپ كەلدى. ءقازىر كورشىلەرىمىزدىڭ وندىرگەن ەلەكتر ەنەرگياسى وزدەرىنەن ارتىلمايدى. سوندىقتان بىزدەر «سولتسۇتىك – وڭتۇستىك» ەلەكتر جەلىسىن تارتىپ، بۇل ماسەلەنى ۋاقىتشا شەشكەن بولدىق. ەگەر الدا-جالدا وسى ەلەكتر جەلىسىندە قاندايدا ءبىر اپاتتى جاعداي ورىن السا، بىزدەر وتە قيىن جاعدايمەن بەتپە-بەت كەلەتىن بولامىز. سوندىقتان ءبىز قوسىمشا قۋات كوزىن ءوندىرىپ، وڭتۇستىك وڭىرلەردى ەلەكتر ەنەرگياسىمەن قامتۋعا باسا ءمان بەرۋىمىز كەرەك. وڭتۇستىك وڭىرلەردى ەلەكتر قۋاتىمەن قامتاماسىز ەتەتىن قوسىمشا نىسان قاجەت»، - دەدى م. دۋلكايروۆ.
الماتى وبلىسى بويىنشا ەكولوگيا دەپارتامەنتىنىڭ باستىعى قونىسبەك بايەدىلوۆ اەس – اتوم ەنەرگەتيكالىق دەربەستىكتى قامتاماسىز ەتەتىنىن جانە جوبانى ىسكە اسىرۋ بارىسىندا ەكولوگيالىق وتكىر سۇراقتاردىڭ تۇرعانىن دا ايتىپ ءوتتى. وسى رەتتە اەس سالۋ الاڭى بولىپ وتىرعان مەكەنگە ەكولوگيالىق ساراپتاما جۇرگىزىلۋ كەرەكتىگىن جانە ول جۇمىستاردى ەكولوگ ماماندارىمەن بىرلەسە اتقارۋعا دايىن ەكەندەرىن جەتكىزدى.
«بالقاش كولىنىڭ جاعالاۋىنا سالىناتىن اەس قورشاعان ورتاعا، ەكولوگياعا، جەرگىلىكتى جەردەگى اۋا، سۋ، جەر قويناۋى، وسىمدىكتەر مەن جانۋارلار الەمىنە قالاي اسەر ەتەدى دەگەن سۇراقتار ءبىزدى دە مازالايدى. بۇدان باسقا اەس-تەن شىعاتىن راديوكاتيۆتى قالدىقتاردى قايدا ساقتاۋعا قاتىستى ماسەلە دە كوپشىلىكتىڭ كوكەيىندە ءجۇر. جالپى، بۇل باعىتتا جۇمىستاردىڭ ءجۇرىپ جاتقانىن بىلەمىز. الداعى ۋاقىتتا ۇكىمەتتەن قۇجاتتار كەلىپ تۇسكەننەن كەيىن ەكولوگيالىق ساراپتاما جۇمىستارىن جاساۋعا دايىنبىز. سول كەزدە بۇل ماسەلەنى ەكولوگيا جانە ەنەرگەتيكا سالاسىنىڭ ماماندارىمەن بىرلەسىپ تاعى دا تالقىلايمىز، – دەدى قونىسبەك بايەدىلوۆ.
ءوز كەزەگىندە ق ر ەكولوگيا، گەولوگيا جانە تابيعي رەسۋرستار مينيسترلىگىنە قاراستى «بالقاش-الاكول باسسەيندىك ينسپەكسياسىنىڭ» جەتەكشىسى راۋشان يمانبەت: «ەل ەكونوميكاسىن وركەندەتۋ ءۇشىن اەس سالۋدىڭ قانشالىقتى ماڭىز زور ەكەنىن تۇسىنەمىز. اەس جۇمىسىن رەتتەۋدە بەلگىلى كولەمدە سۋ كەرەك ەكەنىن بىلەسىزدەر. اەس ءبىر كۇندە سالىنبايتىنى بەلگىلى. وپتيميستىك جاعداي بويىنشا ەسەپتەسەك، اەس-ىمىز 2035 جىلى پايدالانۋعا بەرىلەدى. دەمەك، بىزدە اەس-كە قاتىستى ماسەلەلەردى تالقىلاۋعا قاتىستى ۋاقىت بار. وسى رەتتە بىزدەر اەس ماسەلەسىن العا تارتىپ، قىتايمەن ترانسشەكارالىق ىلە وزەنىنىڭ سۋىن بىرلەسىپ پايدالانۋعا قاتىستى ورتاق كەلىسىمگە كەلۋىمىز كەرەك. اەس قۇرىلىسى بىزگە وسى ماسەلەنى ءبىرجاقتى شەشۋگە ىقپال ەتەدى دەپ ءۇمىت ارتۋىمىزعا بولادى»، - دەدى.
دوڭگەلەك ۇستەلدە قازاق ۇلتتىق اگرارلىق زەرتتەۋ ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ «توپارىقتانۋ، اگروحيميا جانە ەكولوگيا» كافەداراسىنىڭ پروفەسسورى باعلان ماحامەدوۆا «اتوم جانە جاسىل ەكولوگيا» دەگەن تاقىرىپتا بايانداما جاساپ، ءقازىر عىلىمي-تەحنيكالىق بازاسى دامىعان ەلدەردە اتوم ەنەرگەتيكاسى ەنەرگيانىڭ ءقاۋىپسىز ءارى ەكولوگيالىق تازا ءتۇرى رەتىندە قاراستىرىلاتىنىن تالداپ ءتۇسىندىرىپ بەردى.
«ءقازىر اتوم ەنەرگەتيكاسىن ادامزات يگىلىگىنە پايدالانۋ ەنەرگەتيكالىق داعدارىستىڭ الدىن الۋمەن قاتار ەكولوگيانى جانە جاسىل تەحنولوگيالاردى دامىتۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن سالاعا اينالىپ وتىر.
اەس-تىڭ ارتىقشىلىعى – اۋا رايىنا ەش تاۋەلدى ەمەس. تۇراقتى تۇردە كوپ مولشەردە ەنەرگيا وندىرۋگە بولادى. ارينە، اەس-تا پايدالانىلعان يادرولىق وتىن (پياو) قالادى. اەس-تا پايدالانىلعان وتىن رەاكتوردان الىنادى. ارنايى كونتەينەرلەر وتىننىڭ سىرتقا اعىپ كەتۋىنە جول بەرىلمەيدى. وتىن ءبىراز ۋاقىت سۋ استىندا ساقتالعان سوڭ، قۇرعاق قويماعا جەتكىزەلدى. دۇرىس پايدالانىلعان پياو تولىعىمەن ءقاۋىپسىز. قالدىقتى جاڭا وتىن وندىرۋگە قۇندى شيكىزات رەتىندە پايدالانۋعا بولادى. سونىمەن قاتار عالىمدار ۇنەمى تەحنولوگيانى جەتىلدىرۋمەن اينالىسىپ وتىرعانىن دا ەستەن شىعارماۋمىز كەرەك»، - دەپ باعلان جاقىپباي قىزى يارولىق قالدىقتى قالاي جويىلاتىنىن تاماشا جەتكىزدى.
ديسكۋسسيا بولىمىندە ەكولوگ ماماندار اتوم ەنەرگەتيكاسىن دامىتۋ بارىسىندا ەكولوگيالىق سۇراقتاردى شەشۋ جانە تىۋەكەلدەردى زەرتتەپ، زەردەلەۋدە بىرىگە جۇمىس اتقارۋدى ۇسىندى.
«ەكولوگيا جانە اتوم ەنەرگەتيكاسى» اتتى دوڭگەلەك ۇستەلگە جوعارىدا اتالعان ساراپشىلاردان وزگە ق ر ەنەرگەتيكا مينيسترلىگى «يادرولىق فيزيكا ينستيتۋتى» رمك ديرەكتورىنىڭ كەڭەسشىسى م.ش. تولەگەنوۆ، «الەۋمەتتىك-ەكولوگيالىق قور» قوعامدىق قورىنىڭ وكىلى ك.ك. كاراكۋلوۆا، ەكولوگ، ارگو (اسسوسياسيي رازۆيتيا گراجدانسكوگو وبششەستۆا) وڭىرلىك باعدارلامالارىنىڭ ديرەكتورى ك.يا. اتاحانوۆا، «ەكو فورۋم» ۇەۇ ساراپشىسى گ.ح. كاكىمجانوۆا، قازۇازۋ ستراتەگيا، عىلىم جانە حالىقارالىق قاتىناستار دەپارتامەنتىنىڭ ديرەكتورى س.ب. كەنەنبايەۆ، ە.س. ابىلدايەۆ «اگروبيولوگيا» فاكۋلتەتىنىڭ دەكانى، «سۋ رەسۋرستارى جانە مەليوراسيا» كافەدراسىنىڭ پروفەسسورى ءا.ك. زاۋىربەك، "Almighty Ecology" قوعامدىق قورىنىڭ ديرەكتورى ا.ب. ساتۋبالدي، "Ecology Consulting" باسشىسى، ەكولوگيا ماگيسترى، ەكولوگ، ەكوبەلسەندى ب.ن. سادىبەكوۆا، توپىراقتانۋ، اگروحيميا جانە ەكولوگيا» كافەدراسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى ج.ب. باكەنوۆا، «سۋ رەسۋرستارى جانە مەليوراسيا» كافەدراسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى، پروفەسسور ە.د. جاپاركۋلوۆا، سونىمەن قاتار ينجەنەرلىك-تەحنيكالىق فاكۋلتەتىنىڭ، سۋ، جەر جانە ورمان رەسۋرستارى فاكۋلتەتى. سۋ رەسۋرستارى جانە مەليوراسيا كافەدراسىنىڭ، اگروبيولوگيا فاكۋلتەتى ەكولوگيا كافەدراسىنىڭ ستۋدەنتتەرى، ماگيسترانتتارى، وقىتۋشى-پروفەسسورلار قۇرامى قاتىستى.
