AERC قازاقستان ەكونوميكاسىنىڭ ءوسىمى بويىنشا بولجامىن جاقسارتتى. قازاقستانداعى "قولدانبالى ەكونوميكانى زەرتتەۋ ورتالىعى" (AERC) وزدەرىنىڭ كەزەكتى ماكروەكونوميكالىق شولۋىن جاريالاپ، 2025 جىلعا قاتىستى بولجامدارىن ۇسىندى. ۇيىم دەرەكتەرىنە سۇيەنسەك، مۇناي ءوندىرىسى بويىنشا وسىعان دەيىنگى بولجامدار راستالىپ، ىشكى سۇرانىس جاقسارسا، قازاقستان ەكونوميكاسى كۇتىلگەن قارقىننان دا جاقسى ءوسۋى مۇمكىن، دەپ جازادى Dalanews.kz.
قازاقستاننىڭ ناقتى ەكونوميكالىق ءوسىمى 4،6%-دى قۇراۋى ىقتيمال
AERC 2025 جىلى قازاقستاننىڭ ناقتى ءجىو-سى 4،6%-عا (جىلدىق ەسەپتە) ۇلعاياتىنىن بولجايدى. بۇل – الدىنداعى بولجامدى 4،0%-دان جوعارى كورسەتكىش. مۇنداي وڭ وزگەرىس ءبىرىنشى كەزەكتە مەملەكەتتىك فيسكالدىق قولداۋدىڭ كۇشەيۋىنە، سونىمەن قاتار تۇتىنىس پەن ينۆەستيسيالىق سۇرانىستىڭ ارتۋىنا بايلانىستى تۋىنداۋدا.
"مۇنداي بولجام مۇناي ءوندىرىسى كولەمى جىلىنا 89 ملن توننا دەڭگەيىندە ساقتالسا دەگەنگە نەگىزدەلەدى. ەگەر تەڭىز كەنىشىن كەڭەيتۋ جوباسى 2025 جىلدىڭ ءبىرىنشى توقسانىنان كەيىن ىسكە قوسىلسا جانە قازاقستاندىق مۇناي-گاز سەكتورىنا قاتىستى سانكسيالىق تاۋەكەلدەر ماسەلەسى شەشىلسە، بۇل كورسەتكىشتى تاعى كوتەرۋگە بولادى"، – دەپ اتاپ ءوتتى AERC.
AERCء-تىڭ ەسەبىنشە، بيىل رەسپۋبليكالىق بيۋدجەت تاپشىلىعى 3،37 ترلن تەڭگە كولەمىندە بولۋى مۇمكىن، بۇل ءجىو-نىڭ (-)2،3%-ىنا تەڭ. بۇعان دەيىنگى بولجامدا دەفيسيت (-)4،2%-عا جەتەدى دەلىنگەن. ساراپشىلار بۇل وزگەرىستى ۇلتتىق قوردان تۇسەتىن ترانسفەرتتەردىڭ ارتۋىمەن تۇسىندىرەدى.
سونىمەن بىرگە AERC سالىقتىق تۇسىمدەردىڭ جەتىسپەۋشىلىگى ساقتالاتىنىن ەسكەرتەدى. سوندىقتان ۇلتتىق قوردان ءىرى سومادا قاراجات تارتۋ بيىل دا جالعاسادى. بۇل ءتاسىل بيۋدجەتتەگى دەفيسيتتى قىسقا مەرزىمدە ازايتۋعا مۇمكىندىك بەرسە دە، ونىڭ ۇزاقمەرزىمدى سالدارى تۋرالى ماسەلە اشىق كۇيىندە قالۋدا.
ينفلياسيا 7%-عا جەتۋى مۇمكىن
زەرتتەۋدە ينفلياسيا قارقىنىنا قاتىستى بولجام الدىڭعىسىنان ناشارلاي تۇسكەن. ورتاشا ەسەپپەن العاندا تۇتىنۋ ينفلياسياسى 7،0% (جىلدىق ەسەپپەن) دەڭگەيىندە كۇتىلىپ وتىر. بۇعان دەيىنگى بولجامدا بۇل كورسەتكىش 6،7% بولعان. AERC ساراپشىلارى ەگەر پروينفلياسيالىق فاكتورلار كۇشەيسە، بۇل كورسەتكىشتىڭ ودان ءارى ءوسۋى عاجاپ ەمەس ەكەنىن ايتادى.
تولەم بالانسى جانە يمپورت
2025 جىلى يمپورت كولەمىنىڭ ەداۋىر ارتاتىنى بولجانعان. بۇل جاعداي كورسەتىلەتىن قىزمەتتەر ساۋداسىنداعى دەفيسيتتى تەرەڭدەتىپ، اعىمداعى شوت سالدوسىن (-)8%-عا دەيىن ناشارلاتۋى مۇمكىن. بۇعان دەيىن بۇل كورسەتكىش (-)5،2% دەڭگەيىندە بولجاعان ەدى.
ال 2025 جىلدىڭ قورىتىندىسى بويىنشا ۇلتتىق ۆاليۋتاعا شاققاندا 1 اقش دوللارى 489،5 تەڭگە بولىپ، قازىرگى باعاممەن سالىستىرعاندا تەڭگە نىعايا تۇسەتىنىن بولجايدى. دەگەنمەن بۇل كورسەتكىش وتكەن جىلعى قازان ايىنداعى بولجامعا (480،8 تەڭگە) قاراعاندا ازداپ ناشارلاعانىن تانىتادى.
الەمدىك ەكونوميكا جانە "ماگانوميكا" اسەرى
AERC بايانداماسىندا عىلىمي-تەحنولوگيالىق وزگەرىستەر، ونىڭ ىشىندە جاساندى ينتەللەكت پەن جاڭا تەحنولوگيالىق قولدانباعا كوشۋ – جاھاندىق ءۇردىستى ايقىندايتىنى ايتىلعان. ال اقش-تاعى ساياسي وزگەرىستەر، اسىرەسە دونالد ترامپتىڭ پرەزيدەنتتىككە قايتا كەلۋ ىقتيمالدىعى، "ماگانوميكا" دەپ اتالاتىن ەكونوميكالىق جانە ساياسي تاسىلدەردىڭ پايدا بولۋىنا تۇرتكى بولۋى مۇمكىن. بولجامداعى بەلگىلى ءبىر جايتتاردىڭ ۋكرايناداعى اسكەري ءىس-قيمىلداردىڭ تىيىلۋى ىقتيمالدىلىعى تۋرالى بولجامعا دا قاتىسى بار.
"ترامپتىڭ ىقتيمال جەڭىسى كرەمنيي القابىنىڭ (Silicon Valley) تەحنولوگيالىق وليگارحياسىن كۇشەيتىپ، يننوۆاسيالاردى جەدەلدەتۋگە اسەر ەتەدى. دەگەنمەن ونىڭ قايشىلىقتى ريتوريكاسى جاھاندىق قارجى جۇيەسىن ودان ءارى تەڭگەرىمسىز كۇيگە ءتۇسىرۋى مۇمكىن"، – دەپ جازادى AERC-تىڭ باس ديرەكتورى جانىبەك ايعازين.
حالىقارالىق ۆاليۋتا قورىنىڭ بولجامى
حالىقارالىق ۆاليۋتا قورىنىڭ World Economic Outlook باسىلىمىنىڭ قاڭتار ايىنا ارنالعان جاريالانىمىندا الەمدىك ەكونوميكانىڭ ءوسىمى 3،2%-دان 3،3%-عا دەيىن جاقساراتىنى، ءبىراق بۇل قارقىن بىركەلكى بولمايتىنى كورسەتىلگەن. اقش-تا پەرسپەكتيۆالار جاعىمدىراق كورىنسە، كەيبىر دامىعان ەلدەردە ىسكەرلىك بەلسەندىلىك باسەڭدەۋى ىقتيمال. جالپى الەم بويىنشا ينفلياسيا بىرتىندەپ تومەندەگەنىمەن، دامىعان ەلدەردەگى باعا تۇراقتىلىعى دامۋشى نارىقتارمەن سالىستىرعاندا الدەقايدا جىلدام قالپىنا كەلەدى.
ساراپشىلاردىڭ پىكىرىنشە، اقش-تىڭ مونەتارلىق ساياساتىنىڭ كەز كەلگەن وزگەرىسى جاھاندىق قارجى جانە بيۋدجەت تۇراقتىلىعىنا تىكەلەي ىقپال ەتىپ، دامۋشى ەلدەردىڭ ەكونوميكاسىنا اسەر ەتپەك.
قورىتىندى
AERC دەرەكتەرى قازاقستان ەكونوميكاسى 2025 جىلى ءبىرقاتار قولايلى فاكتوردىڭ ارقاسىندا 4،6% دەڭگەيىندە ءوسىم كورسەتۋى مۇمكىن ەكەنىن اڭعارتادى. دەگەنمەن ينفلياسيانىڭ جوعارىلاۋى، يمپورتتىڭ ۇلعايۋى، بيۋدجەت پەن ۇلتتىق قور اراسىنداعى ترانسفەرت ساياساتى سىندى ماسەلەلەر شەشىمىن تاپپاسا، بولجانعان كورسەتكىشتەرگە قول جەتكىزۋ وڭاي بولمايتىنى انىق. ال جاھاندىق دەڭگەيدە اقش ساياساتىنىڭ وزگەرىستەرى مەن جاڭا تەحنولوگيالىق كەزەڭگە ءوتۋدىڭ ىقپالى – الەمدىك ەكونوميكانىڭ نەگىزگى قوزعاۋشى كۇشى رەتىندە كۇنتارتىبىنە شىعىپ وتىرعان جايى بار.
