اباي اتىنداعى  قاز ءۇپۋ-دىڭ  ءبىلىم الۋشىلارى ەكولوگيالىق  ماسەلەلەرمەن  بەلسەندى  تۇردە اينالىسادى. دوكتورانت  ب.جاناتايەۆتىڭ  «قۇمدى ولكەنى ميكروبيولوگيالىق تاسىلمەن شولەيتتەنۋدەن قورعاۋ ءۇشىن قۇمدار مەن توزعان توپىراقتى نىعايتۋ تەحنولوگياسىن ازىرلەۋ» دەپ اتالاتىن زەرتتەۋى ءبىزدىڭ سوزىمىزگە دالەل بولادى.

بۇگىنگى تاڭدا توپىراقتى نىعايتۋدىڭ ءداستۇرلى ادىستەرىنىڭ تيىمدىلىگى تومەن  جانە كوبىنەسە قورشاعان ورتاعا زياندى حيميالىق زاتتاردىڭ نەمەسە كومىرتەكتى ماتەريالداردىڭ تارالۋىنا اكەلىپ سوعاتىنى بەلگىلى. تەك سەمەنت وندىرىسىندە كومىرتەك ديوكسيدى عالامدىق لاستانۋدىڭ  جالپى كولەمىنىڭ 5-7% قۇرايدى. جاس عالىم ميكروبيولوگيالىق ادىسپەن  ەكولوگيالىق جاعىنان  تازا ماتەريالدارمەن توپىراقتى نىعايتۋدىڭ جاڭا تەحنولوگيالارىن ازىرلەۋدە.

دوكتورانت م. داۋلەتقۇلدىڭ «دەگراداسيالانۋ مەن شولەيتتەنۋدەن قورعاۋ ءۇشىن قۇم مەن توزعان توپىراقتى نىعايتۋدىڭ   ميكروبيولوگيالىق جانە فەرمەنتتىك  ءادicتەرىن  سالىستىرمالى تالداۋ» دوكتورلىق ديسسەرتاسيا كوپتەگەن ەكولوگيالىق ماسەلەنى شەشۋگە مۇمكىندىك بەرەدى.

توپىراقتىڭ توزۋى جانە شولەيتتەنۋ عالامدىق پروبلەمالاردىڭ ءبىرى رەتىندە بەلگىلى. جەلدىڭ اسەرىنەن قۇمنىڭ كوشۋى توپىراقتىڭ توزۋىنا جانە شولەيتتەنۋىنىڭ باستى سەبەبى بولىپ تابىلادى.

جەل ەروزياسى دالالى جانە ءشولدى اۋماقتارداعى اۋانىڭ لاستانۋىنا اكەلىپ سوعادى.  مۇنىڭ بارلىعى  فلورا مەن فاۋنانىڭ ازايۋىنا، جايىلىمدىق جەرلەردىڭ قۇنارلىعىنىڭ  تومەندەۋىنە، جالپى العاندا ەكوجۇيەلەردىڭ بۇزىلۋىنىڭ ناتيجەسىندە  ايماقتارداعى وزىنە ءتان بيوالۋانتۇرلىلىكتىڭ   تارالۋىنا كەرى اسەرىن تيگىزەدى.

سوڭعى جىلدارى بۇل زەرتتەۋ ادىستەرى ياعني، ميكروبيولوگيالىق يندۋكسيالانعان كالسيي كاربوناتىنىڭ  تۇنباسى (MICP) جانە فەرمەنتتىك  يندۋكسيالانعان  كالسيي كاربوناتىنىڭ تۇنباسى  (EICP) عىلىمدا تانىلا  باستادى. حيميالىق ادىستەرمەن سالىستىرعاندا، ءبىرقاتار ارتىقشىلىقتارى  بار – ۋلى ەمەس، قورشاعان ورتاعا زيانسىز، قولدانۋعا ىڭعايلى، ءشولدى ايماقتاردا ءجيى كەزدەسەتىن شاڭدى داۋىلداردىڭ ءجۇرۋ ىقتيمالدىعىن ازايتادى.

وسى  تەحنولوگيالار  بويىنشا قۇمدى نىعايتۋ ءۇشىن باكتەريالاردىڭ بەلسەندى شتامدارى، نەسەپنار  جانە كالسيي كاربوناتى  قاجەت.

قۇمدار نەسەپناردى ىدىراتاتىن ۋرەازا فەرمەنتىنە بەلسەندى باكتەريالارمەن  وڭدەلەدى. كالسيي كاربوناتىنى  تۇنباسى  قۇم بولىكتەرىنە ەنىپ، ولارعا بەرىكتىك قاسيەت  بەرەدى. ا. يسابەكوۆا  نازاربايەۆ ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ جوبالىق توبىنىڭ قۇرامىنا  ياعني ۆ.ع.ك. ن.ب. مولداعۇلوۆانىڭ جەتەكشىلىگىمەن «كارىز سۋ شوگىندىلەرىن ورگانو-مينەرالدى تىڭايتقىشقا ميكروبيولوگيالىق جولمەن قايتا وڭدەۋ» تاقىرىبىندا زەرتتەۋ جۇرگىزەدى.

جوبانىڭ نەگىزگى يدەياسى  ءارتۇرلى ورگانيكالىق قالدىقتاردى بيودەسترۋكسيالاۋ جانە رەسۋرستى ۇنەمدەيتىن، قالدىقسىز جانە ءتيىمدى تەحنولوگيالاردى پايدالانا وتىرىپ، قايتا قالپىنا كەلەتىن  ەنەرگيا الۋ. بۇل لاستانعان اۋماقتارداعى  ءار ءتۇرلى ورگانيكالىق قالدىقتاردان، سونىڭ ىشىندە اۋىلشارۋاشىلىق قالدىقتارىنان، قتق-نىڭ ورگانيكالىق بولىگىنەن جانە قالدىق سۋلارىنىڭ تۇنباسىن  تازارتۋعا جانە قالپىنا كەلتىرۋگە مۇمكىندىك بەرەدى. بۇل شاعىن قوندىرعىلاردىڭ كومەگىمەن تۇتىنۋشىلاردىڭ ءداستۇرلى ەنەرگيا كوزدەرىنە تاۋەلدىلىگىن ازايتادى.

بيوگاز جانە ەلەكتر ەنەرگياسى تۇرىندە ەنەرگيا الۋدان باسقا، ەگىن شارۋاشىلىعىنا ارنالعان ورگانيكالىق مينەرالدى تىڭايتقىشتار الىنادى. وسى اتالعان ورگانيكالىق قالدىقتاردى قايتا وڭدەۋدىڭ بيولوگيالىق نەمەسە بيوتەرميالىق ءادىسى قالدىقسىز ءونىم  بولىپ تابىلادى.  بۇل- توپىراققا ازوت، فوسفور، كاليي جانە ت.ب  ميكروەلەمەنتتەر بار ورگانيكالىق قورەك رەتىندە قايتا ىدىراتۋعا  مۇمكىندىك بەرەدى، بۇل وسى پروسەسستەردىڭ ءجۇرۋ قارقىنىن ۇدەتەدى. سوندىقتان زەرتتەۋشى عالىمدار  ورگانيكالىق قالدىقتاردى تىڭايتقىش پەن بيوگازعا اينالدىرۋ ءۇشىن،  قوسىمشا شىعىنسىز بيوتەرميالىق وڭدەۋدى ۇسىنادى. قازىرگى تاڭدا، دوكتورانتتار ۆارشاۆا جاراتىلىستانۋ عىلىمدارى ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ بيوحيميا جانە ميكروبيولوگيا كافەدراسىنىڭ زەرتحاناسىندا عىلىمي  تاعىلىمدامادان ءوتىپ،  ءوز ىزدەنىستەرىن جالعاستىرۋدا. سونىمەن قاتار، ۋنيۆەرسيتەتىمىزدىڭ  تالانتتى ءبىلىم الۋشىلارى   عىلىمنىڭ  دامۋىنا ءوز ۇلەستەرىن قوسىپ، ەلدىڭ كوپتەگەن ەكولوگيالىق ماسەلەلەرىن شەشۋگە ات سالىسىپ ءجۇر.