«100 جاڭا وقۋلىق» – قوعامدىق سانانى قالىپتاستىرادى

Dalanews 30 مام. 2018 12:46 611

پرەزيدەنتىمىز نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ «بولاشاققا باعدار: رۋحاني جاڭعىرۋ» ماقالاسىنداعى «جاڭا گۋمانيتارلىق ءبىلىم: قازاق تىلىندەگى 100 جاڭا وقۋلىق» جوباسىنىڭ ماقساتى الدەقايدا كەڭ. جاڭا وقۋلىقتار ارقىلى قازاق تىلىندەگى وقۋلىقتاردىڭ مازمۇنى مەن دەڭگەيى كوتەرىلەتىنى ءسوزسىز.



سول ارقىلى جالپى گۋمانيتارلىق ءبىلىمنىڭ مازمۇنى مەن ساپاسى جاڭا دەڭگەيدە كوتەرىلەتىنى انىق. ويتكەنى الەمدىك گۋمانيتارلىق عىلىم قازاق تىلىنە مۇنداي كولەمدە ەشقاشان اۋدارىلعان ەمەس. بۇل باستاما قوعامدىق سانانى جاڭعىرتۋ ارقىلى  قوعامىمىزدىڭ ەڭ باستى بولىگى، زور يننوۆاسيالىق الەۋەتكە يە جاس ۇرپاقتى تاربيەلەۋدە ماڭىزدى ءرول اتقارادى. «رۋحاني جاڭعىرۋ» باعدارلاماسى اياسىنداعى بارلىق جوبالاردىڭ ىشىندە مۇنىڭ ناقتى ناتيجەلى جوبا ەكەندىگى انىق.

جوبا قازاقستاندىق ءبىلىم الۋشىلارعا ەڭ تاڭداۋلى زاماناۋي بىلىمگە قول جەتكىزۋىنە، ءبىلىم ساپاسىن ارتتىرىپ، ءبىلىم سالاسىنداعى جاھاندىق باسەكەلەستىككە دايىندالۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. قازىرگى تاڭدا «جاڭا گۋمانيتارلىق ءبىلىم. قازاق تىلىندەگى «100 جاڭا وقۋلىق» جوباسىننىڭ ناتيجەلەرى دە جۇزەگە اسىرىلىپ جاتقانى ءمالىم.

قوعامدىق سانانى قالىپتاستىراتىن – گۋمانيتارلىق عىلىمدار. سونىڭ ىشىندەگى فيلوسوفيانىڭ ءرولى ادام ومىرىندە دە، قوعامدا دا ەرەكشە. ءبىلىم بەرۋدىڭ مەملەكەتتىك ستاندارتىندا گۋمانيتارلىق پاننەن بارلىق جوو ستۋدەنتتەرى مىندەتتى تۇردە وقۋى ءتيىس پاندەر بار.

ولار – تاريح پەن ساياساتتانۋ، الەۋمەتتانۋ مەن فيلوسوفيا، پسيحولوگيا، پەداگوگيكا، ەكونوميكا، مادەنيەتتانۋ جانە فيلولوگيا. اتالعان كىتاپتار سانانى جاڭعىرتۋ ءۇردىسىنىڭ ناقتى قۇرالى ەكەندىگىن ءتۇسىنۋ قاجەت. ياعني، بۇل سىني جانە ساراپتامالىق دۇنيەتانىمنىڭ قالىپتاسۋى، جاڭا تۇجىرىمدار مەن يدەيالار ەنگىزۋ، قازىرگى زامانعى پروگرەسشىل بىلىمگە قولجەتىمدىلىكتى كەڭەيتۋ تەتىگى سانالادى. ادامنىڭ وزىنە، اينالاسىنا، ەلگە دەگەن كوزقاراسىن قالىپتاستىرادى.

ءبىز دۇنيەجۇزىندەگى عىلىم مەن ءبىلىمنىڭ مازمۇنىنا جول اشۋ ارقىلى ىلگەرى دامىعان قوعامدارداعى وسىنداي كوزقاراس جانە ۇستانىم قالىپتاستىرۋ قۇرالدارىمەن جاقىن تانىسۋعا مۇمكىندىك الدىق. سوندىقتان دا «رۋحاني جاڭعىرۋ» اياسىنداعى وزگە جوبالار ءوز تاريحىمىزعا، ولكەتانۋعا، ءتول مادەنيەتكە ارقا سۇيەيدى. قازاق دۇنيەتانىمىن قورعاۋ ءسوزسىز قاجەت، ءبىراق ول تۇيىقتالۋ دەگەندى بىلدىرمەيدى.

ەلىمىزدىڭ وركەندەپ دامۋىنا، الەمدىك دامىعان ەلدەر كوشىنە ىلەسۋى ءۇشىن اسا ماڭىزدى قىزمەت اتقاراتىن، ەلىمىزدىڭ زايىرلى قاۋىمى وتە جىلى قابىلداعان «رۋحاني جاڭعىرۋ» باعدارلاماسى ۇلتتىق سانانى، ءبىلىم مەن عىلىمدى دامىتۋ ۇلگىسىن جان-جاقتى اشىپ قانا قويماي، ونى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن قازاقتىڭ بارلىق ۇلتتىق سالت-داستۇرلەرىن، انا ءتىلىمىز بەن ادەبيەتىمىزدى، مادەنيەتىمىزدى، قازاقي ءبىتىم بولمىسىمىزدى جاڭعىرتۋىمىز قاجەت.

ويتكەنى مۇندا تىلگە دە، ادەبيەتكە دە، فيلوسوفياعا دا، ەكونوميكاعا دا بايلانىستى دانالىقتىڭ ۇلگىلەرىمەن باستامالارى ۇسىنىلعاندىقتان حالقىمىزعا جاڭا رۋح، جاڭا سەرپىن، زاماناۋي باعىت بەرەتىنى انىق. وسى تۇرعىدا ءبىز الەمدىك تاجىريبەلەر مەن زەرتتتەۋلەردى قولدانۋ ارقىلى جاڭا باعىتتاردى ەنگىزۋ جولدارىن جەتىلدىرە الامىز.

جانات جانبايەۆا، اباي اتىنداعى قازۇپۋ-دىڭ تاريح جانە قۇقىق ينستيتۋتىنىڭ دوكتورانتى.

 

ۇسىنىلعان
سوڭعى جاڭالىقتار