Көп күткендей, Ұлттық банк бүгін, 29 қарашада базалық мөлшерлеме бойынша өз шешімін жариялады. Сонымен ол 15,25%-ке дейін көтерілді. Проценттік дәліз +/- 1,0 п.п. құрады. Негізі, 2022 жылдан бері базалық мөлшерлеме 14,25% деңгейінде қалыптасып келген. Осылайша базалық сыйақы мөлшерлемесіне маңайындағы долбарларға нүкте қойылды, деп хабарлайды Dalanews.kz.
Бұл арада мына екі жайтты айқындай кетелік: біріншіден, базалық мөлшерлеме - бұл Ұлттық банктің коммерциялық банктерге қысқа мерзімді несие беруде және олардың қаражатын депозитіне қабылдағанда сүйенетін проценттік ставкасы. Сондай-ақ оған банктер де несие мен депозит сыйақы мөлшерлемелерін белгілеу кезінде сүйенеді. Яғни, банк секторы, қаржы нарығы, ШОБ, ірі бизнес, жалпы инвесторлар қауымы үшін бұл маңызды ақпарат. Екіншіден, Ұлттық банк көп үшін күтпеген "тарту" жасады. Яғни, 1% өсімді ешкім күтпеді. Жалпы, соңғы екі күнге дейін өсім туралы мүлде сөз болмаған. Оған дейін қаржыгерлер қауымы "базалық мөлшерлеме төмендетіледі ме әлде осы қалпында қала ма" деген нұсқаларда таңдау жасаумен болған. Ал теңге қалай әлсірей бастады, солай базалық мөлшерлеменің өсетіні белгілі болды. Көбісі 05%-ке арқа сүйеген еді. Енді неге бұлай болды? Төменде Ұлттық банктің егжей-тегжейлі түсініктемесін бере отыралық:
Қазақстанда жылдық инфляция қазан айында 8,5%-ға дейін өсті
"Бұл "Тарифті инвестицияға айырбастау" бағдарламасын іске асыру аясында реттелетін қызметтердің айтарлықтай қымбаттауы мен теңгенің әлсіреуі салдарынан орын алуда. Оған қоса инфляцияның орнықты бөлігі де өсуде. Жоғары ішкі сұраныс жағдайында азық-түлікке жатпайтын тауарлар мен нарықтық қызметтер бағасының өсуі инфляцияның жеделдеуіне ықпал етті. Бюджеттің кіріс бөлігін орындамауға байланысты жалғасып жатқан фискалдық ынталандыру есебінен экономика ішіндегі проинфляциялық қысым сақталуда. Қазан айында халықтың инфляциялық күтулері төмендегенмен, құбылмалы болып қалуда".
Жаһандық инфляция жалпы баяулауда
"Бұл дамыған экономикалардағы еңбек нарығындағы жағдайдың тұрақтануы және неғұрлым баяу іскерлік белсенділікті қоса алғанда, сыртқы монетарлық талаптардың біртіндеп жеңілдеуіне әкелуде. Алайда сыртқы инфляциялық қысым соңғы айларда артуда. Оған азық-түліктің әлемдік бағасының өсуі, Ресейдегі неғұрлым жоғары инфляция және айтарлықтай бағамдық ауытқулар себеп болуда. Қаржы нарықтарында едәуір өскен құбылмалылық байқалуда, бұл белгісіздік пен инфляциялық күтулердің өсуіне әсер етуі мүмкін".
Мұнай бағасының төмендеуі
"Базалық сценарийде Brent маркалы мұнайдың бағасы болжамды кезеңнің соңына дейін орташа есеппен бір баррель үшін 70 АҚШ долларына дейін төмендету жағына қарай қайта қаралды. Сценарий шарттары бағаның нақты динамикасын, Қытай тарапынан сұраныстың төмендеуін, әлемдік экономиканың баяулауын және Солтүстік және Оңтүстік Америкада өндірудің өсуін ескере отырып қалыптастырылған".
2024 жылға болжанған инфляция 8-9%-ке дейін нақтыланды
"2025 жылға арналған болжам – 6,5-8,5%-ға дейін, 2026 жылға арналған болжам 5,5-7,5%-ға дейін өсу жағына қарай қайта қаралды. Инфляцияның орнықты бөлігі 2026 жылы 5%-ға жақын қалыптасады. Жалпы инфляция 2027 жылы нысанаға жақын қалыптасады деп күтіледі. Алдағы жылдарға инфляция бойынша неғұрлым жоғары болжам фискалдық ынталандырудың кеңеюіне, тұрғын-үй коммуналдық қызметтер (ТКҚ) реформаларының жалғасуына, айырбастау бағамының әлсіреуіне және сыртқы инфляциялық қысымның күшеюіне байланысты. Инфляция болжамының тәуекелдері ішкі сұраныс тарапынан қысымның өсуіне, сыртқы инфляцияның жеделдеуіне және инфляциялық күтулердің артуына байланысты. Сонымен қатар мемлекеттік қаржыны тұрақтандыру құралдарына қатысты белгісіздік сақталуда. Реттелетін бағалар мен тарифтерді одан әрі өсуі, оның қарқыны мен мерзімі де болжамның маңызды тәуекелі болып қалып отыр".
2024 жылға болжанған Қазақстан экономикасының өсуі 4-4,5% деңгейінде нақтыланды
"2025 және 2026 жылдарға арналған болжам тиісінше 4,5-5,5% және 4,6-5,6%-ға дейін қайта қаралды. Неғұрлым төмен болжамдар мұнайдың сценарийлік бағасының төмендеуіне және бірқалыпты сыртқы сұранысқа байланысты. Ұлттық Банктің бағалауы бойынша болжамды кезең ішінде экономика ішкі ұсыныс мүмкіндіктерінен асып түсетін сұраныстың кеңеюі жағдайында өседі. Бұл орнықты түрде проинфляциялық қысым көрсететін болады".
Ақша бағамы: теңгенің әлсіреуі
"Айырбастау бағамының әлсіреуі, инфляцияның өсуіне байланысты нақты мәндегі пайыздық мөлшерлемелердің төмендеуі, сондай-ақ оның алдағы жылдарға болжамдарының артуы аясында жиынтық ақша-кредит шарттары жұмсарды. Қаржы нарықтарында өскен құбылмалылықпен бірге бұл базалық мөлшерлемені көтеруді қажет етті. Қаржы және энергетика нарықтарындағы құбылмалылықты ескере отырып, Комитет инфляцияны орнықты баяулау траекториясына тезірек қайтару және 5%-дық таргетке жету үшін жақын арада шешім қабылдау кезінде ақша-кредит саясатын қосымша қатаңдату қажеттілігін мұқият бақылайтын болады".
Сөз соңында ҚР Ұлттық банкінің Ақша-кредит саясаты комитетінің базалық мөлшерлеме бойынша кезекті жоспарлы шешімі 2025 жылғы 17 қаңтарда Астана қаласының уақытымен сағат 12:00-де жарияланатыны нақтыланады.
Бұған дейін біздің сайтта "Теңгенің қатты әлсіреуі базалық мөлшерлемені төмендету мүмкіндігін жоққа шығарады" деген мақала жарияланған болатын.
