Inflásıanyń údep, toqtaýsyz ósýi jáne álemdik naryqta munaı baǵasynyń quldyraýy Qazaqstan ekonomıkasyna belgili bir deńgeıde qaýip týdyrady. Taıaýda Qazaqstanda bolǵan Halyqaralyq valúta qory (HVQ) mısıasynyń ókilderi óz saparlary qorytyndysy boıynsha osyndaı boljamdy alǵa tartty. Sondaı-aq olar Qazaqstan Úkimetiniń qosymsha qun salyǵyn ósirý bastamasyn qatty qoldaıtyndaryn da jetkizgen, dep habarlaıdy Dalanews.kz.
Halyqaralyq valúta qory (HVQ) sarapshylarynyń paıymdaýynsha, 2025 jyldyń qańtar-sáýir aılarynda Qazaqstannyń naqty jalpy ishki ónimi (JİÓ) 6%-ǵa ósip, 2024 jyldyń sońyndaǵy 4,8%-dyq kórsetkishten joǵar boldy. Bul ósimge negizinen qyzmet kórsetý salasy, kólik, qurylys, óńdeý jáne taý-ken ónerkásibindegi belsendiliktiń artýy sebep bolǵan. Sonymen qatar ishteı tutynýshylyq nesıeleýdiń joǵary qarqyny, búdjettik-salyqtyq saıasattyń jumsaqtyǵy jáne memlekettik ınfraqurylymdyq ınvestısıalardyń úlesi ósimdi yntalandyryp otyr.
Inflásıa máselesi sheshilgen joq
HVQ esebinde Qazaqstandaǵy ınflásıanyń áli de joǵary ekeni atap ótilgen. 2025 jyldyń sáýir aıynda jyldyq ınflásıa 10,7%-ǵa jetti. Bul ishki naryqtaǵy baǵa ósimimen qatar, byltyrǵy jyldyń sońyndaǵy teńgeniń qunsyzdanýynyń saldary týyndaýda. Sarapshylar ınflásıa aldaǵy ýaqytta 10,5%-dyń shamasynda bolady dep boljaıdy.
"Sebebi bankterdegi artyq ótimdilikti azaıtý maqsatynda rezervtik talaptardy kúsheıtý ınflásıa qysymyn tómendetýge septigin tıgizýi múmkin. Alaıda 2025 jyldyń jalpy nátıjeleri boıynsha ekonomıkalyq ósim baıaýlap, shamamen 5%-dy quraýy múmkin. Bul Qazaqstannyń negizgi saýda seriktesteri bolyp sanalatyn elderdegi ekonomıkalyq ósimniń báseńdeýimen jáne munaı baǵasynyń tómendeýimen baılanysty. Uzaqmerzimdi boljam boıynsha, munaıǵa jatpaıtyn sektorlardaǵy ósim ortasha eseppen 3,5%-dy quraıdy dep kútiledi", delingen HVQ esebinde.
Búdjet tapshylyǵy jáne tólem balansy
Álemdik naryqta munaı baǵasynyń tómendeýine baılanysty Qazaqstanda búdjet tapshylyǵynyń ulǵaıý túsýi kútiledi. HVQ-nyń boljamynsha, munaıdan tys búdjet tapshylyǵy JİÓ-niń 7,9%-ynan 8%-dan joǵary deńgeıge jetýi múmkin.
"Qazaqstan úkimetiniń 2026 jylǵa qaraı QQS mólsherlemesin kóterý, salyq bazasyn keńeıtý jáne salyq terimin sıfrlandyrý jospary oń baǵalanyp otyr. Budan bólek, salyqtyq jeńildikterdi azaıtý arqyly búdjet kirisin kóbeıtý usynylýda. Sondaı-aq, 2025 jyly tólem balansynyń tapshylyǵy 2024 jylǵy 1,3%-dan 3,5%-ǵa deıin ósedi dep boljanyp otyr. Buǵan munaı baǵasynyń tómendeýi jáne memlekettik shyǵyndar men halyqtyń tutynysy deńgeıiniń joǵary bolýy áser etýde", delinedi qujatta.
Bank sektoryndaǵy táýekelder
HVQ esebinde bank sektorynyń qarjylyq jaǵdaıy jaqsy dep baǵalanǵanymen, tutynýshylyq nesıeleýdiń jyldam ósý qarqyny qarjylyq turaqtylyq úshin qosymsha táýekelder týdyratyny basa kórsetilgen.
"2025 jyldyń naýryzynda jalpy nesıe berý kólemi jyldyq eseppen 20%-ǵa baıaýlasa da, tutynýshylyq nesıe 31%-ǵa deıin ósken. Bul rette, problemalyq nesıelerdiń kólemi de ulǵaıǵan. Osyǵan oraı, bankterdiń nesıe berý saıasatyndaǵy táýekelderdi azaıtý úshin makroprýdensıaldyq saıasatty qatańdatý usynylady", - deıdi sarapshylar.
Ekonomıkaǵa tóngen qaýip-qaýipterler
Ekonomıkanyń damý perspektıvasyna qatysty qaýipter áli de barshylyq. Munaı baǵasynyń tómendeýi, Qazaqstannyń negizgi saýda seriktesteri elderindegi ekonomıkalyq ósimniń báseńdeýi syrtqy qaýipter retinde qarastyrylyp otyr. Al ishki qaýipter arasynda iri ınfraqurylymdyq jobalardyń kesheýildeýi jáne ınflásıalyq qysymnyń kúsheıýi basa atalady.
Degenmen, Qazaqstannyń qarjylyq rezervteri jetkilikti bolǵandyqtan, bul qaýipterdi jeńildetýge múmkindik bar. Budan bólek, ekonomıkany ártaraptandyrý jáne jeke sektordy damytý boıynsha qurylymdyq reformalardy jedeldetý usynylýda.
HVQ Qazaqstannyń turaqty ári ártaraptandyrylǵan ekonomıkalyq ósimge qol jetkizýi úshin qurylymdyq reformalardy qarqyndy júzege asyrý qajettigin atap ótti. Infraqurylym, sıfrlandyrý, jasandy ıntellekt, aýyl sharýashylyǵy jáne logıstıka salalaryna qolǵa alynǵan ınvestısıalar ári qaraı óz jalǵasyn tabýy kerek.
Buǵan qosa, ekonomıkadaǵy memlekettik qatysý úlesý azaıtý, memlekettik basqarý júıesin jetildirý, eńbek jáne taýar naryǵyn retteýdi damytý, saýda jáne ekonomıkany ártaraptandyrý sharalaryn jyldamdatý qajet ekeni de basa aıtyldy.
Buǵan deıin saıtymyzda "Ulttyq Bank júrgizgen saýalnamada makroekonomıkalyq kórsetkishter nasharlatý turǵysynda qaıta qaraldy" degen materıal jarıalanǵan bolatyn.
