ينفلياسيانىڭ ۇدەپ، توقتاۋسىز ءوسۋى جانە الەمدىك نارىقتا مۇناي باعاسىنىڭ قۇلدىراۋى قازاقستان ەكونوميكاسىنا بەلگىلى ءبىر دەڭگەيدە ءقاۋىپ تۋدىرادى. تاياۋدا قازاقستاندا بولعان حالىقارالىق ۆاليۋتا قورى (حۆق) ميسسياسىنىڭ وكىلدەرى ءوز ساپارلارى قورىتىندىسى بويىنشا وسىنداي بولجامدى العا تارتتى. سونداي-اق ولار قازاقستان ۇكىمەتىنىڭ قوسىمشا قۇن سالىعىن ءوسىرۋ باستاماسىن قاتتى قولدايتىندارىن دا جەتكىزگەن، دەپ حابارلايدى Dalanews.kz.

حالىقارالىق ۆاليۋتا قورى (حۆق) ساراپشىلارىنىڭ پايىمداۋىنشا، 2025 جىلدىڭ ءقاڭتار-ساۋىر ايلارىندا قازاقستاننىڭ ناقتى جالپى ىشكى ءونىمى (ءجىو) 6%-عا ءوسىپ، 2024 جىلدىڭ سوڭىنداعى 4،8%-دىق كورسەتكىشتەن جوعار بولدى. بۇل وسىمگە نەگىزىنەن قىزمەت كورسەتۋ سالاسى، كولىك، قۇرىلىس، وڭدەۋ جانە تاۋ-كەن ونەركاسىبىندەگى بەلسەندىلىكتىڭ ارتۋى سەبەپ بولعان. سونىمەن قاتار ىشتەي تۇتىنۋشىلىق نەسيەلەۋدىڭ جوعارى قارقىنى، بيۋدجەتتىك-سالىقتىق ساياساتتىڭ جۇمساقتىعى جانە مەملەكەتتىك ينفراقۇرىلىمدىق ينۆەستيسيالاردىڭ ۇلەسى ءوسىمدى ىنتالاندىرىپ وتىر.

ينفلياسيا ماسەلەسى شەشىلگەن جوق

حۆق ەسەبىندە قازاقستانداعى ينفلياسيانىڭ ءالى دە جوعارى ەكەنى اتاپ وتىلگەن. 2025 جىلدىڭ ءساۋىر ايىندا جىلدىق ينفلياسيا 10،7%-عا جەتتى. بۇل ىشكى نارىقتاعى باعا وسىمىمەن قاتار، بىلتىرعى جىلدىڭ سوڭىنداعى تەڭگەنىڭ قۇنسىزدانۋىنىڭ سالدارى تۋىنداۋدا. ساراپشىلار ينفلياسيا الداعى ۋاقىتتا 10،5%-دىڭ شاماسىندا بولادى دەپ بولجايدى.

"سەبەبى بانكتەردەگى ارتىق وتىمدىلىكتى ازايتۋ ماقساتىندا رەزەرۆتىك تالاپتاردى كۇشەيتۋ ينفلياسيا قىسىمىن تومەندەتۋگە سەپتىگىن تيگىزۋى مۇمكىن. الايدا 2025 جىلدىڭ جالپى ناتيجەلەرى بويىنشا ەكونوميكالىق ءوسىم باياۋلاپ، شامامەن 5%-دى قۇراۋى مۇمكىن. بۇل قازاقستاننىڭ نەگىزگى ساۋدا سەرىكتەستەرى بولىپ سانالاتىن ەلدەردەگى ەكونوميكالىق ءوسىمنىڭ باسەڭدەۋىمەن جانە مۇناي باعاسىنىڭ تومەندەۋىمەن بايلانىستى. ۇزاقمەرزىمدى بولجام بويىنشا، مۇنايعا جاتپايتىن سەكتورلارداعى ءوسىم ورتاشا ەسەپپەن 3،5%-دى قۇرايدى دەپ كۇتىلەدى"، دەلىنگەن حۆق ەسەبىندە.

بيۋدجەت تاپشىلىعى جانە تولەم بالانسى

الەمدىك نارىقتا مۇناي باعاسىنىڭ تومەندەۋىنە بايلانىستى قازاقستاندا بيۋدجەت تاپشىلىعىنىڭ ۇلعايۋ ءتۇسۋى كۇتىلەدى. حۆق-نىڭ بولجامىنشا، مۇنايدان تىس بيۋدجەت تاپشىلىعى ءجىو-نىڭ 7،9%-ىنان 8%-دان جوعارى دەڭگەيگە جەتۋى مۇمكىن.

"قازاقستان ۇكىمەتىنىڭ 2026 جىلعا قاراي ققس مولشەرلەمەسىن كوتەرۋ، سالىق بازاسىن كەڭەيتۋ جانە سالىق تەرىمىن سيفرلاندىرۋ جوسپارى وڭ باعالانىپ وتىر. بۇدان بولەك، سالىقتىق جەڭىلدىكتەردى ازايتۋ ارقىلى بيۋدجەت كىرىسىن كوبەيتۋ ۇسىنىلۋدا. سونداي-اق، 2025 جىلى تولەم بالانسىنىڭ تاپشىلىعى 2024 جىلعى 1،3%-دان 3،5%-عا دەيىن وسەدى دەپ بولجانىپ وتىر. بۇعان مۇناي باعاسىنىڭ تومەندەۋى جانە مەملەكەتتىك شىعىندار مەن حالىقتىڭ تۇتىنىسى دەڭگەيىنىڭ جوعارى بولۋى اسەر ەتۋدە"، دەلىنەدى قۇجاتتا.

بانك سەكتورىنداعى تاۋەكەلدەر

حۆق ەسەبىندە بانك سەكتورىنىڭ قارجىلىق جاعدايى جاقسى دەپ باعالانعانىمەن، تۇتىنۋشىلىق نەسيەلەۋدىڭ جىلدام ءوسۋ قارقىنى قارجىلىق تۇراقتىلىق ءۇشىن قوسىمشا تاۋەكەلدەر تۋدىراتىنى باسا كورسەتىلگەن.

"2025 جىلدىڭ ناۋرىزىندا جالپى نەسيە بەرۋ كولەمى جىلدىق ەسەپپەن 20%-عا باياۋلاسا دا، تۇتىنۋشىلىق نەسيە 31%-عا دەيىن وسكەن. بۇل رەتتە، پروبلەمالىق نەسيەلەردىڭ كولەمى دە ۇلعايعان. وسىعان وراي، بانكتەردىڭ نەسيە بەرۋ ساياساتىنداعى تاۋەكەلدەردى ازايتۋ ءۇشىن ماكروپرۋدەنسيالدىق ساياساتتى قاتاڭداتۋ ۇسىنىلادى"، - دەيدى ساراپشىلار.

ەكونوميكاعا تونگەن قاۋىپ-قاۋىپتەرلەر

ەكونوميكانىڭ دامۋ پەرسپەكتيۆاسىنا قاتىستى قاۋىپتەر ءالى دە بارشىلىق. مۇناي باعاسىنىڭ تومەندەۋى، قازاقستاننىڭ نەگىزگى ساۋدا سەرىكتەستەرى ەلدەرىندەگى ەكونوميكالىق ءوسىمنىڭ باسەڭدەۋى سىرتقى قاۋىپتەر رەتىندە قاراستىرىلىپ وتىر. ال ىشكى قاۋىپتەر اراسىندا ءىرى ينفراقۇرىلىمدىق جوبالاردىڭ كەشەۋىلدەۋى جانە ينفلياسيالىق قىسىمنىڭ كۇشەيۋى باسا اتالادى.

دەگەنمەن، قازاقستاننىڭ قارجىلىق رەزەرۆتەرى جەتكىلىكتى بولعاندىقتان، بۇل قاۋىپتەردى جەڭىلدەتۋگە مۇمكىندىك بار. بۇدان بولەك، ەكونوميكانى ءارتاراپتاندىرۋ جانە جەكە سەكتوردى دامىتۋ بويىنشا قۇرىلىمدىق رەفورمالاردى جەدەلدەتۋ ۇسىنىلۋدا.

حۆق قازاقستاننىڭ تۇراقتى ءارى ءارتاراپتاندىرىلعان ەكونوميكالىق وسىمگە قول جەتكىزۋى ءۇشىن قۇرىلىمدىق رەفورمالاردى قارقىندى جۇزەگە اسىرۋ قاجەتتىگىن اتاپ ءوتتى. ينفراقۇرىلىم، سيفرلاندىرۋ، جاساندى ينتەللەكت، اۋىل شارۋاشىلىعى جانە لوگيستيكا سالالارىنا قولعا الىنعان ينۆەستيسيالار ءارى قاراي ءوز جالعاسىن تابۋى كەرەك.

بۇعان قوسا، ەكونوميكاداعى مەملەكەتتىك قاتىسۋ ۇلەسۋ ازايتۋ، مەملەكەتتىك باسقارۋ جۇيەسىن جەتىلدىرۋ، ەڭبەك جانە تاۋار نارىعىن رەتتەۋدى دامىتۋ، ساۋدا جانە ەكونوميكانى ءارتاراپتاندىرۋ شارالارىن جىلدامداتۋ قاجەت ەكەنى دە باسا ايتىلدى.

بۇعان دەيىن سايتىمىزدا "ۇلتتىق بانك جۇرگىزگەن ساۋالنامادا ماكروەكونوميكالىق كورسەتكىشتەر ناشارلاتۋ تۇرعىسىندا قايتا قارالدى" دەگەن ماتەريال جاريالانعان بولاتىن.