Májilis depýtaty Ulasbek Sádibekov Premer-mınıstr Oljas Bektenovke joldaǵan depýtattyq saýalynan óńirlik ahýaldyń ýshyǵyp bara jatqanyn jetkizdi. Túrkistan oblysynda qalyptasqan ekologıalyq jáne aýyl sharýashylyǵyna qatysty problemalar tek bir óńirdiń emes, tutas eldiń azyq-túlik qaýipsizdigine qaýip tóndirip otyr, dep habarlaıdy Dalanews.kz.
Depýtattyń aıtýynsha, sońǵy jyldary Túrkistan halqy buryn-sońdy bolmaǵan qýańshylyqtyń zardabyn tartyp keledi. Bul qubylys jaıylym jerler men egin alqaptarynyń qýraýyna, mal azyǵynyń jetispeýine, tipti mal basynyń azaıýyna ákelgen. Bıylǵy kórsetkishterge súıensek, egilgen 389,3 myń gektardyń kem degende 10 paıyzy jaramsyz kúıge túsken. Eger qolaısyz aýa raıy jalǵasa berse, dıqandar ónimniń basym bóliginen aıyrylýy múmkin.
Mundaı jaǵdaıda aýyl sharýashylyǵy ónimderiniń tapshylyǵy, baǵanyń ósýi, áleýmettik kerneýdiń artýy sıaqty tizbekti máseleler oryn alýy yqtımal. El turǵyndary jappaı tasattyq berip, jaýyn tileýge májbúr bolyp otyrǵany – tabıǵattyń ǵana emes, júıelik sharalardyń jetkiliksizdigin de ańǵartady.
Sonymen qatar, jyl saıyn kóktem men jaz mezgilderinde qaıtalanatyn shegirtke men shirkeı máselesi – bıyl tipti kúrdeli sıpat alyp otyr. Arys, Saryaǵash, Keles, Shardara jáne Otyrar aýdandarynyń turǵyndary zıankesterdiń kesirinen kúndelikti ómirde qolaısyzdyq kórip qana qoımaı, dıqandar egistik alqaptaryn saqtap qalýǵa bar kúshin salýda. Shirkeıdiń kóptiginen turǵyndar bet-aýzyn tumshalap júrýge májbúr, al bul týrızmge de tikeleı áser etip otyr. Atap aıtqanda, Otyrardaǵy Arystan bab kesenesine keletin týrıserdiń sany kúrt azaıǵan.
Ulasbek Sádibekov Úkimetke birneshe naqty usynys joldady. Birinshiden, qýańshylyqtan eń kóp zardap shekken aýdandarda tótenshe jaǵdaı jarıalaýdy qarastyrý qajet. Ekinshiden, aýyl sharýashylyǵyn qoldaý maqsatynda agrarlyq nesıelerdiń tólem merzimin keıinge shegerý, sondaı-aq qazir jabylyp turǵan nesıe jelilerin qaıta ashý usynyldy. Bul rette 2023 jyldan beri Agrarlyq nesıe korporasıasynyń aýyldaǵy nesıe seriktestikterin qarjylandyrýdy toqtatqany – sharýalar úshin úlken soqqy bolǵany aıtyldy.
Úshinshiden, jańbyrlatyp sýarý júıesine beriletin sýbsıdıa kólemi 80%-ǵa artqanymen, onyń 30%-yn jergilikti búdjet tóleýi tıis. Alaıda aýdandyq jáne oblystyq búdjetterdiń mundaı shyǵyndy kóterýge shamasy joq. Bul ınfraqurylymdyq reformalardy tejeıdi.
Taǵy bir mańyzdy usynys – Túrkistan oblysynyń tabıǵı-klımattyq erekshelikterin eskere otyryp, zıankestermen kúreske arnalǵan arnaıy óńirlik baǵdarlama ázirleý, sondaı-aq zıandy organızmderge qarsy óńdeý sharalaryn respýblıkalyq búdjet esebinen 100% qarjylandyrý. Al asa qaýipti zıandy organızmderge qarsy kúres júrgizý quzyretin qarjymen birge óńir ákimdikterine berý – jergilikti bıliktiń ıkemdi ári jedel áreket etýine múmkindik beredi.
Depýtat bul máselelerdi jergilikti ákimdik pen sharýalar sheshe almaı otyrǵan joq, degenmen, olardyń kúshi shekteýli ekenin eskertip, memlekettik deńgeıdegi júıeli sheshimder qajet ekenin qadap aıtty. Túrkistandaǵy ahýal – jaı ǵana aýyldaǵy qıyndyq emes, bul eldiń azyq-túlik qaýipsizdigine, áleýmettik turaqtylyǵyna áser etetin strategıalyq másele. Sondyqtan da naqty áreket qajet. Qurǵaqshylyqpen kúres te, zıankesterge qarsy is-sharalar da ýaqyt kútpeıdi.
