Prezıdent Qasym-Jomart Toqaev kólik-logıstıka salasyn damytý máseleleri boıynsha Qaýipsizdik keńesiniń otyrysyn ótkizgen bolatyn. Sol jıyn barysynda kólik mınıstri Marat Qarabaev pen ortalyq memlekettik organdardyń birqatar basshylary esep berdi. Odan bólek, jıynda Prezıdent Toqaev mınıstrge sógis jarıalady. Osy tusta Dalanews.kz tilshisi Qarabaevtyń synǵa ushyraǵan qyzmeti týraly sarapshylardyń oıyna sholý jasady.
Qaýipsizdik keńesiniń otyrysynda Memleket basshysy eldegi kólik salasyndaǵy jaǵdaıdy synǵa aldy. Onyń aıtýynsha, «salany jańǵyrtý júıeli máseleler men josparlardyń oryndalmaýy saldarynan tejelip otyr». Toqaev júk tasymalyn ótkizý kezinde shekaradaǵy kedergiler, ótkizý pýnktteriniń qanaǵattanarlyqsyz kúıi, iri tranzıttik ınfraqurylym jobalarynyń kesteden keshigýi sıaqty problemalardy atap ótti.
Prezıdent, sonymen qatar, naryqty avıatolyqtyrý qajettigin aıtyp, bul júk tasymalyn arttyrýdyń mańyzdy qadamy ekenin jetkizdi. Ol tranzıttik tasymal kólemin arttyrýdy, sondaı-aq Qazaqstandy jahandyq jetkizý tizbekterine qosý úshin naqty sharalar qabyldaýdy tapsyrdy.
Jıyn qorytyndysynda prezıdent Marat Qarabaevqa atqarylǵan jumystardaǵy olqylyqtar úshin sógis jarıalady. Toqaev kólik-logıstıka salasyndaǵy problemalardy sheshýge baǵyttalǵan tıimdi sharalardy qabyldaýdy talap etti.
Sarapshylar ne deıdi?
Bul jaǵdaıǵa qatysty jýrnalıs jáne sarapshy Denıs Krıvosheev pikir bildirgen. Ol Qarabaevtyń qyzmetin qatty synǵa aldy. Onyń aıtýynsha, Qarabaevtyń sógispen qutylyp ketýi — bul eń jeńil jaza.
"Qarabaevtyń sógis alýy — bul mınımým. Salaǵa mundaı deńgeıde dıletanttyq kózqaraspen kelý — erekshe sheneýniktik «qabilet»", — dedi ol.
Krıvosheev Qarabaev mınıstr bolyp taǵaıyndalǵan alǵashqy kúninen-aq tájirıbesiz adamdardy qyzmetke tartyp, durys emes sheshimder qabyldaǵanyn eske saldy. Ol, ásirese, Talǵat Lastaevty mınıstrdiń orynbasary etip taǵaıyndaǵanyn synǵa aldy.
Sonymen qatar, jýrnalıs 2023 jylǵy atyshýly oqıǵaǵa da toqtaldy. Ol kezde Azamattyq avıasıa komıtetiniń basshysy Katalın Radý Almatydaǵy túngi klýbtardyń birinde tóbeles uıymdastyrǵan bolatyn. Alaıda Marat Qarabaev bul jaǵdaı jumys ýaqytynan tys bolǵandyqtan, tártiptik jaza qoldanylmaıtynyn málimdegen edi.
"Qarabaev bul jumys ýaqytynan tys bolǵandyqtan, Radý myrza qaıda júrse de óz erki ekenin aıtty. Sonymen qatar ol — memlekettik organǵa baǵynysty mekemeniń basshysy ekenin umytpaǵanyn, oǵan etıka talaptary eskertilgenin jetkizdi", — dep eske aldy Krıvosheev.
Jýrnalıs mınıstr Marat Qarabaevtyń shyndyqty búrkemeleýge beıimdigin de synǵa aldy. 2024 jyldyń qańtarynda ol aýa raıynyń qolaısyzdyǵyna baılanysty 100-den astam reıstiń keshigýi jáne 20 reıstiń toqtatylýy týraly aıtyp, avıakompanıalardyń tolyq bılet qaıtarý ýádesin bergen bolatyn. Alaıda is júzinde FlyArystan kompanıasynyń jolaýshylaryna tek 5 myń teńgeden qaıtarylǵan.
Sondaı-aq Qarabaev Qazaqstandaǵy 20-dan astam áýejaıdy, Kaspııdegi Aqtaý men Quryq porttaryn sheteldik ınvestorlarǵa basqarýǵa berýge daıyn ekenin málimdegenin de jýrnalıs ótkir synady.
"Memlekettik menshikti osylaı ashyqtan-ashyq satý — kásibıliktiń joq ekeniniń kórinisi", — dep málimdedi Krıvosheev.
Krıvosheevtiń aıtýynsha, Qarabaev eldegi kólik salasyndaǵy júıeli máselelerdi elemeı keledi. Ol Álıhan Smaıylov byltyr maýsym aıynda QTJ-nyń «qyzyl aımaq» deńgeıindegi kredıttik táýekelde ekenin jarıalaǵanyn eske saldy. 3 trln teńgege jýyq ınfraqurylym nysandaryn tekserý barysynda 29 mlrd teńgeniń qarjylyq zańbuzýshylyǵy anyqtalǵan.
"Qarabaevtyń kózqarasy múlde basqa. Ol QTJ-nyń paıda taýyp otyrǵanyn, sondyqtan kompanıa basshylyǵy ózderine dıvıdend tóleýge tolyq quqyǵy bar ekenin aıtty. Osyndaı jaǵdaılarda tek sógis jarıalanýy — tym jeńil jaza", — dedi jýrnalıs.
Al BQO-lyq belsendi Azamat Músilimov Qarabaevtyń qol-aıaǵyn mınıstrliktegi "qarıalar" baılap otyrǵanyn aıtady.
"Qarabaev myrza qoıylǵan tapsyrmalardy oryndaı almay jatyr. Onyń qol-aıaǵyn mınıstrliktegi qart kadrlar baılap otyr. Men Marat Karımjanovıchti perishte dep otyrǵan joqpyn, biraq ol aıaq astynan birdeńe jasaǵysy kelse de, onyń barlyq bastamalaryn zeınet jasyndaǵy jáne zeınetaldy jastaǵy laýazymdy qyzmetterde myqtap otyrǵan káriler tejeıdi. Logıstıka degenimiz — tek shekaradaǵy jasyl dálizder ǵana emes. Bul — joldardyń búkil uzyndyǵyndaǵy qaýipsizdik te. Sapaly jol da sonyń bir bóligi!", - deıdi Músilimov.
Al májilis depýtaty Erlan Saırov jol salasy problemalarǵa tolyp ketkenin aıtyp, mınıstrge jarıalanǵan sógis kútilgen sheshim bolǵanyn málimdedi. Onyń aıtýynsha, eger prezıdent tapsyrmalary ýaqytynda ári sapaly oryndalsa, mundaı jaǵdaılardyń aldyn alýǵa bolar edi.
"Jumys isteý kerek, shapshań bolý kerek. Búginde Qazaqstan boıynsha respýblıkalyq joldardyń sapasy da, jol qurylysy da qanaǵattanarlyqsyz deńgeıde", — dedi depýtat Orda.kz-ke.
Depýtat saqaldy qurylystar kóp ekenin atap ótti. Sonyń biri — Shyǵys Qazaqstan oblysyndaǵy Maıqapshaǵaı — Georgıevka joly, ol shamamen bes jyldan beri salynyp keledi. Bul, onyń aıtýynsha, bir ǵana jaǵdaı emes.
Saırov shekaralyq ótkizý beketterine de nazar aýdardy. Onyń pikirinshe, qazaqstandyq beketterdiń jaǵdaıy kórshi eldermen salystyrǵanda áldeqaıda tómen.
"Olardyń bári de kóńil kónshitetin jaǵdaıda emes. Eger kórshi elderdegi, máselen, Ózbekstan, Reseı jáne basqa memleketterdegi beketterdiń jaǵdaıyn salystyryp qarasaq, onda eshqandaı másele joq ekenin kóremiz. Al Qazaqstanǵa kólik kirgen kezde ǵana qıyndyqtar bastalady. Bul basqarý júıesiniń álsizdigin kórsetedi", — dedi depýtat.
Saırov mınıstrlikke basqarý tásilin de, jobalardy júzege asyrý qarqynyn da shuǵyl ózgertý kerek dep sanaıdy. Onyń aıtýynsha, mınıstrdiń jaǵdaıdy túzetýge múmkindigi áli bar, biraq prezıdenttiń joldaǵan sıgnaly óte qatań boldy.
Mınıstrdiń eńbek joly qandaı?
Aıta keteıik, Marat Qarabaev eńbek jolyn 2011 jyly QR Aýyl sharýashylyǵy mınıstrliginiń Sý resýrstary komıtetinde sarapshy bolyp bastaǵan. Keıin QR Indýstrıa jáne jańa tehnologıalar mınıstrliginiń Jańa tehnologıalar jáne energıa únemdeý departamentinde bas sarapshy, QR Kólik jáne komýnıkasıalar mınıstrliginiń Tranzıttik jáne kólik logıstıkasy departamentinde basqarma basshysy qyzmetterin atqardy.
2013-2014 jyldary Ońtústik Qazaqstan oblysy ákimdigi janyndaǵy «Maksımým» óńirlik ınvestısıalyq ortalyǵynda basqarma tóraǵasynyń keńesshisi, 2014-2015 jyldary Ońtústik Qazaqstan oblysynyń Kásipkerlik, ındýstrıalyq-ınnovasıalyq damý jáne týrızm basqarmasy basshysynyń orynbasary, keıin sol basqarmanyń basshysy boldy.
2018-2020 jyldary QR Indýstrıa jáne ınfraqurylymdyq damý mınıstrliginiń Qorǵanys-ónerkásip keshenin damytý departamentin basqardy. 2020-2021 jyldary mınıstrliktiń Indýstrıalyq damý komıtetiniń tóraǵasy, 2021-2023 jyldary Indýstrıa jáne ınfraqurylymdyq damý vıse-mınıstri qyzmetin atqardy. 2023 jyldyń qańtarynda Indýstrıa jáne ınfraqurylymdyq damý mınıstri bolyp taǵaıyndaldy. Al 2023 jyldyń qyrkúıeginen bastap Kólik mınıstri qyzmetine kiristi.
