Osylaısha Tekeli qalasyndaǵy gaz tartý men sýmen qamtý máseleleri de sheshimin tappaq. Bul el Prezıdentiniń ótken jyly Jetisý óńirine kelgen saparynda bergen tikeleı tapsyrmasy bolatyn.
Osy aýqymdy jobalar boıynsha qandaı jumystar atqaryldy jáne alda qandaı mindetter tur degen saýaldarǵa turǵyn úı-kommýnaldyq salanyń mamandary men qurylys jumystaryn júrgizýshi mergider uıym ókilderi jaýap berdi.
Tekeli qalasynyń turǵyn úı-kommýnaldyq sharýashylyǵy, jolaýshy kóligi, avtomobıl joldary jáne turǵyn úı ınspeksıasy bóliminiń basshysy Ǵalym Qyzylbaevtyń aıtýynsha, jobany iske asyrý jumystary ótken jyldyń qazan aıynda bastalǵan bolatyn, 2024 jyldyń sońynda aıaqtalady dep mejelenip otyr.
Qazirgi kezde qajetti 195 shaqyrym gaz taratý jelisiniń 4,2 shaqyrymy tóselgen. «Álıa-Servıs» JSHS-men 5,6 mlrd teńgege kelisimshart jasalǵan. Qarjy kezeń-kezeńimen bólinetin bolady.
– Bul – aýyspaly joba. Ony júzege asyrý arqyly monoqalany gazdandyrýǵa múmkindik týady. Jeke turǵyn úılermen qatar áleýmettik nysandar da, ónerkásip oryndary da kógildir otynǵa qosylady. Tekelilikterdi jylýmen qamtamasyz etýshi Tekeli energokombınatqa jańǵyrtý jumystary júrgiziledi. Sóıtip JEO da gazǵa kóshiriledi, bul óz kezeginde qalanyń ekologıasyna da oń yqpal etedi, – deıdi Ǵalym Qyzylbaev.
Búginde qurylys ýchaskelerine 17 arnaıy tehnıka men 70 adam jumyldyrylǵan.
– Jer asty gaz qubyrlaryn tóseýge qazir aýa raıy qolaısyz, bir metr tereńdikke deıin jer qatyp jatyr. Sondyqtan jumys toqtap qalmaý úshin biz jobanyń 2-shi, 3-shi kezeńderine de qatar kiristik. Qazirgi kezde 3 ýchaskede joǵary qysymdy, 5 ýchaskede tómengi qysymdy gaz qubyrlaryn tóseý jumystary bir mezgilde júrgizilýde. Osy jyly búkil jumystyń 70% bitiremiz dep josparlap otyrmyz, – deıdi ýchaske bastyǵy Murat Jıenbaev.
Sondaı-aq «Dostyq» shaǵyn aýdanynyń problemalyq máseleleri de sheshiledi.
Eske salsaq, Tekeli qalasyn gazdandyrý úshin 2018 jyly «Taldyqorǵan – Tekeli» joǵarǵy qysymdy gaz qubyrynyń qurylysy júrgizilgen bolatyn. «Jetisý OblGaz» JSHS men «Ac-Tac Invest» JSHS arasynda 2017 jyly Eskeldi aýdanynyń eldi mekenderi men Tekeli qalasyna aýyl ishilik gaz júıeler salý men iske qosýǵa konsorsıým kelisimsharty jasalǵan. Kelisimshartqa sáıkes «Ac-Tac Invest» JSHS 10,4 mlrd teńge ınvestısıa quıyp, jobany qarjylandyrýy kerek edi.
Alaıda ózine júktelgen mindetterdi kompanıa oryndaı almady. Sondyqtan 2019 jyldyń sáýir aıynda «Jetisý OblGaz» JSHS kelisimshartty buzatyndyǵy týraly habarlama joldap, keıin sotqa talap aryz túsirdi.
Aqyry 2020 jyldyń maýsym aıynda kelisimshart buzyldy. Bul rette «As-tas Invest» JSHS halyqtan qarjy jınap, uzyndyǵy 5,1 shaqyrym gaz qubyryn tósegen. Qazirgi kezde 93 abonent tabıǵı gazǵa qosylyp, kógidir otyndy paıdalanyp otyr. Al taǵy 33 úıdiń turǵyndaryna gaz sol kúıi jetkizilmeı qalǵan.
Osyǵan baılanysty jańa jobanyń İ kezeginiń 2-shi iske qosý keshenine osy problemalyq ýchaske de engizilip otyr, al «As-tas Invest» JSHS atalǵan úıler turǵyndarynyń jańa gaz qubyryna qosylýdaǵy shyǵyndaryn ótep beretin bolady.
Sondaı-aq, monoqalada taǵy bir mańyzdy joba júzege asyrylýda, sonyń arqasynda tekelilikter taza aýyz sýǵa qol jetkizedi. Qazirgi kezde qaladaǵy sý júıesine sý ashyq kózderden alynyp otyr, bul ásirese kóktemgi-kúzgi kezeńderde sý sapasynyń tómendeýine ákep soqtyrady.
Tekeli qalalyq TÚKSH bóliminiń málimetinshe, sýmen qamtý júıesiniń qurylys jumystarynyń jalpy quny 980 mln. teńge, jumystar 2022 jyldyń qazan aıynda bastaldy. Bıylǵy jylǵa respýblıkalyq búdjetten 416 mln teńgeden astam qarjy bólindi. Joba aıasynda jalpy kólemi 6 myń tekshe metrlik eki rezervýardyń qurylysy júrgizilýde, onda 2018 jyly burǵylanǵan 3 uńǵymadan sý jınalady, sondaı-aq uzyndyǵy 9 shaqyrym sý qubyry jelileri tóseledi.
Búgingi tańda «KazEvroStroı» JSHS merdigerlik uıymy dıametri 160 mm uzyndyǵy 3,8 shaqyrym jerge qubyr tóseýde, sondaı-aq uzyndyǵy 1,4 shaqyrym transheıa ázirlendi.
Qazir jumys qarqynyna aýa raıy birshama kedergi keltirýde, soǵan qaramastan merdiger kompanıa barlyq belgilengen jumysty ýaqytynda aıaqtaýǵa ýáde berip otyr. Iaǵnı, osy kúzde tekelilikter 50 jyl boıy kútken taza aýyz sýǵa qol jetkizedi dep josparlanǵan.
