Qazaqstandaǵy tutynýshylyq senimdilik ındeksi 2025 jylǵy aqpanda beıtarap serpin kórsetip, 93 tarmaqty qurady, bul zertteý tarıhyndaǵy tómen kórsetkishterdiń biri. Teris baǵalaýlar, ásirese basqa komponentterdiń ishinara qalpyna kelýine qaramastan, ekonomıkalyq jaǵdaıdyń boljamdarynda basym bolyp keledi.
Halyqtyń aldaǵy 12 aıda ekonomıkalyq jaǵdaıdyń ózgerýine qatysty boljamy taǵy da nasharlady: qosalqy ındeks 5 tarmaqqa tómendep, 2023 jylǵy maýsym aıynan beri eń tómen deńgeıge jetti. Ekonomıkalyq jaǵdaıdyń jaqsarýyn kútip júrgen respondentterdiń úlesi qańtardaǵy 45%-dan aqpandaǵy 40%-ǵa deıin qysqardy.
Ekonomıkalyq bolashaqqa degen senimdiliktiń tómendeýi 20 óńirdiń 15-inde baıqalady. Eń tómen kórsetkish Soltústik Qazaqstan oblysynda tirkeldi, onda kórsetkish 45,7%-dan 25,9%-ǵa deıin tómendedi. Al Ulytaý oblysynda neǵurlym joǵary kórsetkish 43,8%-dan 60,7%-ǵa deıin ósti.
İri saýda jasaýdyń qolaılylyǵyn baǵalaıtyn qosalqy ındeks qańtar aıyndaǵy tarıhı eń tómen deńgeıden keıin 3,7 tarmaqqa ósip, 65,9 tarmaqqa jetti. Aǵymdaǵy jaǵdaılardy qolaıly dep sanaıtyn qazaqstandyqtardyń úlesi 26,4%-dan 25,9%-ǵa deıin tómendedi, biraq, pesımıserdiń úlesiniń 66,4%-dan 63,3%-ǵa deıin tómendeýi qosalqy ındeksti ósirdi.
Teris baǵalaýdyń neǵurlym tómendeýi 45-59 jastaǵy respondentterdiń (70,3%-dan 64%-ǵa deıin) jáne 29 jasqa deıingi jastardyń (60,9%-dan 57,5%-ǵa deıin) arasynda baıqalady. Óńirlik turǵydan teris baǵalaý úlesi óspegen Astana, Mańǵystaý, Qostanaı jáne Qyzylorda oblystaryn qospaǵanda, barlyq óńirde jaqsy kórsetkishter baıqalady.
Sońǵy 12 aıdaǵy ekonomıkalyq jaǵdaıda oryn alǵan ózgeristerdiń qosalqy ındeksi qańtar aıyndaǵy eń tómengi deńgeıden keıin 2,2 tarmaqqa ósti. Ekonomıka jaqsardy dep sanaıtyn respondentterdiń úlesi qańtardaǵy 13,3%-dan aqpandaǵy 14%-ǵa deıin ósti.
29 jasqa deıingi jastar13,9%-dan 17,1%-ǵa deıin neǵurlym joǵary optımızm kórsetti. Óńirlik turǵydan oń jaýaptardyń úlesi 14,2%-dan 26%-ǵa deıin ósken Ulytaý oblysynyń turǵyndary eń jaqsy jaýap berdi. Mańǵystaý oblysynda 20,3%-dan 12,8%-ǵa deıin neǵurlym tómendeý jaǵdaıy baıqaldy.
Aqpan aıy halyqtyń ınflásıalyq baǵalary odan ári ósip jatqan tórtinshi aı boldy. Ótken aıda saýalnamaǵa qatysqan respondentterdiń 55,1%-y baǵanyń aıtarlyqtaı óskenin (qańtarda 51,8%) atap ótti, bul 2023 jylǵy sáýirden bergi eń joǵary kórsetkish bolyp tabylady. Ótken jyly taýarlardyń qatty qymbattaǵanyn baıqaǵan respondentterdiń úlesi 57,8%-dan 58,1%-ǵa deıin ósti.
Bir aıda ınflásıalyq boljamdar 23%-dan 24,5%-ǵa deıin ósti, biraq bir jylda 26,3%-dan 25,5%-ǵa deıin azdap tómendedi
Respondentter taýarlar men kórsetiletin qyzmetterdiń arasynda kóbinese et pen qus ónimderiniń baǵalarynyń óskenin atap ótti (qańtar aıyndaǵy 43,5%-ǵa qaraǵanda 54,3%), kókónister men jemister (50,8%) jáne TKSH qyzmetteri, osy sanat boıynsha tarıfterdiń óskenin atap ótkenderdiń úlesi 24,9%-dan 35,7%-ǵa deıin ósti.
Bir jylda teńgeniń álsireýin kútip júrgen respondentterdiń úlesi 61,3%-dan 59,4%-ǵa deıin tómendedi, al bir aıda 39,1%-dan 40,4%-ǵa deıin ósti. Aqpan aıynda dollar baǵamynyń 4%-ǵa tómendeýy jaǵdaıdy turaqtandyrýǵa kómektesti, biraq halyq valúta baǵamynyń bolashaq serpinine odan ári alańdaýshylyq bildirýde.
Osylaısha, qazaqstandyqtardyń tutynýshylyq senimdiligin zertteýdiń otyzynshy tolqyny 100 tarmaqtan tómen ındekspen tómen deńgeıde qalyp otyr. Ekonomıkalyq jaǵdaıdyń boljamdarynda qatty tómendeý baıqalady, al iri saýda jasaý men ekonomıkalyq ózgerister úshin jaǵdaılardyń qolaılylyǵyn baǵalaý azdap qalpyna keltirilgenin kórsetedi.
Freedom Finance Global kompanıasynyń taldaýshysy Danıar Orazbaev halyqtyń ekonomıkalyq jaǵdaıdyń ózgerýine qatysty boljamdary qaıtadan nasharlaǵanyn atap ótti.
«2025 jyldyń ekinshi aıy qazaqstandyqtardyń tutynýshylyq senimdiligine qatysty máselede teris nátıje kórsetýde. Indeks qańtar aıynda kúrt quldyraǵannan keıin 100 tarmaqqa tómen bolyp qalýda, bul teris jaýaptardyń oń jaýaptarǵa qaraǵanda kóptigin bildiredi. Halyqtyń ekonomıkalyq jaǵdaıdyń ózgerýine qatysty boljamdary qaıtadan nasharlap, zertteý júrgizilgen sońǵy 20 aıdaǵy eń tómengi ekinshi deńgeıge jetti. Bul kezeńde qazaqstandyqtardyń ekonomıka jaqsarady dep úmittengeni buryn-sońdy munshalyqty az bolmaǵan. Degenmen, iri saýda jasap, ekonomıkadaǵy ózgeristerdi baǵalaý úshin aǵymdaǵy jaǵdaılardyń qolaılylyǵy máselelerinde azdap qalpyna keltirý jaǵdaıy baıqalady. Sonda da, bul kórsetkishter rekordtyq eń tómengi deńgeıge jaqyn bolyp otyr. Absolútti mánderde qazaqstandyqtar jaqynda qosylǵan qun salyǵynyń kóterilýine, dollar baǵamynyń ósýine jáne jalpy alǵanda ınflásıalyq qysymnyń ulǵaıýyna qatysty talqylaýdy eskere otyryp, ekonomıkalyq ahýal máseleleri boıynsha áli de qatty alańdaıdy, ony turǵyndardyń kóp bóligi baıqap keledi.
Tórtinshi aı qatarynan ınflásıalyq baǵalaýdyń odan ári ósip jatqanyn eskere otyryp, aqpan aıynda ınflásıalyq baǵalaýlar men boljamdardyń serpini qaıtadan teris bolyp shyqty. Resmı jyldyq ınflásıanyń 9,4%-ǵa deıin jedeldetilýi aıasynda, bul 2024 jylǵy aqpannan bergi eń joǵary kórsetkish bolyp otyr, ınflásıalyq baǵalaýdyń odan ári ósýi tańqalarlyq emes. Sonymen qatar, bul kórsetkishtiń serpini sońǵy aılarda Ulttyq Banktiń osyndaı saýalnamasyna uqsas. TKSH qyzmetteri baǵalardyń basty ósý draıverleriniń biri bolyp tabylady, al bul jaǵdaı turǵyndardyń nazarynan tys qalǵan joq. Onyń ústine, kókónister men jemister baǵasynyń jaqynda maýsymdyq ósýi odan ári kóńil-kúıge áser etýde. Degenmen, ınflásıalyq boljamdar shamamen burynǵy deńgeıde qaldy. Iaǵnı, qazaqstandyqtar baǵalardyń qazirgi ýaqytta ósip jatqanyn ýaqytsha dep ári qaraı oılaýda. Buǵan aqpan aıynda dollar baǵamynyń kúrt tómendeýi de yqpal etýi múmkin. Devalvasıalyq boljamdar aıtarlyqtaı tómendegen joq jáne jalpy alǵanda qańtar aıyndaǵy deńgeıde qaldy. Dollar baǵamynyń turaqtylyǵynyń sál uzaǵyraq kezeń qajet shyǵar, sodan keıin baryp biz bul boljamdardyń tómendegenin kóremiz», - dedi Danıar Orazbaev.
Qazaqstanda taldaýshylar aı saıyn halyq sanyna sáıkes 3 600 saýalnama jınap otyrady. Zertteýler álemniń kóptegen elinde tutynýshylyq senimdilik ındeksterin alý úshin qoldanylatyn jáne United Research Technologies Group kompanıasy jergilikti mindetterge beıimdegen ádisnamaǵa negizdeledi. Derekterdi jınaý ádisi – telefon arqyly saýalnama júrgizý. Saýalnama jergilikti halyqtyń tilinde júrgizildi: zertteý respondentterdiń ana tilinde júrgiziledi.
