Osy jaıtty eskerip, elimizdegi basty tasymaldaýshy «Qazaqstan temir joly» Ulttyq kompanıasynyń BAQ-pen jumys jónindegi departamentiniń mamandary kómir tasymalyna qatysty arnaıy brıfıń uıymdastyrdy. Onlaın brıfıńte «QTJ – Júk tasymaly» JSHS Bas dırektorynyń orynbasary Qanat Kóbesov aldaǵy jylytý maýsymyna kómir tasymaldaý týraly aıtyp berdi, – dep habarlaıdy Dalanews.kz.
Jıyn barysynda sóz alǵan BAQ-pen jumys jónindegi departamentiniń dırektory Qaısar Jumabaıuly «Qazaqstan temir joly» kompanıasy elimiz úshin ózekti másele kómir tasymalyna basa kóńil bóletinin atap ótti.
– Jyl saıyn QTJ júıesi arqyly ortasha eseppen 100 mıllıonnan astam tonna kómir tasymaldanady. Onyń 75 tonnaǵa jýyǵy el ishinde, qalǵany eksportqa shyǵarylady.
QTJ-nyń vagondaryna tasymaldanatyn kómir der kezinde tıelse, temirjolshylar ony dittegen jerine dál ýaqytynda jetkizip beredi. Vagondar úlestirý tepe-teńdigi saqtalyp, kólik tapshylyǵy bolmaıdy.
QTJ bul týraly jaz boıy aıtyp kele jatyr. Tasymaldaý máselelerine qatysty arnaıy shtab ta qurylǵan bolatyn. Qazir kóp nárse óńirlerge, kómir óndirýshilerge baılanysty. Jalpy, bul máseleniń áleýmettik mańyzy zor ekenin bizder kómir óndirýshilerge udaıy aıtyp, esine salyp kelemiz, – dedi Qaısar Jumabaıuly.
«QTJ – Júk tasymaly» JSHS Bas dırektorynyń orynbasary Qanat Kóbesov aǵymdaǵy jyldyń 9 aıynda kómirdi jalpy tıeý ótken jylmen salystyrǵanda 4% ósip, 76,6 mln tonnany quraǵanyn alǵa tartty. Elimizdegi kómirdi tutynýshylar úshin 53,5 mln tonnasy tasymaldansa, bul 2020 jyldyń 9 aıy deńgeıinen 2%-ǵa joǵarlaǵan. Onyń ishinde Qazaqstannyń negizgi JEO-syna 47,4 mln tonna, al turǵyndar úshin 6,1 mln tonna qatty otyn tıelip, tıisti jerine jetkizilgen.
– Birinshi kezekte, temir jol JEO men turǵyndar qajettilikterin tolyq kólemde jabady. Bizdiń josparymyzdan sál artta qalý sebebi, Qazaqstannyń ońtústik óńirleri kómirdi jetkizýge endi ótinim bere bastaǵanymen baılanysty bolyp tur. Óıtkeni eldiń ońtústiginde salystyrmaly túrde jyly aýa raıy baıqalýda. Al elimizdiń soltústik óńirleri komýnaldyq-turmystyq kómirmen tolyq qamtamasyz etilgen, – dedi spıker.
Aǵymdaǵy jyldyń qyrkúıek aıynda temir jol kóligimen 8,8 mln tonna tas kómir tasymaldansa, bul ótken jyldyń sáıkes kezeńindegi kórsetkishten 3,7%-ǵa joǵary. Onyń ishinde TMD elderine eksportqa 2,7 mln tonna qatty otyn jetkizilse, el ishinde 6,1 mln tonna tasymaldanǵan.
Dál qazir jylý elektr ortalyqtaryna 5 mln tonnasy jetkizilgen. Bul 2020 jyldyń qyrkúıegine qaraǵanda 8,5%-ǵa joǵary.
Aǵymdaǵy jyldyń 5 qazanyndaǵy jaǵdaı boıynsha elimizde jumys istep turǵan 28 JEO-da kómirdiń normatıvtik qory qamtamasyz etilgen.
– JEO-larǵa kómir tıeý jumystary táýlik boıy baqylap, aınalma marshrýttar uıymdastyrýdamyz. Júk vagondarymen qamtamasyz etý tıisti deńgeıde júrgizilýde, – dedi Qanat Kóbesov.
Óz kezeginde Qanat Kóbesov elimiz boıynsha kómir tasymaldaıtyn ashyq vagondar jetkilikti ekenin de alǵa tartty.
– Júk jóneltýshiler jartylaı vagondardy jaldaý boıynsha sharttyq jumysty ýaqtyly júrgizip, kómir tasymaldaý maýsymyna kúni buryn keshikpeı bastady. Bul mańyzdy fakt, ony atap ótý kerek, – dedi spıker.
Qazaqstan aýmaǵynda 64 myńnan astam ashyq vagon bar, olardyń 55%-y qatty otyndy tasymaldaýǵa tartylǵan. Onyń ishinde 21 myńnan astam ashyq vagon «QTJ» UK» AQ-nyń enshilesi «Qaztemirtrans» kompanıasyna tıesili eken. Búginde olardyń 66%-ymen kómir tasymaldanýda.
Brıfıń barysynda Qanat Kóbesov kómir tasymaldaý kezinde tarıfiniń óspeginin jáne bul jaǵdaı jyl sońyna deıin saqtalatynyn atap ótti. Osy rette kómir tasymaldaý quny qara metaldardy tasymaldaý baǵasynan bes ese, orman júkterinen 2,5 ese tómen ekenin aıta ketýimiz kerek.
Qanat Kóbesov júk jóneltýshilerdi óz tuıyqtarynda kómir tıeý normalaryn saqtaýǵa shaqyrdy. Onyń aıtýynsha, bul shara «joǵaltylǵan paıdany» toltyrýǵa múmkindik beredi. Mysaly, «Vostokýgolprom» JSHS kirme joldarynda kómir tıeýdiń qalypty normasy 15,6 saǵat bolǵanda vagondar 18 saǵat turyp qalǵan. Osylaısha ortasha eseppen táýligine 18 vagon nemese 1260 tonna kómir tıelmeı qalǵan. Al «Shubarkól Kómir» AQ boıynsha kómir tıeýdiń qalypty normasy 24 saǵat bolsa, is barysynda vagondar 36 saǵat boıy kómir tıeýdi kútip, táýligine 68 vagon nemese 4760 tonna tıelmeı qalǵan.
Jylytý maýsymy qarsańynda dástúr boıynsha «QTJ» UK» AQ ortalyq apparatynda kómir tasymaldaý jónindegi jedel shtab, jol bólimshelerinde – jedel toptar jumysyn jazdan beri qaıta bastaǵan. Shtab otyrystary apta saıyn kómir jóneltýshilerdiń qatysýymen ótkizilip keledi. Shtab vagon aınalymyn baqylap, vagondardyń júk operasıalarynda turyp qalýyn qysqartý jónindegi sharalardy qabyldaıtynyn aıta ketýimiz kerek.
Sonymen qatar, bıylǵy jyly jol bólimshelerinde monıtorıńtik toptar quryldy, olar kómir tuıyqtarynyń kirme joldarynda kómirdiń bolýy týraly aqparat jınaýdy júzege asyrady, problemalyq máselelerdi anyqtaıdy jáne olardy birlesip sheshýge kúsh salýda.
