Bizdiń qazaq osyny tereń túsinip alsa, ultymyz úshin óte tıimdi qaǵıdat bolar edi. Kóp jaǵdaıda bizdegi din jolynda júrgen azamattar Sırıada júrgen adamdardy qazaqtyń baýyryna balaıdy, arabqa jaqyn júrgender arabtardy da baýyrymyz dep sanap júr, burynǵy Keńes ókimetiniń tásiline salsaq, orys eń jaqyn aǵamyz bolyp shyǵady.
Munyń bári musylmandyq qaǵıdattar turǵysynan qaraıtyn bolsaq, jamaǵat, úmbet degen uǵymǵa saıady. Alaıda, qazaqtyń ulttyq tutastyǵyna kelgende munyń bári beker áńgime.
Olaı deıtinim, Sırıada júrgen bir azamat dúnıede qazaqtyń bar-joǵyn bile me, joq pa, ol jaǵy ekitalaı nemese arabtyń bizge jany ashı ma, ashymaı ma, ol da kúmándi.
Orystyń oıyn kózimiz kórip otyr. Búgingi jaǵdaıda qazaq tek ózine ǵana senýi tıis, óziniń bilimin, birligin ǵana arqa tutqany jón jáne óziniń kúsh-qýatyn tek óz ishinen, tarıhynan, óziniń iskerligi men aqyl-oıynan izdeý kerek.
«Birińdi qazaq biriń dos, kórmeseń istiń bári bos», – dep jazǵan Abaı babamyzdyń «...Ózińe sen, ózińdi alyp shyǵar, Eńbegiń men aqylyń eki jaqtap», – degen sózi búgingi qazaqtyń nyq ustanymy bolsa eken deımin.
Bir qaraǵanda bizdiń elde barlyǵy durys sıaqty bolyp kórinedi. Zańdarymyz durys jumys istep turǵan syńaıly, biraq bir ǵana áńgime jetispeıdi. Ol – shynaıy saıasat.
Bizdiń bıliktiń ózi qazaqqa bir áńgime, orysqa ekinshi áńgime aıtady. Bul – úzildi-kesildi qate nasıhat. Máselen men osy kúnge deıin Angela Merkeldiń nemese Vladımır Pýtınniń orysqa bir áńgime aıtyp, bashqurtqa ekinshi áńgime aıtyp otyrǵanyn kezdestirgen joqpyn.
Nemese Merkeldiń, Kameronnyń, Den Sáopınniń aınalaıyn qytaılarym, toqtaı turyńdarshy men myna qazaqtarmen bir áńgimeni sheship alaıyn degenin nemese Kameronnyń biz uly aǵylshyndarmyz, qalǵandary bylaı bolsyn degen áńgimesin estigen joqpyn.
Ulttyń da, memlekettiń de áńgimesi bir bolýy kerek. Iaǵnı, Qazaqstanda qazaqstandyq ult degen joq, bolýy múmkin emes. Qazaqstanda bir ǵana ult bar, ol qazaq ulty. Qazaq memleketi.
Iaǵnı bul jerdiń ıesi, kıesi, taǵdyry, tarıhy, dástúri, tili-dini bul – qazaq. Qazaq bolǵan soń qalǵandaryn osyǵan saı úılestirý kerek, onyń tásili kóp. Al máseleni o basta jańaǵydaı qoıyrtpaqtatqannan keıin, basqa ulys azamattarynyń qazaq tilin úırenýge, qazaq tilin qurmetteýge degen shyn nıetin óz qolymyzben ózimiz óltirip jatyrmyz. Búgingi kúni qoǵamdy ekige bólip jatqan ultshyldar emes, bıliktiń ózi.
Keshe ǵana qazaq handyǵynyń 550 jyldyǵyn toıladyq, bul toı áli de jalǵasady dep otyrmyz. Shynymdy aıtsam, elimizdiń osynaý ulyq merkesine shyn kóńilmen qýanǵan orysty, ýkraındy, nemisti kórmedim.
Memlekettik dárejede ótkizip jatqan soń, eń bolmaǵanda qasymyzda otyryp, «Qutty bolsyn, bul eldiń baıyrǵy turǵyny bolmasaq ta, osy elde turyp jatqandyqtan, ol – bizdiń de meıramymyz», – degen bir de bir ózge ult ókilin kórgen joqpyn. Munyń ózi kóp nárseni ańǵartady. Biz ózimizdiń memlekettik etnosaralyq saıasatymyzben ózge ult ókilderiniń memleket aldyndaǵy jaýapkershiligin, paryzyn atústi etip, joıyp jatqan sıaqtymyz.
Aıdos Sarym, saıasattanýshy
Qazaq ádebıeti, 18 qyrkúıek 2015 jyl
