Mamandardyń sózine sensek, tótenshe jaǵdaılardyń aldyn alý jáne olardy joıý jónindegi memlekettik saıasatty iske asyrý júıeli negizde jalǵasyp jatyr.
Memleket basshysy men Úkimet belgilegen tapsyrmalar der kezinde oryndalýda. Tótenshe jaǵdaılardyń aldyn alý jáne joıý salasyndaǵy halyqaralyq yntymaqtastyq aıasynda belsendi jumystar júrgizilýde.
Soynmen qatar tájirıbe almasý jáne múmkin bolatyn tótenshe jaǵdaılardy joıýda birlesken is-qımyldardy pysyqtaý maqsatynda Qazaqstan UQSHU, TMD, SHYU jáne Halyqaralyq azamattyq qorǵanys uıymy sheńberindegi azamattyq qorǵaý salasyndaǵy baıraqty is-sharalarǵa da múmkindiginshe qatysýda. Bul oraıda, Ózbekstan jáne Túrkimenstanmen azamattyq qorǵaý salasyndaǵy yntymaqtastyq týraly eki úkimetaralyq kelisimniń kúshine ený rásimderi aıaqtalǵan.
Al jaqynda ótken Úkimet otyrysynda aldaǵy jylytý maýsymyndaǵy órt qaýipsizdigin qamtamasyz etý máseleleri qaraldy. Onda Tótenshe jaǵdaılar mınıstrliginiń basshysy Syrym Sháriphanov maýsym aldyndaǵy aldyn alý jumystary týraly baıandady.
Statısıkalyq málimetterge súıensek, jylytý maýsymynyń bastala salysymen jyl saıynǵydaı órt sany arta túsken. Jalpy, 2023 jyldyń basynan beri oqys oqıǵa 4 myńnan astamy turǵyn úı sektorynda tirkelgen. 203 adam qaza taýyp, 193 turǵyndy kúıik shalypty, ýlanǵandary da bar.
Tótenshe jaǵdaılar mınıstriniń aıtýynsha, órt saldarynan qaza bolǵandar sanynyń artýy Shymkent qalasy, Jambyl, Aqtóbe jáne Qaraǵandy oblystarynda baıqalady.
– Halyqty qorǵaý deńgeıin arttyrý jáne órtten keletin shyǵyndy azaıtý maqsatynda júıeli túrde turǵyndarmen profılaktıkalyq reıdter, aksıalar, naýqandar men jıyndar ótkizilýde. Órtterdiń aldyn alý jáne sóndirýdiń zamanaýı tehnologıalaryn engizý maqsatynda Tótenshe jaǵdaılar mınıstrligi álemniń eń damyǵan elderinde órt qaýipsizdigin qamtamasyz etýdiń halyqaralyq tájirıbesin zerttep, órttiń jahandyq statısıkasyn saraptady. Ǵylymı zertteýler órt kezinde adam ólimi jalyn sharpyǵan soń 5-6 mınýttyń ishinde bolatynyn kórsetti, – dedi Syrym Sháriphanov.
Mınıstrdiń sózinen uqqanymyz, osyǵan baılanysty kezekshi dıspecherlik qyzmetterdiń jumys beketterin avtomattandyrý arqyly órt kezinde azamattarǵa kómek kórsetý ýaqytyn qysqartýdyń barlyq múmkin joldary qarastyrylyp jatyr.
Sonymen qatar, 95 myń múgedektigi bar azamattyń turǵylyqty jeri týraly derekter anyqtaldy, bul órt kezinde qozǵalysy shekteýli adamdardyń bolýy týraly derekterdi qutqarýshylarǵa avtomatty túrde jetkizýge múmkindik beredi.
Mınıstrlikti transformasıalaý jáne tótenshe jaǵdaılardy joıýdan aldyn alýǵa júıeli kóshý sharalary aıasynda halyqtyń qaýipsizdik mádenıetin arttyrý boıynsha keshendi jumystar júzege asyrylýda.
Kúndelikti ómirdegi órt qaýipsizdigi talaptaryn azamattarǵa jetkizýdiń eń qoljetimdi joly – keń aýqymdy úgit-nasıhat pen túsindirý jumystaryn úzdiksiz júrgizý. Sol sebepten de buqaralyq aqparat quraldarynda 4,5 myńnan astam materıal jarıalandy.
– Tamyz aıynda Tótenshe jaǵdaılar mınıstrligi İshki ister mınıstrligimen birlese otyryp, alǵash ret «Gaz balony» respýblıkalyq jedel-profılaktıkalyq is-sharasyn ótkizdi, onyń barysynda joldar men avtoturaqtarda reıdtik is-sharalar júrgizildi. Ótken jyly jappaı aqparattyq-túsindirý jumystaryn júrgizip, zańsyz jumys istep turǵan jataqhanalardy anyqtaýǵa baǵyttalǵan «Jatahana» órt qaýipsizdigi aksıasy óte jaqsy nátıje berdi. Reıdter 1,5 myńǵa jýyq jataqhanany qamtydy, olardyń 700-den astamynda órt qaýipsizdigi talaptarynyń 3 myńnan astam buzýshylyqtary anyqtaldy, – dep atap ótti mınıstr.
Al bul jumystyń tıimdiligi osy sanattaǵy ǵımarattarda órt, jaraqat alý jáne qaza tabý sanynyń azaıýymen rastalady. Máselen, ótken jylmen salystyrǵanda órt 36 paıyzǵa azaıyp, adam shyǵyny 2,5 esege, adam ólimi 6 esege kemigen. Kelesi shara qarasha aıyna josparlanǵan eken.
– Jyl sońyna deıin «Kómirqyshqyl gazynan saqtan» jáne «Qaýipsiz Jańa jyl» aqparattyq naýqandaryn ótkizýdi kózdep otyrmyz, oǵan barlyq jeke quram tartylatyn bolady. Búgingi tańda 300 myńnan astam úı profılaktıkalyq jumystarmen qamtyldy, 800 myńǵa jýyq azamatqa nusqaý berildi, 100 myńǵa jýyq zań buzýshylyq anyqtaldy, – dedi sodan soń Sháriphanov.
Ótken jyldardaǵydaı halyqtyń áleýmettik osal toptaryn, ásirese qarttar men múgedekterdi jáne kóp balaly otbasylardy turǵyn úımen qamtamasyz etýge bıyl da nazar aýdaryldy. Bul sanatta 130 myńnan astam adam tirkelgen.
Taǵy bir tıimdi tájirıbe gazdyń jáne janý ónimderiniń qaýipti konsentrasıasyn anyqtaýǵa arnalǵan sensorlardy ornatý boldy. 2016 jyldan beri onyń 193 myńǵa jýyǵy tıisti oryndarǵa qoıylǵan. Aǵymdaǵy jylytý maýsymy qarsańynda 8 myńǵa jýyǵy ornatylady.
– Osy jumys bastalǵaly beri olardy belsendirýdiń 49 faktisi tirkelip, sonyń arqasynda 219 adamnyń ólimine jol berilgen joq. Bul rette halyqtyń jeke qaýipsizdigine qyzyǵýshylyq tanytpaý tendensıasyn atap ótken jón. Máselen, bıyl 10 myńnan astam úıdiń turǵyndary profılaktıkalyq keńes berýden bas tartty. Osyǵan oraı, biz áleýmettik jeliler, úı chattary jáne bilim berý uıymdary arqyly «Mektep-balalar-ata-analar» aksıasyn ótkizip jatyrmyz, bul aksıa arqyly otbasylarǵa órt qaýipsizdiginiń negizgi talaptary kedergisiz engiziledi, – dedi Tótenshe jaǵdaılar mınıstrliginiń eetekshisi.
Jylytý maýsymynda azamattardyń qaýipsizdigin qamtamasyz etýdiń jeke problemalyq máselesi turmystyq gazdy paıdalanýmen baılanysty tótenshe jaǵdaılardyń aldyn alý bolyp tabylady.
Máselen, 28 qyrkúıekte Almaty oblysynda jabdyqtyń isten shyǵýy saldarynan 2 turǵyn úıde gaz qospasy shyǵyp, saldarynan 9 adam zardap shekken, taǵy 3 adam qaza taýypty.
Tótenshe jaǵdaılar mınıstrliginiń usynysy boıynsha atalǵan faktiler mınıstrlik ókiliniń qatysýymen Tótenshe jaǵdaılardyń aldyn alý jáne olardy joıý jónindegi oblystyq komısıanyń jospardan tys otyrysynda qaralǵan. Nátıjeleri boıynsha problemalyq máseleler anyqtaldy.
– Búginde óńirlerde bilikti mamandar tapshy, turmystyq tutynýshylardyń gaz jabdyqtaryn qaýipsiz paıdalaný talaptarynyń saqtalýyna jáne shtattyq birlikterdiń joqtyǵyna baqylaýdy júzege asyrý jolǵa qoıylǵan. Sonymen qatar, 2021 jyldan bastap bul fýnksıa ákimdikterge júktelip, ony turǵyn úı ınspeksıasy júzege asyrady. Ótken aptada ǵana men oblys ákiminiń orynbasarlarymen turmystyq gaz balondary men gaz jabdyqtaryn paıdalaný kezinde halyqtyń qaýipsizdigin arttyrý máselesi boıynsha keńes ótkizdim. Olarǵa birqatar usynystar berildi, – dedi Syrym Sháriphanov.
Atap aıtqanda, jylytý maýsymyndaǵy iri tótenshe jaǵdaılardyń týyndaý qaýpin azaıtý úshin Tótenshe jaǵdaılar mınıstrligi ákimdikterge departamenttiń aýmaqtyq bólimshelerimen birlesip, nysandardyń, onyń ishinde memlekettik jáne jeke turǵyn úı qorlarynyń ıelerimen profılaktıkalyq jumystardy jalǵastyrý qajet dep sanaıdy. Sondaı-aq qyzmet kórsetetin kompanıalar órt qaýipsizdigi standarttaryn saqtaýda muqıat bolǵany abzal.
Mınıstrdiń paıymynsha, Energetıka, Indýstrıa jáne qurylys mınıstrlikterine ákimdiktermen birlesip turǵyn úı ınspektorlarynyń turǵyn úı qaýipsizdigin qamtamasyz etýge, onyń ishinde ákimshilik sharalardy qoldana otyryp, gazben jabdyqtaý sektoryndaǵy qaýipsizdikti saqtaýǵa tıimdi baqylaýdy kúsheıtý boıynsha sharalar qabyldaýy qajet. Gaz quıý stansıalarynyń ıeleri arasynda turmystyq balondardy esepke alý júıelerin anyqtaý jáne paıdalaný tártibi týraly túsindirý jumystaryn júrgizýdiń de artyqtyǵy joq. Eń bastysy, osy ispetti sharýalar jyl on eki jalǵasýy tıis.
