Kásipkerlik sektordaǵy nesıeleýdiń búgingi bet alysy bankterdiń ǵana emes, jalpy ekonomıkanyń tamyr soǵysyn dóp basyp kórsete alady. Qazaqstan qarjygerleri qaýymdastyǵy Taldaý ortalyǵynyń 2025 jyldyń İ-toqsanyna júrgizgen taldaýynda jyl basynda kásipkerlik sýbektiler tarapynan nesıege suranystyń artqany basa kórsetilgen. Degenmen, bul qarqyn byltyrǵy dúrkiregen kezeńmen salystyrǵanda áldeqaıda baıaý, dep habarlaıdy Dalanews.kz.
"Jalpy nesıe boıynsha ótinimder sany jyldyq ólshemmen 12%-ǵa, al ótken jyldyń sońǵy toqsanymen salystyrǵanda birden 43%-ǵa ósken. Mundaı serpin shaǵyn (+12%) jáne iri (+39%) bıznestiń belsendiligi esebinen qamtamasyz etilgen. Biraq ortanqol bıznestiń kredıtke degen tábeti kúrt tómendegen (-25%). Osynyń áserinen jalpy nesıe berý qarqyny byltyrǵy 33,1%-dan 4,7%-ǵa deıin báseńdep qaldy. Bul jerde shaǵyn bıznestiń róli erekshe: jalpy ósimniń 73%-yn solar qamtıdy. Olardyń munsha belsendilik tanytýyna birneshe faktor áser etti. Birinshiden, ekonomıkalyq konúnktýra olarǵa qolaıly bolýda: bankter uzaq merzimdi ári kapıtaly kóp jobalardan góri, qysqa merzimde aınalymǵa túsetin shaǵyn jobalardy qarjylandyrýǵa yńǵaı tanytýda. Ekinshiden, memleket tarapynan jeńildikti qarastyratyn qarjylandyrý quraldarynyń aýqymy keńeıdi, ásirese azyq-túlik óndirisi sıaqty salalarda osy baǵyt jaqsy kórinis berýde", - deıdi Qazaqstan qarjygerleri qaýymdastyǵynyń sarapshylary.
Degenmen, bul jaıt ınvestısıalyq jobalarǵa ońaı tımeı otyr. Ulttyq banktiń paıyzdyq mólsherlemeni kóterýi kásiporyndardyń ınvestısıalyq jobalardy qaıta qaraýyna alyp keldi, tipti keıbiriniń qarjylandyrýǵa óz resýrstaryn jumsaýyna týra kelýde. Bankter paıyzdyq qaryzdyń qymbattaýynan uzaq merzimdi jobalardan boıyn aýlaq ustaý turǵysynda qarjy saıasatyn ózgertken.
Qyzyǵy sol, shaǵyn bızneste uzaq merzimdi nesıelerdiń úlesi 54%-dy qurasa, orta bızneste – 27%, iri kásiporyndarda nebári 11% ǵana. Munyń ózi qazirgi naryqtaǵy psıhologıalyq ahýaldy anyq kórsetedi: bıznes qaýymy uzaq merzimdi ári kapıtaldy kóp qajet etetin jobalarǵa qarajat salýǵa saqtyqpen qaraı bastaǵan. Osynyń saldarynan korporatıvtik nesıe portfeli de jyl basynan beri 0,3%-ǵa azaıdy.
Nesıelik portfel qurylymynda sala boıynsha da birqatar aýytqýlar bar. Ásirese, baılanys salasyndaǵy tómen bazalyq áser men nesıelerdiń sanatynyń jıi aýysýy baıqalady.
Jalpy alǵanda, kásipkerlerdiń ótinimderin maquldaý deńgeıinde ózgeris (42%) bolmaǵanymen, onyń ishki qurylymy qubylǵan: shaǵyn bızneste maquldaý deńgeıi 35%-dan 31%-ǵa, orta bızneste 39%-dan 36%-ǵa tómendep, kerisinshe iri bızneste 51%-dan 57%-ǵa artqan.
"Al 2025 jyldyń İİ-toqsanynda nesıelendirý belsendiliginiń tómendeýi jalǵasýy múmkin. İri bıznestiń suranysy paıyzdyq mólsherlemelerdiń qymbattaýyna baılanysty kemıtini boljanyp otyr, esesine shaǵyn jáne orta bıznestiń qarqyny turaqty saqtalady degen úmit bar. Biraq iri bıznes úlesiniń bıylǵy jańa nesıeler kóleminiń 46%-yn qurap otyrǵanyn eskersek, bul jalpy naryqtyq kórsetkishterge keri áser etpeı qoımaıdy. Osy oraıda memleket bıznestiń nesıege qoljetimdiligin arttyrý úshin túrli quraldardy iske qosýda. Jaqynda ǵana kepildikpen qamtamasyz ete almaıtyn kásipkerlerdi qoldaý maqsatynda eki jańa mamandandyrylǵan kepildik qory ashyldy. Buǵan qosa, "Báıterek" holdıńin 1 trln teńgege kapıtalızasıa jasaý kózdelgen. Munyń ózi kásipkerlikti qoldaý baǵdarlamasy aıasynda qosymsha 8 trln teńge kóleminde nesıe resýrsyn tartýǵa múmkindik beredi. Bul sharalar qorlandyrýdyń joǵary qunynan tejeýshi faktordy óteýge jáne basymdyq berilgen salalardaǵy bıznestiń ınvestısıalyq belsendiligin yntalandyrýǵa baǵyttalǵan. Degenmen, mundaı saıasattyń keri jaǵy da bar. Memlekettiń qarjy quıýy fıskaldyq júktemeni arttyryp, naryqtyq mehanızmderdi yǵystyryp, kapıtaldy tıimdi bóle jumsaý sapasyn nasharlatýy múmkin. Bul jaǵdaıda bıznes ákimshilik sheshimderge tym táýeldi bolyp ketý qaýpi bar. Soǵan qaramastan, qazirgi sátte shaǵyn bıznestiń ósimi ekonomıkanyń negizgi qozǵaýshy kúshi bolyp otyr", delingen QQQ sarapshylary taldaýynda.
Qoryta kele, eger osy úrdis jalǵassa, Qazaqstan ekonomıkasynda ártaraptandyrylǵan ári básekege qabiletti shaǵyn bıznes segmenti jańa sapalyq deńgeıge kóterilýi yqtımal. Biraq bul úshin naryqtyq mehanızmder men memlekettik qoldaýdyń tepe-teńdigin saqtaý asa mańyzdy mindet bolmaq.
Buǵan deıin saıtymyzda "Halyqaralyq valúta qory Qazaqstan ekonomıkasyna tónip turǵan qaýip-qaterlerdi atady" degen materıal jarıalanǵan bolatyn.
