Rıo-de-Janeıroda 2025 jyly 6 shildede BRIKS-tiń 17-shi samıti ótti. Oǵan Qazaqstan Respýblıkasy Premer-mınıstriniń orynbasary – Syrtqy ister mınıstri Murat Nurtileý alǵashqy ret seriktes el retindegi Qazaqstan atynan qatysty, dep habarlaıdy Dalanews.kz.
Samıttiń birinshi kúnine birlestikke múshe jáne seriktes elderdiń memleket jáne úkimet basshylary, joǵary laýazymdy ókilderi, sondaı-aq halyqaralyq uıymdardyń basshylary qatysty.
İs-sharaǵa qatysýshylar kópjaqty yntymaqtastyqty nyǵaıtý, ádiletti álemdik tártip pen ornyqty damýdy qamtamasyz etý qajettiligine basa kóńil aýdardy. Negizgi nazar jahandyq basqarý júıesinde Ǵalamdyq Ońtústik elderiniń ókilettigin arttyrýǵa baǵyttaldy. Qarýly qaqtyǵystardyń kúsheıýi, halyqaralyq saýdadaǵy proteksıonızmniń ósýi jáne geosaıası qaıshylyqtardyń ýshyǵýy qatysýshylardyń alańdaýshylyǵyn týdyrdy.
Óz sózinde QR SİM basshysy Qazaqstannyń BUU Jarǵysy men halyqaralyq quqyq qaǵıdattaryna negizdelgen ádiletti, ınklúzıvti jáne ornyqty tártipti nyǵaıtýǵa beıildi ekenin atap ótti.
"Astana tepe-teń jáne kópvektorly syrtqy saıasat júrgize otyryp, dýal emes, kópir salady jáne barlyq eldermen seriktestikti damytady", – dedi M.Nurtileý.
Qazaqstan delegasıasynyń basshysy Azıa, Afrıka men Latyn Amerıkasyndaǵy Orta derjavalarynyń jahandyq sheshim qabyldaý prosesindegi rólin arttyrýdy qoldaıtynyn jetkizdi. Osy turǵyda naqty qadamdar retinde Samıt qatysýshylarynyń nazaryna elimizdiń birqatar halyqaralyq bastamalary, onyń ishinde Almatyda Ortalyq Azıa men Aýǵanstan úshin Ornyqty damý maqsattary jónindegi BUU Óńirlik ortalyǵynyń qurylýy jáne Álemdik jáne dástúrli dinder lıderleriniń sezin ótkizilýi usynyldy.
Sonymen qatar Mınıstr Qazaqstannyń BRIKS elderimen ekonomıkalyq yntymaqtastyqty keńeıtýge, sıfrlyq tehnologıalardy damytýǵa múddeli ekenin aıtty. Bul salada Qazaqstannyń jetistikteri erekshe atalyp ótti.
"Qazaqstan adamǵa baǵyttalǵan, ınklúzıvti jáne ornyqty tásildi ilgeriletý jolynda yntymaqtasýǵa daıyn. Bul – adamzat úshin ádiletti sıfrlyq bolashaqty qamtamasyz etý joly", – dedi ol.
Samıt aıasynda Qazaqstan Syrtqy ister mınıstri BUU Bas hatshysy Antonıý Gýterrıshpen, Dúnıejúzilik densaýlyq saqtaý uıymynyń Bas dırektory Tedros Gebreıesýspen, Azıa ınfraqurylymdyq ınvestısıalar bankiniń prezıdenti Szın Lısúnmen, sondaı-aq Belarýs Syrtqy ister mınıstri Maksım Ryjenkovpen kezdesýler ótkizip, kópjaqty jáne ekijaqty yntymaqtastyqtyń basym baǵyttaryn talqylady.
Al osy sátte AQSH prezıdenti Donald Tramp muhıttyń arǵy jaǵynan doq kórsetip, BRIKS saıasatyn qoldaıtyn elderge 10% qosymsha tarıf salynatynyn jarıalady.
"BRIKS-tiń antıamerıkalyq saıasatyn qoldap-qolpashtaǵan kez-kelgen elden 10% qosymsha tarıf alynady. Bul saıasatty ustanatyndarǵa eshqandaı jeńildik bolmaıdy", - dep jazdy Tramp Truth Social áleýmettik jelisinde.
BRIKS elderiniń kóshbasshylary AQSH-tyń álemdik saýdanyń damýyna kedergi keltiretin tarıftik sharalaryna qarsy shyqty. Brazılıadaǵy BRIKS samıtine qatysýshylardyń birlesken deklarasıasynda birjaqty tarıftik jáne tarıftik emes sharalar saýdany burmalaıtyny jáne Dúnıejúzilik saýda uıymynyń erejelerine qaıshy keletini aıtylady.
Al búgin Donald Tramptyń birqatar elderdiń, sonyń ishinde Qazaqstan prezıdentine de hat joldaǵany belgili boldy. Onda baj salyǵy kóteriletini aıtylady. AQSH 2025 jylǵy 1 tamyzdan bastap Qazaqstannan keletin barlyq ónimge 25 paıyz kóleminde baj salyǵy salynatynyn málimdedi. Osyndaı mazmundaǵy hattardy 10-nan asa eldiń basshylaryna joldanǵan. 1 tamyzdan bastap Japonıa, Ońtústik Koreıa, Malaızıa jáne Týnıs elderinen keletin ónimderge de 25 paıyzdyq tarıf qoldanyla bastaıdy. Al Ońtústik Afrıka, Bosnıa jáne Gersegovına úshin baj mólsheri 30 paıyz, Serbıa men Bangladesh úshin 35 paıyz, Indonezıa úshin 32 paıyz, Laos pen Mánma úshin 40 paıyz deńgeıinde belgilenedi.
Aıta ketsek, BRIKS (BRICS – Brazil, Russia, India, China, South Africa) 2006 jyly qurylǵan, álem aýmaǵynyń 35%-yn, halyq sanynyń 50%-yn jáne jahandyq JİÓ-niń 40%-yn qamtıdy.
BRIKS-ke 11 múshe el (Brazılıa, Reseı, Úndistan, Qytaı, Ońtústik Afrıka, Efıopıa, Indonezıa, BAÁ, Saýd Arabıasy, Mysyr jáne Iran), sondaı-aq 10 seriktes el (Qazaqstan, Belarýs, Bolıvıa, Vetnam, Kýba, Malaızıa, Nıgerıa, Taıland, Ýganda jáne Ózbekstan) kiredi. Sonymen qatar Samıtke Chılı, Kolýmbıa, Túrkıa, Ýrýgvaı, Palestına, Kenıa, Meksıka, Afrıka keńesi, Azıa ınfraqurylymdyq ınvestısıalar banki, Latyn Amerıkasy men Karıb baseıni damý banki, Jańa damý banki, BUU, DSU jáne DDSU ókilderi shaqyryldy.
