Ótkennen qalǵan oı men is-qımyl ádetinen arylýymyz kerek
Bul suraqtar nege týady? Munyń sebepteri kóp. Bireý bolyp jatqan ózgeristerdiń mánin áli anyq túsinbegen syńaıly. Endi bireý qalyptasqan jaǵdaıdyń kúrdeliligin tolyq uǵyna bermeıdi, ıaǵnı senimsiz.
Endi bireý óziniń jan samarqaýlyǵy men tynyshtyǵynan aıyrylǵysy kelmeıdi, óziniń de, ózgelerdiń kúshine sene qoımaıdy, óziniń is-qımyly úshin jaýapkershilik júgin kóterý daǵdysy joq.
Burynǵy keritartpa ádetterdiń salmaǵyn, osy qysqa kezeńde shoǵyrlanǵan jańa kózqarastardyń kúrdeliligin, ádetten tys ekenin eskersek, túsinýge bolady.
Jańarý kezinde jańa dándi qaýyzynan aıyryp ala bilý qajet. Osynyń bári – qalypty tabıǵı nárseler.
Ómirimizdiń barlyq máseleleri boıynsha qoǵamda bolyp jatqan pikirtalastar zańdy. Ol júrip jatyr, aldaǵy ýaqytta da júre beredi. Onyń qoǵamdyq damýǵa ıgi yqpaly barǵan saıyn aıqyndala túsetini anyq.
Jańa kózqaras, jańalyqtyń dúnıege kelýi qashan da oǵan degen kózqarasty jáne osy jańalyq jónindegi pikirlerdi shıelenistiredi, ol da zańdylyq.
Búgingi jaǵdaıda naǵyz pikirtalastyń, shyn kózqarastar jónindegi shynaıy alańdatýshylyqtyń, eń jaqsy jaýaptar men sheshimderdi izdestirýdiń qalaı qaıda júrip jatqanyn dál ajyrata bilý mańyzdy.
Jańarýǵa keritartpa qarsylyq – ótkennen qalǵan oı men is-qımyl ádetiniń, daǵdysynyń salmaǵynan arylýymyz kerek.
Bótenniń esebinen ómir súrip ádettengenderdiń jáne bul ádetten arylǵysy kelmeıtinderdiń ózimshil múddelerinen arylmaıynsha elimiz jańaryp, Jańa Qazaqstandy qurý múmkin emes.
Jańarý áldebir nárseni "joqtap" qana qoımaıdy, ol sonymen birge áldebir nársege qarsy shyǵady da.
Olardyń qarsylyǵy bizdiń jaqsyraq, kirshiksiz, mazmundyraq ómir súrýimizge, tezirek ilgeri basýymyzǵa, jańa jolda bolmaı qoımaıtyn qatelikter men aǵattyqtarǵa neǵurlym azyraq qun tóleýimizge bóget jasaıdy.
Sondyqtan qazirgi jaǵdaıda naǵyz pikirtalastyń, shyn kózqaras (problemalar) jónindegi shynaıy alańdatýshylyqtyń, eń jaqsy jaýaptar men sheshimderdi izdestirýdiń qaıda qalaı júrip jatqanyn dál ajyrata bilýimiz kerek.
Tarıhymyzdyń janǵa batatyn máselelerin ataýsyz qaldyrý – shyndyqty elemeý, zańsyzdyq pen ozbyrlyqtyń jazyqsyz qurbany bolǵan esimin qurmetteý, baǵa berý. Shyndyq bireý. Tolyq aıqyndyq, dáldik pen dáıektilik, bolashaqqa adamgershilik turǵysynan baǵdar kerek bizge. Osy arqyly ádildikke bas ııemiz.
Jańa Qazaqstanǵa jaltaqtyq jaraspaıdy
Jastarǵa senim artý. Jastardyń sana-sezimindegi qazirgi "qıǵashtyqtar" –búgin týǵan derttiń nyshandary emes. Onyń túp-tamyry ótkende jatyr. Ol – biz jastardy kóp jyldar boıy ustap kelgen "dıetanyń", minbeden aıtylǵan sóz ben kúndelikti ómirde bolyp jatqan nárselerdiń arasyndaǵy sáıkessizdiktiń saldary.
Búgingi tańda efır ashyq, tyıym salynǵan taqyryp joq sıaqty.
Daý, pikirtalas, aıtys, árıne, kerek. Olar bizdi alda da kútip tur. Alda ótkenniń "mınalary" jarylǵysh zattaryndaı kómilgen úıindiler de kóp.
Olardy bárimiz bir kisideı jumylyp tazartýymyz kerek. Bizge jańarýdy ilgeri bastyrýǵa kómektesetin, jańǵyrý tóńiregine toptastyrýǵa jetkizetin talastar kerek.
Tek bir-birimizdi kúıelemeıik, kúıeden arylý qıyn, tektilikten aspaıyq.
Janǵa batatyn máselelerdi ataýsyz qaldyrý, shyndyqty elemeý, zańsyzdyq pen ozbyrlyqty boldyrmaý mańyzdy.
Shyndyq bireý – tolyq aıqyndyq, dáldik pen dáıektilik, bolashaqqa adamgershilik baǵdar berý.
Ashynba qyzbalyqqa salynyp, daý ústinde keıde saıası mádenıet bir-birin tyńdaı bilý, qoǵamdyq pikirtalasta (prosesterge) ǵylymı taldaý jasaı bilý jetispeıtinin, tipti jaı ǵana bilim jetpeı jatatyny jasyryn emes.
Saıyp kelgende, oı men is-qımyl, eski nárseden arylý, biz oılaǵandaı, Jańa Qazaqstanǵa ený áli jaltaqtyq týdyrýda.
Biraq búgingi tańda bárimizdi biriktirip otyrǵan basty másele – keri oralýǵa bolmaıtyndyǵyn túsinýimiz kerek. Ne desek te, qoǵamdy sapalyq jaǵynan jańartýǵa, baǵytty ózgertip, qaıta túleýge baǵyttalǵan jańa kezeń bastaldy.
Ómirge syn turǵysynan qaraı bilý mańyzdy
Oı men is-qımyl, qoǵamdyq sana men praktıkalyq jumystyń sıpatyn aıqyndap, ómirge barǵan saıyn tereńirek enýdi, naǵyz shyndyq týraly ashyq, búkpesiz, sıfrlar men faktilerdi keltire otyryp aıtýdy úırendik.
Eńsemizdi kóterip, boıymyzdy tiktedik, faktilerge taısalmaı, adal qarap, tolǵaǵy jetken nárseler týraly búkpesiz, estirtip aıtatyn boldyq, qanshama jyldar boıy qordalanyp qalǵan problemalardy sheshýdiń tásilderin birlesip izdestirip talqylaýdamyz.
Osy betburys jasalmasa, naqty ózgeristerge betburys bolýy múmkin emes edi.
Jaryq mol bolsyn. Inısıatıva mol bolsyn! Jaýapkershilik mol bolsyn. Tek jańarýdyń tereń sıpatyn, jańasha saıası oılaý júıesin tezirek meńgereıik. Biz Jańa Qazaqstandy – tujyrymdamasy eń adamgershil, eń ádiletti qoǵam ornata alamyz jáne solaı etýge mindettimiz. Jarıalyq kóbirek bolsyn, sonyń buljytpaı oryndalýynyń berik ustanymyna súıeneıik, ortaq isimizge sáttilik tileıik.
Jetken jetistigimizdiń biri – oı men sóz bostandyǵynsyz, pikirlerdiń ashyq ta keń qaqtyǵysynsyz, bizdiń ómirge syn turǵysynan kóz jiberýsiz – Jańa Qazaqstan qurý múmkin emes edi.
Ótkenimiz – búgingi kún úshin, qaıta qurý mindetterin sheshý úshin ómirlik qajettilik.
Eger biz búgingi tańda óz tarıhymyzǵa syn kózben zer salyp otyrsaq, munyń sebebi bolashaqqa jetkizetin joldy jaqsyraq, tolyǵyraq elestetkimiz keletindikten ǵana.
Berikjan ÁLMUHAMBETOV, Abaı atyndaǵy QazUPÝ Ardagerler keńesiniń tóraǵasy, pedagogıka ǵylymdarynyń doktory, profesor
