Arman Juman - Qańtar oqıǵasy kezinde qaza tapqan 4 jasar Aıkórkemniń isine qatysty jalǵyz kúdikti áskerı. Buǵan deıin Astanadaǵy áskerı sottyń apelásıalyq alqasy Arman Jumandy aqtaý úkiminiń kúshin joıǵan edi. Osylaısha Astana qalasynyń soty Qańtar oqıǵasy kezinde oqqa ushqan Aıkórkemniń isi boıynsha birinshi satydaǵy úkimge apelásıalyq shaǵymdy qarady.

Sot birinshi satydaǵy úkimniń kúshin joıý jáne sottalýshy áskerı qyzmetshi Arman Jumanǵa 7 jylǵa bas bostandyǵynan aıyrý jazasyn taǵaıyndaý týraly qaýly shyǵardy. Arman Juman sot zalynda qamaýǵa alyndy. Alaıda bul is áli aıaqtalmaǵan sekildi, - dep habarlaıdy Dalanews.kz.

Ulysmedia.kz málimetinshe, sottalýshynyń týystary men advokattary sottyń bul sheshimimen kelispeıdi. Olardyń aıtýynsha, Arman Juman Aıkórkemge oq atpaǵan. Olar sotqa osyny dáleldemekshi. A.Juman jaqtaýshylaryna sóıleýge múmkindik berip otyr.

Qyz bala 2022 jyldyń 7 qańtarynda Almatynyń ortalyǵynda qaza tapty. Meldehan áýletiniń balalary - 18 jastaǵy Baýyrjan, Janel, Aıkórkem jáne aǵasy Bekıslam kólikpen kele jatqanda oq atylǵan. Sot buǵan kináli 27 jastaǵy áskerı qyzmetker Arman Juman dep tanyp, ony sottady. Armannyń týystary basylymǵa onyń kinási dáleldenbegenin aıtqan.

Alǵashynda Aıkórkem Meldehannyń isi QR Qylmystyq kodeksiniń 99-baby «Adam óltirý» boıynsha tergeldi. Biraq tergeý 7 qańtarda kólikke kimniń oq atqanyn anyqtaı almaǵandyqtan, qylmystyq bap qaıta saralandy. Arman Juman qyzmettik ókilettigin asyra paıdalanǵany úshin sottaldy. Ol kólikke oq atýǵa buıryq bergen-mys. Alaıda onyń buıryqty kimge bergeni anyqtalmady. Qol astyndaǵylar mundaı buıryq bolmaǵanyn alǵa tartady. Qyzǵa kimniń oǵy tıgeni jumbaq kúıinde qaldy.

Alǵashynda sot Arman Jumandy aqtady. Alaıda keıinnen úkim ózgertilip, ol kináli dep tanyldy. Jábirlenýshi tarap apelásıalyq shaǵym túsirdi. Aqtaý úkiminiń kúshin joıýǵa sol kúni bolǵan oqıǵany kórdi degen kýágerdiń sózi áser etti.

"Qylmystyq ister jónindegi sot alqasy kýá men jábirlenýshiniń aıǵaqtary bir-birine sáıkes keledi dep eseptedi. Sondaı-aq olar tergeý eksperımenti men oqıǵa ornyndaǵy aıǵaqtardy naqtylaý ekeýiniń de bir nárseni aıtqanyna dálel dep kórsetkenine silteme jasady", - dep túsindirdi advokat Oksana Musohranova.

Sottalýshynyń qorǵaýshysy úkimmen kelispeı, ary qaraı shaǵymdanýǵa sheshim qabyldady. Jábirlenýshi tarap ta qaıta qaraýdy talap etip, isti QR Qylmystyq kodeksiniń 99-baby «Kisi óltirý» boıynsha qaıta saralaýdy talap etti.

Juman qazir astanalyq tergeý ızolátorynda otyr, ol bizdiń saýaldarymyzǵa jaýap berip, sol qaraly keshte ne bolǵanyn túsindirýge kelisti.

Onyń tikeleı bastyǵy 26363 bólimsheniń komandıri podpolkovnık Dáýren Orazov bolǵan.

"Instrýksıadan ótkizý barysynda D.Orazov ómirge, densaýlyqqa qaýip tóngen jaǵdaıda nemese kólik júrgizýshileri toqtaý talaptaryn oryndamaǵan jaǵdaıda ǵana oq atýǵa bolatynyn túsindirdi. Atalǵan jaǵdaılarda aspanǵa oq atý arqyly eskertý jasaýymyz kerek", - dep túsindirdi Arman.

Aıtýynsha, onyń qaramaǵynda alty áskerı qyzmetker bolǵan, biraq ol olarǵa Meldehan otbasy mingen kólikke oq atýǵa buıryq bermegen.

7 qańtarda Sátbaev – Jeltoqsan kósheleriniń qıylysynda áskerı qyzmetker kezekshilikte bolǵan.

"Alań aýmaǵynda bizdiń bólimsheniń 90 áskerı qyzmetkeri ǵana emes, basqa da bólimsheler boldy. Meniń baqylaý-ótkizý pýnktim Jeltoqsan kóshesine qarama-qarsy, Seıfýllınnen 700 metr qashyqtyqta ornalasqan (oqıǵa osy jerde bolǵan. – Avtor). Sol sebepti qaıǵyly oqıǵaǵa meni aıypty etip kórsetý tıimdi boldy dep oılaımyn. Oqty kim atqanyn bilmeımin. Bir biletinim: meniń qaramaǵymdaǵylar Meldehandar otbasy mingen kólikke oq atpady", - deıdi A.Juman.

Ol áskerı qyzmetshilerde daýys údetkish qural,  rasıa, túnde kórý qurylǵylary bolmaǵanyn aıtty. Dese de, olarǵa júktelgen mindet – tapsyrylǵan aımaqty kúzetip, bóten kólikterdi ótkizbeý.

Sol kúni alańǵa qaraı kóptegen kólikter júrip jatty. Bizge ózimiz ornalasqan sektordy qorǵaý týraly buıryqtar berildi. Kólikter jaqyndaǵan kezde biz nusqaý boıynsha áreket ettik: olardyń kópshiligi burylýdy talap etkennen keıin ketip qaldy. Polısıa qyzmetkerlerin de ótkizbedik.

Jumannyń aıtýynsha, ol jáne onyń qaramaǵyndaǵylar baqylaý-ótkizý beketiniń janynda kólikke oq atylǵanyn polısıa jaýap alýǵa shaqyrǵan kezde bilgen.

"Sodan keıin olar biz turǵan jerde kólikke oq jaýdyrylyp, bir balanyń qaza tapqanyn aıtty. Bizden bul týraly birdeńe bilesińder me dep surady. Biz eshteńe bilmeıtinimizdi aıttyq. Sodan polısıa qyzmetkerlerine senip, eshteńege muqıat qaramastan, qaǵazǵa qol qoıdyq", - deıdi sottalýshy.

Arman Jumannyń aıtýynsha, 5 qańtarda áskerıler alańǵa tórt Kamaz kóligimen jetkizilgen. Olardyń qolynda tek kaska men saper kúrekteri ǵana bolǵan. Sol kúni olarǵa shabýyl jasalyp, keıbireýleri túrli jaraqat alǵan. Shabýyl jasaǵandar arasynda tek azamattyq kıimmen júrgender ǵana emes, polısıa kıimin kıgen adamdar da bolǵan.

Advokattar atqan kólik pen Arman Jumannyń arasy sol sátte kem degende 700 metr ekenin anyqtady. Buǵan qosa, olar janyp jatqan ákimdik ǵımaratynan shyqqan tútinniń kesirinen mańaıdy jóndi kóre almaǵan.

"Apelásıalyq sot tuman bolmaǵan dep sheshti, biraq sotqa deıingi tergep-tekserýge qatysqan quzyrly organdar «Qazgıdromet» RMK-ǵa aýa raıy qandaı boldy dep suraý salǵan. Bul kóriný múmkindigin anyqtaý úshin qajetti shara. Qazgıdromet tuman bolmady dep jaýap bergen. Al Tótenshe jaǵdaılar mınıstrligi órt pen tútinniń shyǵý faktisin rastady", - deıdi Oksana Mýsohranova.

Sergektiń kameralarynan eshqandaı jazbalar bolǵan joq , óıtkeni búlikshiler olardy joıyp jibergen.

Kýáger Farhat Madyqul alań irgesindegi ǵımaratta jumys istegen. Onyń úıi bul aradan alys bolǵandyqtan, jumystan soń eshqaıda ketpeı, kúni boıy keńsede otyrǵan.

"Sotqa deıingi tyńdaýda ol syrtqy esikke temeki shegý úshin shyqqanyn, áskerılerdiń qalaı turǵanyn, oq jaýdyrǵanyn kórgenin aıtty. Al keıin sot otyrysynda onyń jaýaby ekiushtylaý shyqty. Bir jerinde oqıǵany esik glazogy arqyly qaradym dese, endi birde terezeden qaraǵanyn aıtty. Iaǵnı ne bolyp jatqanyn qaı jerden kórgenin naqty aıta almady", - deıdi Oksana Mýsohranova.

Er adamnan oqıǵadan tórt aıdan keıin alǵash ret jaýap alynǵan.

"Ony qalaısha umytýǵa bolady? Elestetip kórińizshi: sizdiń kóz aldyńyzda kólikke oq atyp jatyr. Muny qaı jerden kórgenińdi qalaı umytýǵa bolady", – deıdi zańger.

Ol taǵy bir tańǵalarlyq jaıtty atap ótedi: kýáger óziniń basshysymen telefon arqyly sóılesken. Biraq qandaı da bir sebeptermen ol kólikke oq atylǵany týraly tis jarmaǵan.  Onyń ústine er adam ýaqytynyń kóp bóligin ınternette ótkizgen, oqıǵa kezinde telefonyn da paıdalanyp otyrǵan. Al sot otyrysynda kýáger kólikke oq atylǵan kezde uıaly telefonym zarádkada turǵan edi dep jaýap bergen.

Aıyptaýshy taraptyń kýágeri basqa kólikterdiń atylǵanyn kórmegenin aıtty Bul kúni alańda órtenip ketken kólikter kóp bolǵan. 

Aıyptalýshy munda tek 7 qańtarda ǵana boldy, oǵan deıin basqa áskerı bólimder bolǵan; Ári túrli belsendi aksıalar ótip, atys boldy. Biraq kýáger, nege ekeni belgisiz, osy jaǵdaılardy ǵana kórgen bolyp shyqty. Sotta ol Aıdos Meldehandy Aıdos aǵa dep atap, «Aıdos aǵa meni taýyp alyp, sotta kýá bolatynymdy aıtty» dedi. Meniń oıymsha, bul da bizdiń aq ekenimizge dálel, - dedi Natalá Ýsova.

Advokat sondaı-aq kýáger men jábirlenýshilerdiń aıǵaqtary ártúrli ekenin alǵa tartady. Mysaly, biri kólik qıylystyń qaq ortasynda bolǵan dese, ekinshisi Jeltoqsan kóshesine jetpeı burylyp ketkenin aıtady. Al ol jerden kýágerdiń oqıǵany kórýi múmkin emes edi.

Eń mańyzdy suraqtardyń biri - sol taǵdyrly keshte balalar kólikpen ne istep júrdi?

Bul bizge de jumbaq. Ákesiniń aıtýynsha, úlken uly balalardyń birge barýǵa suranǵanyn, sondyqtan ol olardy ózimen birge alyp ketkenin aıtty. Olar jaqyn mańdaǵy dúkenderge barmaq boldy, biraq olar jabyq bolǵandyqtan, basqalaryn izdeýge shyqqan. Olardyń alańǵa ne úshin barǵany belgisiz. Óıtkeni ol jerde jappaı tártipsizdikter beleń alǵan edi. Barlyq dúkender qırap, jumys istemedi», - dep túsindirdi Natalá Ýsova.

Jóneltý pýnkti Súıinbaı dańǵyly, 263 úı bolatyn. Olar 18.33-te ketti. Bul, aıtpaqshy, Túrksib aýdany, alańnan shalǵaıdaǵy aýdan. Kólik otqa oranǵan jerge deıingi qashyqtyq shamamen 11 km. Sapardyń maqsaty - azyq-túlik pen jaıalyq satyp alý.

Zańger Natalá Ýsovanyń aıtýynsha, olar alańǵa jetý úshin jarty qalany aınalyp ótken.

Detalızasıa boıynsha saǵat 19:39-19:41 aralyǵynda Baýyrjan Meldehan mingen kólik Sátbaev 22B janynan ótken (bul ótkizý beketine eń jaqyn pýnkt. Sátbaev pen Seıfýllın kósheleriniń qıylysy), 19:47-degi kelesi pýnkt - Jumalıev 108. Bul Bógenbaı batyr men Jumalıev kósheleriniń qıylysy, Juman turǵan ótkizý pýnkti Sátbaev-Jeltoqsan kósheleriniń qıylysynda bolǵan. 

Bul rette jábirlenýshi tarap sot otyrysynda dúkenge toqtap, birdeńe satyp alǵanyn aıtty. Oqıǵa bolǵan kúni kólikti teksergen kezde ol jerde birde-bir paket bolmaǵan. Olardyń ne satyp alǵany belgisiz. 

Sot otyrysynda jábirlenýshiniń uly biletin jalǵyz marshrýty Seıfýllın kóshesi ekenin, sondyqtan ol sol jerge kelgenin túsindirdi. Biraq zańgerler onyń qalany jaqsy biletinine senimdi. Boljam boıynsha, otbasy Almatyǵa 2019 jyly kóship kelgen. 

"102-ge habarlasqanda, Sátbaev – Seıfýllın kósheleriniń qıylysynda kólikke oq jaýdyrylǵanyn aıtqan. Sodan keıin qylmystyq isti tergeý bastalǵanda, Seıfýllın kóshesinde áskerıler joq ekenin túsinip, olar aıǵaqtaryn ózgertip, Jeltoqsan kóshesinde júrgenderin alǵa tartqan. Balalardyń ákesiniń ózi tergeýshilerdi áýel bastan-aq shatastyrǵan. Óz túsiniktemelerinde ártúrli aıtqan: «úıde bolatynmyn, pampers kerek boldy, biz azyq-túlik alýǵa shyqtyq». Biraq áriptesim ekeýmiz olardyń (sol keshte uly men balalary. - Avtor) qalany aınalyp shyqqanyn  anyqtadyq", - deıdi advokat Oksana Mýsohranova tergeý derekterin bólisip. 

Otbasy qajetti taýarlardy kúndiz satyp alýǵa múmkindigi bar edi. Zańgerlerdiń aıtýynsha, ákesi men balasy kúni boıy qalany aralaǵan.

"Balalardyń ákesi alǵashynda qalada bolyp jatqan oqıǵadan beıhabarmyn dedi. Biraq biz detalızasıany shyǵaryp aldyq. Olar 102-ge kúndizgi ýaqytta qońyraý shalǵan, nege ekeni belgisiz. Qońyraý úzilip qalady. Kúndiz ákesi de, balasy da kólikpen júrgen. Olar buǵan qatysty eshqandaı túsinikteme bermedi. Sot barysynda biz suraqtar qoıdyq, biraq olar: «Esimde joq, bilmeımin» dep jaýap berýden qashty. Bul – adam ótirik aıtqan kezdegi standartty reaksıa", - deıdi Oksana Mýsohranova senimdi túrde.

Sol kúni Meldehan otbasy 14.13-16.48 aralyǵynda kólikpen qalany aralap júrgen.

Olar qalada ne bolyp jatqanyn jaqsy bilgen. Óıtkeni Aqordadan sms-habarlamalar kelip jatty, ınternet jumys istep turdy, trafık qoldanylǵany kórinip tur. Sonymen qatar zańgerler zardap shekken taraptyń narazylyq sherýi ótken kúnderdiń bárinde qalaǵa barǵanyn jáne oqıǵanyń qaq ortasynda bolǵanyn atap ótti. Mýsohranovanyń aıtýynsha, muny dáleldeıtin vıdeo da bar.

Alańda túsirilgen vıdeoǵa saraptama jasadyq, vıdeodaǵy er adam balalardyń ákesi ekenin anyqtaldy. Sotta olar (jábirlenýshi – avt.) bul ol emes, uqsaıtyn adam degen edi.

"Jalpylaı alǵanda, eshkim adamdarǵa oq atqan joq. Osyǵan uqsas qylmys ister sot qaraýyna túspegen", - dep atap ótti advokat.

Onyń ústine jarǵyǵa sáıkes, kólik áskerılerdiń eskertýine qaramastan qozǵalysty jalǵastyrsa, áskerı qyzmetshiler onyń dóńgelekterin atyp toqtatýǵa quqyly edi, - dep túsindirdi advokat.

Meldehannyń kóliginde 20 oq tesigi anyqtaldy, biraq olar qashan atylǵan oqtyń izi ekenin dóp basyp eshkim aıta almady. İs materıaldarynda olardyń 7 qańtarda paıda bolǵany rastalmady. Otbasy buryn da kólikpen júrgendikten, olar 7 qańtarda emes, odan erte de bolýy múmkin.

"Sotqa deıingi tergeý oqtyń qaı qarýdan atylǵanyn, kimniń atqanyn, qaı ýaqytta atqanyn anyqtaı almady, sondyqtan saraptama qorytyndysy biz úshin kúman týǵyzady", - dedi Natalá Ýsova.

– Halyq shýlap ketkesin, bireýdi qurbandyqqa berý kerek boldy. Al qyzdyń qazasy, árıne, bárimizge aýyr tıdi. Aıyptalýshy da bul qazaǵa qýanyp otyrǵan joq.  Qoǵam balaǵa aıaýshylyq bildirip jatyr, biraq onyń ol jaqta ne istep júrgenin, ata-anasy qaıda bolǵanyn, eń bastysy, shyn mánisinde kimniń atqanyn surap jatqan eshkim joq.

Onyń aıtýynsha, marqumnyń ákesi belgili bir maqsatty kózdep otyrǵan syńaıly.

"Shartty túrde bosatý úshin jábirlenýshilerdiń kelisimi qajet. Meldehan buǵan ne deıtinin bilmeımin. Biraq azamattyq talap aryzyn qaıtaryp alǵanyn aıta ketken jón. Sodan keıin ol Qorǵanys mınıstrligine qatysty aıtty. Ol ár balaǵa 100 mıllıon teńge beresiń dedi. Biraq bul bizdiń klıent úshin óte-óte qomaqty soma dep oılaımyn. Onyń otbasynda mundaı qarjylyq múmkindik joq: olar baryn satyp, ómiriniń sońyna deıin jumys istese de, ol eshqashan mundaı somany qaıtara almaıdy", - deıdi Natalá Ýsova.