Jýyrda áleýmettik jelide Tý ustap, tumshalanyp sýretke túsken qyzdardyń sýreti qyzý talqyǵa tústi. Májilis depýtaty Ermurat Bapı osy máselege oraı Bas prokýror Berik Asylovqa depýtattyq saýal joldady, – dep habarlaıdy Dalanews.kz.
Depýtattyń sózinshe, ınternet resýrstardan jáne qoǵam ortasynan jıi baıqalyp júrgendeı, ultymyzdyń qasterli muralaryna, myńdaǵan jyldyq salt-dástúrlerimizge shabýyl tolastamaı tur.
Ermurat Bapı byltyrǵy dombyraǵa qatysty shýdy eske saldy.
"Byltyr jat dinı aǵymnyń jeteginde ketken bireýler «Dombyra – haram» dep, qazaqtyń eń qundy mýzykalyq aspabyn iske alǵysyz etkisi kelse, taǵy bir elirgen tobyr basyna sáýkele kıip, kóshpendi halyqtyq ǵasyrlar boıǵy baspanasy kıiz úı ishinde jartylaı jalańashtanyp, jynoınaq bımen ulttyq qoǵamnyń ashýyn týǵyzǵan bolatyn", - dedi ol.
Depýtat Atyraýdaǵy jaıt ta azamattardyń ashý-yzasyn týdyrǵanyn málimdedi.
"Eń soraqysy – memleketimizdiń basty rámizderiniń biri Kók týymyzdy qorlaýshylar boı kórsetti. Jýyrda ǵana Atyraýda bolǵan oǵash oqıǵa qoǵamda úlken rezonans týǵyzyp, azamattardyń ashý-yzasyn týdyryp otyr.
Bet-aýyzyn tumshalap, qara jamylǵan tórt áıel muz aıdynynda ótken sporttyq jarys kezinde Qazaqstan Respýblıkasynyń memlekettik Týyn ustap túsken sýret áleýmettik jelilerge keńinen tarap ketti. Olardyń qolyndaǵy memlekettik Týdyń betine arab jazýy men arabı qylyshtyń sulba-sýreti salynǵan", - dedi Bapı.
Májilis depýtaty Tý arnaıy jasalǵanyna nazar aýdardy.
"Munda bizdiń nazarymyzdy aýdarǵan – kók Týdaǵy arab qarpindegi jazýdyń óte sapaly túrde, arnaıy baspa quralymen tańbalanýy. Demek bul – jaı ǵana turmystyq buzaqylyq, ádepsiz shekten shyǵýshylyq qana emes. Bul – bizdiń qoǵamymyzǵa, memlekettigimizge, ulttyq dástúrimiz ben biregeıligimizge jasalǵan ashyq jáne naqaq qarsylyq.
Tý – árbir qazaqstandyq úshin qasıetti qundylyq. Bul memlekettiń táýelsizdigi men tutastyǵynyń qasterli sımvol belgisi. Ony bóten belgilermen, áldebir jat mazmundaǵy jazýlarmen búldirý – zańǵa óreskel qaıshy jáne qylmystyq jaýapkershilikke tartýdy talap etetin áreket", - dedi ol.
Ermurat Bapı munyń artynda áldebir kúshter tur degen pikir bildirdi.
"Memlekettik týdy qorlaý – búkil halyqty, tutas memleketti qorlaý! Sondyqtan mundaı zań buzýshylyq qatań ári múltiksiz jazalanýy tıis. Biraq eskere ketetin bir jáıt – eldiń týyn búldirý arqyly jat pıǵyldy dáriptemek bolǵan bul tórt qyz áldebir arandatýshy toptyń qurbany bolýy múmkin. Olar jastyq alańǵasyrlyqpen, álde materıaldyq qyzyǵýshylyqpen nemese dinı saýatsyzdyqpen jasaǵan bul óreskel zań buzýshylyqtyń tasasynda turǵan áldebir kereǵar kúshter bar sıaqty.
Mine, ákimshilik turǵydaǵy jazasyn alǵan tórt qyzdan buryn, osy qylmysty áreketti uıymdastyrýshylar jazaǵa tartylýy tıis. Qazaqstan Qylmystyq kodeksiniń 372-babynda: "Qazaqstan Respýblıkasynyń memlekettik rámizderin qorlaý – úsh myń aılyq eseptik kórsetkishke deıingi mólsherde aıyppul salýǵa ne sol mólsherde túzeý jumystaryna ne toǵyz júz saǵatqa deıingi merzimge qoǵamdyq jumystarǵa tartýǵa ne eki jylǵa deıingi merzimge bas bostandyǵyn shekteýge ne sol merzimge bas bostandyǵynan aıyrýǵa jazalanatyny" kózdelgen", - dedi ol.
Depýtat osyndaı túr-túsi burmalanǵan Qazaqstan týy Wildberries Russ marketpleısinde 5000 myń teńgeden erkin jáne ashyq saýdada satylyp jatqanyn synady.
"Bul ne sumdyq?! Buǵan kim jol berip otyr? Sóz joq, el Konstıtýsıasy boıynsha, biz zaıyrly memleketpiz, onda din memlekettik saıasattan tys dep jazylǵan. Qazaqstan – árbir azamattyń dinı senim bostandyǵy saqtalǵan el. Biraq bizdiń ulttyq qundylyqtarymyz, halyq birligi men mádenı muramyz zańmen qorǵalady.
Degenmen áldebir teris aǵymdyq is-áreketter bizdiń uıysqan birligimizge qol suǵatyn bolsa, biz mundaı máseleni memlekettik saıasattan ajyratyp qaraı almaımyz! Sondyqtan qoǵamda zańdy túrde alańdaýshylyq týdyrǵan bul bassyzdyqqa tıisti baǵa berilýi kerek. Bul – jeke bireýlerdiń dinı kózqarasyn bildirýi emes, qoǵam turaqtylyǵyn, memlekettik tutastyqty buzýǵa baǵyttalǵan naqaqtan-naqaq jasalǵan arandatý. Buny ejelden qalyptasqan dinı birlik pen qoǵamǵa jarqyshaq salýdyń qaskóı áreketi dep baǵalaý kerek!" - dep ashyndy ol.
Ermurat Bapıdiń paıymynsha, bul oqıǵanyń arandatýshylyq mazmuny men memlekettik týdyń betinde qoldanylǵan sımvolıkanyń sıpaty onyń aldyn ala josparlanǵanyn, áldebir toptyń naqaq uıymdastyrǵanyn kórsetedi.
"Buǵan kim tapsyrys berdi? Uıymdastyrýshylardyń maqsaty qandaı? Bul suraqtarǵa quqyq qorǵaý organdary naqty jaýap berýi tıis! Mundaı arandatýshylyqtyń qaıtalanýyna jol bermeý úshin tergeý-tekserý sharasy jan-jaqty júrgizilýi qajet.
Jýyrda ótken Ulttyq Quryltaıda Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev ulttyq dástúrlerimizdi dáripteýge shaqyryp, qazaqy kıim bizdiń ulttyq bolmysymyzdy aıqyndap, halqymyzdyń qaıtalanbas kelbetin kórsetetinin erekshe atap ótti. Al biz ne kórip otyrmyz? Osy ulttyq biregeılikti dáripteýge qarsylyq bildirý belgisi ǵana emes, bul – qoǵamǵa qarsy baǵyttalǵan ashyq arandatýshylyq. Bul – halqymyzǵa jat normalardy kúshteptańý, tarıhymyzdy, mádenıetimizdi, ulttyq maqtanyshymyzdy joqqa shyǵarý áreketi.
Bul árekettiń adam quqyqtaryn qorǵaý prınsıpterine esh qatysy joq. Bizdiń ulttyq salt-dástúrimiz ben myńjyldyq mura-muratymyzǵa, halyqtyq qadir-qasıetimizge qaıshy keletin mundaı azamattyq quqyq bizge qajet emes! Bul – qoǵamdy ekige jaryp, áleýmettik jik týdyrýǵa, dindi – memleketke, ulttyq dástúrdi – jasandy radıkaldy normalarǵa qarsy qoıýǵa baǵyttalǵan naqaq jáne qaskóı áreket. Sondyqtan biz mundaı qaýipterge kóz jumyp qaraı almaımyz!" - dedi ol.
Májilis depýtaty jaýapty mekemelerden myna sharalardy shuǵyl qolǵa alýdy usyndy:
- Qoldanystaǵy zańnamaǵa sáıkes quqyq qorǵaý organdary bul jaǵdaıdy jiti tekserip, arandatýshylyqqa aldanǵan tórt áıeldiń artynda turǵan kúshterdi, jalǵan týdy daıyndaýshylardy, ony taratýshylardy anyqtap, mundaı qastandyqtyń jolyn kesý úshin uıymdastyrýshylarǵa qatań jaza qoldanýy tıis!
- Bekitilgen standartqa sáıkes kelmeıtin, resmı sıpaty burmalanǵan memlekettik rámizdi satýǵa shyǵarǵan saýda oryndarynyń basshylyǵyn jaýapqa tartý kerek. Satylyp ketken týlardy jınap alyp, joıý qajet!Sondaı-aq, tıisti zańnamaǵa memlekettiligimizdi mansuqtaıtyn, qoǵamdy jikke bólýdi kózdeıtin taýarlar satqan jekelegen marketpleısterge qarsy sanksıa salýdy kózdeıtin túzetýler ázirlep, ony zań normasyna engizý kerek.
- Memleket radıkaldy aǵymdardyń óreskel áreketterine baqylaýdy kúsheıtip, dinı qundylyqtardy burmalaýǵa qarsy sharalardy qatańdatý qajet. Ulttyq biregeılikti qorǵaýdyń júıeli jáne jalpyǵa ortaq saıasatyn qalyptastyratyn ýaqyt jetti!
- Zaıyrly bilim berý júıesin nyǵaıtýdy, orta mektepterdegi dintaný sabaqtaryn ulttyq muralar negizinde júrgizý baǵdarlamasy daıyndalýy kerek!
Jelide daý týdyrǵan sýret ne týraly?
Sýrettegiler Saýd Arabıasy týynyń elementteri bar Qazaqstan Týyn ustap turǵany kórinedi. Onyń joǵarǵy bóliginde arabsha jazý men qylysh beınelengen.
Keıinirek olarǵa sot sheshimi shyqty:
- N.-ǵa 15 táýlikke ákimshilik qamaqqa alý túrindegi ákimshilik jaza qoldanyldy.
- A.-ǵa ákimshilik jaza retinde 78 640 teńge ákimshilik aıyppul salyndy.
- Kámeletke tolmaǵan H.-nyń zańdy ókiline ákimshilik jaza retinde 39 320 teńge ákimshilik aıyppul salyndy.
- Kámeletke tolmaǵan A.-nyń zańdy ókiline ákimshilik jaza retinde 39 320 teńge ákimshilik aıyppul salyndy.
