جۋىردا الەۋمەتتىك جەلىدە تۋ ۇستاپ، تۇمشالانىپ سۋرەتكە تۇسكەن قىزداردىڭ سۋرەتى قىزۋ تالقىعا ءتۇستى. ءماجىلىس دەپۋتاتى ەرمۇرات باپي وسى ماسەلەگە وراي باس پروكۋرور بەرىك اسىلوۆقا دەپۋتاتتىق ساۋال جولدادى، – دەپ حابارلايدى Dalanews.kz.
دەپۋتاتتىڭ سوزىنشە، ينتەرنەت رەسۋرستاردان جانە قوعام ورتاسىنان ءجيى بايقالىپ جۇرگەندەي، ۇلتىمىزدىڭ قاستەرلى مۇرالارىنا، مىڭداعان جىلدىق سالت-داستۇرلەرىمىزگە شابۋىل تولاستاماي تۇر.
ەرمۇرات باپي بىلتىرعى دومبىراعا قاتىستى شۋدى ەسكە سالدى.
"بىلتىر جات ءدىني اعىمنىڭ جەتەگىندە كەتكەن بىرەۋلەر «دومبىرا – حارام» دەپ، قازاقتىڭ ەڭ قۇندى مۋزىكالىق اسپابىن ىسكە العىسىز ەتكىسى كەلسە، تاعى ءبىر ەلىرگەن توبىر باسىنا ساۋكەلە كيىپ، كوشپەندى حالىقتىق عاسىرلار بويعى باسپاناسى كيىز ءۇي ىشىندە جارتىلاي جالاڭاشتانىپ، جىنويناق بيمەن ۇلتتىق قوعامنىڭ اشۋىن تۋعىزعان بولاتىن"، - دەدى ول.
دەپۋتات اتىراۋداعى جايت تا ازاماتتاردىڭ اشۋ-ىزاسىن تۋدىرعانىن مالىمدەدى.
"ەڭ سوراقىسى – مەملەكەتىمىزدىڭ باستى رامىزدەرىنىڭ ءبىرى كوك تۋىمىزدى قورلاۋشىلار بوي كورسەتتى. جۋىردا عانا اتىراۋدا بولعان وعاش وقيعا قوعامدا ۇلكەن رەزونانس تۋعىزىپ، ازاماتتاردىڭ اشۋ-ىزاسىن تۋدىرىپ وتىر.
بەت-اۋىزىن تۇمشالاپ، قارا جامىلعان ءتورت ايەل مۇز ايدىنىندا وتكەن سپورتتىق جارىس كەزىندە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك تۋىن ۇستاپ تۇسكەن سۋرەت الەۋمەتتىك جەلىلەرگە كەڭىنەن تاراپ كەتتى. ولاردىڭ قولىنداعى مەملەكەتتىك تۋدىڭ بەتىنە اراب جازۋى مەن ارابي قىلىشتىڭ سۇلبا-سۋرەتى سالىنعان"، - دەدى باپي.
ءماجىلىس دەپۋتاتى تۋ ارنايى جاسالعانىنا نازار اۋداردى.
"مۇندا ءبىزدىڭ نازارىمىزدى اۋدارعان – كوك تۋداعى اراب قارپىندەگى جازۋدىڭ وتە ساپالى تۇردە، ارنايى باسپا قۇرالىمەن تاڭبالانۋى. دەمەك بۇل – جاي عانا تۇرمىستىق بۇزاقىلىق، ادەپسىز شەكتەن شىعۋشىلىق قانا ەمەس. بۇل – ءبىزدىڭ قوعامىمىزعا، مەملەكەتتىگىمىزگە، ۇلتتىق ءداستۇرىمىز بەن بىرەگەيلىگىمىزگە جاسالعان اشىق جانە ناقاق قارسىلىق.
تۋ – ءاربىر قازاقستاندىق ءۇشىن قاسيەتتى قۇندىلىق. بۇل مەملەكەتتىڭ تاۋەلسىزدىگى مەن تۇتاستىعىنىڭ قاستەرلى سيمۆول بەلگىسى. ونى بوتەن بەلگىلەرمەن، الدەبىر جات مازمۇنداعى جازۋلارمەن ءبۇلدىرۋ – زاڭعا ورەسكەل قايشى جانە قىلمىستىق جاۋاپكەرشىلىككە تارتۋدى تالاپ ەتەتىن ارەكەت"، - دەدى ول.
ەرمۇرات باپي مۇنىڭ ارتىندا الدەبىر كۇشتەر تۇر دەگەن پىكىر ءبىلدىردى.
"مەملەكەتتىك تۋدى قورلاۋ – بۇكىل حالىقتى، تۇتاس مەملەكەتتى قورلاۋ! سوندىقتان مۇنداي زاڭ بۇزۋشىلىق قاتاڭ ءارى مۇلتىكسىز جازالانۋى ءتيىس. ءبىراق ەسكەرە كەتەتىن ءبىر ءجايت – ەلدىڭ تۋىن ءبۇلدىرۋ ارقىلى جات پيعىلدى دارىپتەمەك بولعان بۇل ءتورت قىز الدەبىر ارانداتۋشى توپتىڭ قۇربانى بولۋى مۇمكىن. ولار جاستىق الاڭعاسىرلىقپەن، الدە ماتەريالدىق قىزىعۋشىلىقپەن نەمەسە ءدىني ساۋاتسىزدىقپەن جاساعان بۇل ورەسكەل زاڭ بۇزۋشىلىقتىڭ تاساسىندا تۇرعان الدەبىر كەرەعار كۇشتەر بار سياقتى.
مىنە، اكىمشىلىك تۇرعىداعى جازاسىن العان ءتورت قىزدان بۇرىن، وسى قىلمىستى ارەكەتتى ۇيىمداستىرۋشىلار جازاعا تارتىلۋى ءتيىس. قازاقستان قىلمىستىق كودەكسىنىڭ 372-بابىندا: "قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك رامىزدەرىن قورلاۋ – ءۇش مىڭ ايلىق ەسەپتiك كورسەتكiشكە دەيىنگى مولشەردە ايىپپۇل سالۋعا نە سول مولشەردە تۇزەۋ جۇمىستارىنا نە توعىز ءجۇز ساعاتقا دەيىنگى مەرزىمگە قوعامدىق جۇمىستارعا تارتۋعا نە ەكى جىلعا دەيiنگi مەرزiمگە باس بوستاندىعىن شەكتەۋگە نە سول مەرزiمگە باس بوستاندىعىنان ايىرۋعا جازالاناتىنى" كوزدەلگەن"، - دەدى ول.
دەپۋتات وسىنداي ءتۇر-تۇسى بۇرمالانعان قازاقستان تۋى Wildberries Russ ماركەتپلەيسىندە 5000 مىڭ تەڭگەدەن ەركىن جانە اشىق ساۋدادا ساتىلىپ جاتقانىن سىنادى.
"بۇل نە سۇمدىق؟! بۇعان كىم جول بەرىپ وتىر؟ ءسوز جوق، ەل كونستيتۋسياسى بويىنشا، ءبىز زايىرلى مەملەكەتپىز، وندا ءدىن مەملەكەتتىك ساياساتتان تىس دەپ جازىلعان. قازاقستان – ءاربىر ازاماتتىڭ ءدىني سەنىم بوستاندىعى ساقتالعان ەل. ءبىراق ءبىزدىڭ ۇلتتىق قۇندىلىقتارىمىز، حالىق بىرلىگى مەن مادەني مۇرامىز زاڭمەن قورعالادى.
دەگەنمەن الدەبىر تەرىس اعىمدىق ىس-ارەكەتتەر ءبىزدىڭ ۇيىسقان بىرلىگىمىزگە قول سۇعاتىن بولسا، ءبىز مۇنداي ماسەلەنى مەملەكەتتىك ساياساتتان اجىراتىپ قاراي المايمىز! سوندىقتان قوعامدا زاڭدى تۇردە الاڭداۋشىلىق تۋدىرعان بۇل باسسىزدىققا ءتيىستى باعا بەرىلۋى كەرەك. بۇل – جەكە بىرەۋلەردىڭ ءدىني كوزقاراسىن ءبىلدىرۋى ەمەس، قوعام تۇراقتىلىعىن، مەملەكەتتىك تۇتاستىقتى بۇزۋعا باعىتتالعان ناقاقتان-ناقاق جاسالعان ارانداتۋ. بۇنى ەجەلدەن قالىپتاسقان ءدىني بىرلىك پەن قوعامعا جارقىشاق سالۋدىڭ قاسكوي ارەكەتى دەپ باعالاۋ كەرەك!" - دەپ اشىندى ول.
ەرمۇرات ءباپيدىڭ پايىمىنشا، بۇل وقيعانىڭ ارانداتۋشىلىق مازمۇنى مەن مەملەكەتتىك تۋدىڭ بەتىندە قولدانىلعان سيمۆوليكانىڭ سيپاتى ونىڭ الدىن الا جوسپارلانعانىن، الدەبىر توپتىڭ ناقاق ۇيىمداستىرعانىن كورسەتەدى.
"بۇعان كىم تاپسىرىس بەردى؟ ۇيىمداستىرۋشىلاردىڭ ماقساتى قانداي؟ بۇل سۇراقتارعا قۇقىق قورعاۋ ورگاندارى ناقتى جاۋاپ بەرۋى ءتيىس! مۇنداي ارانداتۋشىلىقتىڭ قايتالانۋىنا جول بەرمەۋ ءۇشىن تەرگەۋ-تەكسەرۋ شاراسى جان-جاقتى جۇرگىزىلۋى قاجەت.
جۋىردا وتكەن ۇلتتىق قۇرىلتايدا مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقايەۆ ۇلتتىق داستۇرلەرىمىزدى دارىپتەۋگە شاقىرىپ، قازاقى كيىم ءبىزدىڭ ۇلتتىق بولمىسىمىزدى ايقىنداپ، حالقىمىزدىڭ قايتالانباس كەلبەتىن كورسەتەتىنىن ەرەكشە اتاپ ءوتتى. ال ءبىز نە كورىپ وتىرمىز؟ وسى ۇلتتىق بىرەگەيلىكتى دارىپتەۋگە قارسىلىق ءبىلدىرۋ بەلگىسى عانا ەمەس، بۇل – قوعامعا قارسى باعىتتالعان اشىق ارانداتۋشىلىق. بۇل – حالقىمىزعا جات نورمالاردى كۇشتەپتاڭۋ، تاريحىمىزدى، مادەنيەتىمىزدى، ۇلتتىق ماقتانىشىمىزدى جوققا شىعارۋ ارەكەتى.
بۇل ارەكەتتىڭ ادام قۇقىقتارىن قورعاۋ پرينسيپتەرىنە ەش قاتىسى جوق. ءبىزدىڭ ۇلتتىق ءسالت-داستۇرىمىز بەن مىڭجىلدىق مۇرا-مۇراتىمىزعا، حالىقتىق قادىر-قاسيەتىمىزگە قايشى كەلەتىن مۇنداي ازاماتتىق قۇقىق بىزگە قاجەت ەمەس! بۇل – قوعامدى ەكىگە جارىپ، الەۋمەتتىك جىك تۋدىرۋعا، ءدىندى – مەملەكەتكە، ۇلتتىق ءداستۇردى – جاساندى راديكالدى نورمالارعا قارسى قويۋعا باعىتتالعان ناقاق جانە قاسكوي ارەكەت. سوندىقتان ءبىز مۇنداي قاۋىپتەرگە كوز جۇمىپ قاراي المايمىز!" - دەدى ول.
ءماجىلىس دەپۋتاتى جاۋاپتى مەكەمەلەردەن مىنا شارالاردى شۇعىل قولعا الۋدى ۇسىندى:
- قولدانىستاعى زاڭناماعا سايكەس قۇقىق قورعاۋ ورگاندارى بۇل جاعدايدى ءجىتى تەكسەرىپ، ارانداتۋشىلىققا الدانعان ءتورت ايەلدىڭ ارتىندا تۇرعان كۇشتەردى، جالعان تۋدى دايىنداۋشىلاردى، ونى تاراتۋشىلاردى انىقتاپ، مۇنداي قاستاندىقتىڭ جولىن كەسۋ ءۇشىن ۇيىمداستىرۋشىلارعا قاتاڭ جازا قولدانۋى ءتيىس!
- بەكىتىلگەن ستاندارتقا سايكەس كەلمەيتىن، رەسمي سيپاتى بۇرمالانعان مەملەكەتتىك ءرامىزدى ساتۋعا شىعارعان ساۋدا ورىندارىنىڭ باسشىلىعىن جاۋاپقا تارتۋ كەرەك. ساتىلىپ كەتكەن تۋلاردى جيناپ الىپ، جويۋ قاجەت!سونداي-اق، ءتيىستى زاڭناماعا مەملەكەتتىلىگىمىزدى مانسۇقتايتىن، قوعامدى جىككە ءبولۋدى كوزدەيتىن تاۋارلار ساتقان جەكەلەگەن ماركەتپلەيستەرگە قارسى سانكسيا سالۋدى كوزدەيتىن تۇزەتۋلەر ازىرلەپ، ونى زاڭ نورماسىنا ەنگىزۋ كەرەك.
- مەملەكەت راديكالدى اعىمداردىڭ ورەسكەل ارەكەتتەرىنە باقىلاۋدى كۇشەيتىپ، ءدىني قۇندىلىقتاردى بۇرمالاۋعا قارسى شارالاردى قاتاڭداتۋ قاجەت. ۇلتتىق بىرەگەيلىكتى قورعاۋدىڭ جۇيەلى جانە جالپىعا ورتاق ساياساتىن قالىپتاستىراتىن ۋاقىت جەتتى!
- زايىرلى ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىن نىعايتۋدى، ورتا مەكتەپتەردەگى ءدىنتانۋ ساباقتارىن ۇلتتىق مۇرالار نەگىزىندە جۇرگىزۋ باعدارلاماسى دايىندالۋى كەرەك!
جەلىدە داۋ تۋدىرعان سۋرەت نە تۋرالى؟
سۋرەتتەگىلەر ساۋد ارابياسى تۋىنىڭ ەلەمەنتتەرى بار قازاقستان تۋىن ۇستاپ تۇرعانى كورىنەدى. ونىڭ جوعارعى بولىگىندە ارابشا جازۋ مەن قىلىش بەينەلەنگەن.
كەيىنىرەك ولارعا سوت شەشىمى شىقتى:
- ن.-عا 15 تاۋلىككە اكىمشىلىك قاماققا الۋ تۇرىندەگى اكىمشىلىك جازا قولدانىلدى.
- ا.-عا اكىمشىلىك جازا رەتىندە 78 640 تەڭگە اكىمشىلىك ايىپپۇل سالىندى.
- كامەلەتكە تولماعان ح.-نىڭ زاڭدى وكىلىنە اكىمشىلىك جازا رەتىندە 39 320 تەڭگە اكىمشىلىك ايىپپۇل سالىندى.
- كامەلەتكە تولماعان ا.-نىڭ زاڭدى وكىلىنە اكىمشىلىك جازا رەتىندە 39 320 تەڭگە اكىمشىلىك ايىپپۇل سالىندى.
