Ekonomıs Aıman Tursynhan eldegi makroekonomıkalyq saıasattyń qazirgi baǵyty ekonomıkaǵa asa qaýipti dep sanaıdy. Ol sýbsıdıalar men qoljetimdi nesıe berýdi qysqartyp, paıyzdyq mólsherlemeni tym joǵary ustaý arqyly bılik ekonomıkany órkendetýdiń ornyna, ony odan saıyn tyǵyryqqa tirep otyrǵanyn aıtady. Osylaı dep dabyl qaqqan maman mundaıda ınflásıany jeńý múmkin emes, kerisinshe, eldegi daǵdarysty odan saıyn tereńdetip alýymyz ǵajap emestigin de basa kórsetedi, dep habarlaıdy Dalanews.kz.
"Qazir biz sengen munaıdyń bir barreli 60 dollardan da tómenge quldyrap, álemdik naryqtarda saýda soǵysy naǵyz qyzǵan shaq. Árıne, mundaıda el ekonomıkasyn shıkizat eksportyna táýeldilikten qutqaryp, ishki óndiristi damytý kerek. Onda da ımportty almastyratyn jańa óndiris oshaqtaryn ashý, shıkizatqa baılanbaǵan eksporttyq tabysty arttyrý aýadaı qajet. Muny Úkimet jaqsy bilip otyr. Aıtatyn sózderi de osy. Biraq sóz ben iste birizdilik bolmaı tur. Kerisinshe, damýǵa jaǵdaı jasaıtyn kezeńde bılik QQS (qosymsha qun salyǵy) mólsherlemesin arttyryp, oǵan qatysty mejeni tómendetip, otandyq kásipkerlerdiń tamaǵyna "qos qoldap qol salýda", - deıdi ol.
Nátıjesinde, onyń aıtýynsha, ımportqa táýeldilikten qalaı qutylamyz degen másele sol kúıi ashyq qalýda. Ulttyq qordyń túbi kórinip, shıkizat eksportynan túsetin valúta túsimderi azaıǵan tusta bul máseleniń mańyzy odan ári zoraıatyny aıan.
"Inflásıa qanshaǵa deıin ósedi, tutynýshylyq nesıeleýdegi spekýlátıvtik mólsherleme saqtalyp otyrǵan jaǵdaıda devalvasıa qandaı deńgeıdi eńseredi? SHOB shetinen jabylyp, jumyssyzdar qatary kóbeıgende adamdardyń bas kótermesi, nesıe almasy, ınflásıanyń údeýine jol bermeý maqsatynda artyq tutynys jasamasy úshin "aýzyn qalaı jabamyz"? Bul arada "bala ólimi emes" bıznes genosıdi týraly másele qozǵaý kerek bizge", dep ashynady ekonomıs.
Onyń aıtýynsha, elimizdiń bas bankıri naryqqa saı emes nesıeniń jamandyǵyn, áleýmettik járdemaqylardyń zıandyǵyn, memlekettik damý baǵdarlamalary mólsherlemelerin sýbsıdıalaý qajettigin, asyra jasalǵan tutynys ınflásıany zoraıtatynyn aıtatyn shyǵar. Alaıda men myna bir qyzyq faktimen bólise otyraıyn:
2021 jyly sharýalarǵa berilgen tikeleı sýbsdıa JİÓ-niń 5,18%-yn quraǵan, AKK arqyly 5-6% mólsherlememen nesıeler qoljetimdi bolǵan. Al 2024 jyly mundaı sýbsıdıa túri JÓİ-niń 1,8%-yn qurady. AKK nesıelendirý somasy 140 mlrd teńgege deıin artqan. Biraq jýyrdaǵy sheshim boıynsha "Báıterektiń" barlyq enshilesine beriletin nesıeniń eń tómengi mólsherlemesi 12,6% boldy. Bul sýbsıdıalaýdy qosa alǵanda. Bireýge artyq, bireýge tyrtyq degendeı...
"Endi esepteńizder. QQS - 16%, bazalyq mólsherleme - 16.5%, naryqtyq mólsherleme - 24-56%, QQS boıynsha shekti kólem – 40 mln teńgege deıin, jeńildikter men 2-3%-daǵy bólshek salyq 4-6% boldy. Úı janyndaǵy shashtaraz nemese shaǵyn dúken aınalymynan 15% KTS alynady. TSHK-nyń jyl saıynǵy ósetin tarıfteri QQS-tyń kóterilgen paıyzyn eseptemegende 30-40% quraıdy. 1 evronyń baǵasy saýda soǵysy aıasynda 590 teńgege deıin "ushty", al amerıkalyq valúta 515-530 teńge aralyǵynda "syrǵanaq teýip júr", EAEO ishinde ishki naryqtar tarıfterden qorǵalmaıdy, al DSU boıynsha sál-pál ǵana artyqshylyq bar. Reseı men Belarýs sanksıada. Qazaqstan sanksıada emes, biraq esesine AQSH-qa taýar eksporttaýda 27% baj salyǵyna ilinedi. Al bul degenińiz AQSH 34-125% baj salyǵy kezeńinde joǵaltqan barlyq taýar Qazaqstan arqyly lap qoıatynyn bildiredi. Polák almasy evroǵa satylady, al eýroaımaqtan kelip jetken taýarlar ımporttyń 60%-yn quraıdy. Mine, evronyń nege qymbattap jatqany?.. Mundaıda otandyq óndiriske qosh demesten basqa amal joq. Aldyńnan jarylqasyn...", dep jazady Facebook-tegi jazbasynda.
Buǵan deıin saıtymyzda "Ulttyq Bank basshysynyń keńesshisi bazalyq mólsherlemeni tómendetý nege qaýipti ekenin túsindirdi" degen maqala jarıalanǵan bolatyn. Sondaı-aq osy sıpattaǵy "Bazalyq mólsherlemeni synaǵan Qusaıynov taǵy da málimdeme jasady" degen materıalmen de tanysa otyryńyzdar.
