ەكونوميست ايمان تۇرسىنحان ەلدەگى ماكروەكونوميكالىق ساياساتتىڭ قازىرگى باعىتى ەكونوميكاعا اسا ءقاۋىپتى دەپ سانايدى. ول سۋبسيديالار مەن قولجەتىمدى نەسيە بەرۋدى قىسقارتىپ، پايىزدىق مولشەرلەمەنى تىم جوعارى ۇستاۋ ارقىلى بيلىك ەكونوميكانى وركەندەتۋدىڭ ورنىنا، ونى ودان سايىن تىعىرىققا تىرەپ وتىرعانىن ايتادى. وسىلاي دەپ دابىل قاققان مامان مۇندايدا ينفلياسيانى جەڭۋ مۇمكىن ەمەس، كەرىسىنشە، ەلدەگى داعدارىستى ودان سايىن تەرەڭدەتىپ الۋىمىز عاجاپ ەمەستىگىن دە باسا كورسەتەدى، دەپ حابارلايدى Dalanews.kz.
"ءقازىر ءبىز سەنگەن مۇنايدىڭ ءبىر باررەلى 60 دوللاردان دا تومەنگە قۇلدىراپ، الەمدىك نارىقتاردا ساۋدا سوعىسى ناعىز قىزعان شاق. ارينە، مۇندايدا ەل ەكونوميكاسىن شيكىزات ەكسپورتىنا تاۋەلدىلىكتەن قۇتقارىپ، ىشكى ءوندىرىستى دامىتۋ كەرەك. وندا دا يمپورتتى الماستىراتىن جاڭا ءوندىرىس وشاقتارىن اشۋ، شيكىزاتقا بايلانباعان ەكسپورتتىق تابىستى ارتتىرۋ اۋاداي قاجەت. مۇنى ۇكىمەت جاقسى ءبىلىپ وتىر. ايتاتىن سوزدەرى دە وسى. ءبىراق ءسوز بەن ىستە بىرىزدىلىك بولماي تۇر. كەرىسىنشە، دامۋعا جاعداي جاسايتىن كەزەڭدە بيلىك ققس (قوسىمشا قۇن سالىعى) مولشەرلەمەسىن ارتتىرىپ، وعان قاتىستى مەجەنى تومەندەتىپ، وتاندىق كاسىپكەرلەردىڭ تاماعىنا "قوس قولداپ قول سالۋدا"، - دەيدى ول.
ناتيجەسىندە، ونىڭ ايتۋىنشا، يمپورتقا تاۋەلدىلىكتەن قالاي قۇتىلامىز دەگەن ماسەلە سول كۇيى اشىق قالۋدا. ۇلتتىق قوردىڭ ءتۇبى كورىنىپ، شيكىزات ەكسپورتىنان تۇسەتىن ۆاليۋتا تۇسىمدەرى ازايعان تۇستا بۇل ماسەلەنىڭ ماڭىزى ودان ءارى زوراياتىنى ايان.
"ينفلياسيا قانشاعا دەيىن وسەدى، تۇتىنۋشىلىق نەسيەلەۋدەگى سپەكۋلياتيۆتىك مولشەرلەمە ساقتالىپ وتىرعان جاعدايدا ديەۆالۆاسيا قانداي دەڭگەيدى ەڭسەرەدى؟ شوب شەتىنەن جابىلىپ، جۇمىسسىزدار قاتارى كوبەيگەندە ادامداردىڭ باس كوتەرمەسى، نەسيە الماسى، ينفلياسيانىڭ ۇدەۋىنە جول بەرمەۋ ماقساتىندا ارتىق تۇتىنىس جاساماسى ءۇشىن "اۋزىن قالاي جابامىز"؟ بۇل ارادا "بالا ءولىمى ەمەس" بيزنەس گەنوسيدى تۋرالى ماسەلە قوزعاۋ كەرەك بىزگە"، دەپ اشىنادى ەكونوميست.
ونىڭ ايتۋىنشا، ەلىمىزدىڭ باس بانكيرى نارىققا ساي ەمەس نەسيەنىڭ جاماندىعىن، الەۋمەتتىك جاردەماقىلاردىڭ زياندىعىن، مەملەكەتتىك دامۋ باعدارلامالارى مولشەرلەمەلەرىن سۋبسيديالاۋ قاجەتتىگىن، اسىرا جاسالعان تۇتىنىس ينفلياسيانى زورايتاتىنىن ايتاتىن شىعار. الايدا مەن مىنا ءبىر قىزىق فاكتىمەن بولىسە وتىرايىن:
2021 جىلى شارۋالارعا بەرىلگەن تىكەلەي سۋبسديا ءجىو-نىڭ 5،18%-ىن قۇراعان، اكك ارقىلى 5-6% مولشەرلەمەمەن نەسيەلەر قولجەتىمدى بولعان. ال 2024 جىلى مۇنداي سۋبسيديا ءتۇرى ءجوى-نىڭ 1،8%-ىن قۇرادى. اكك نەسيەلەندىرۋ سوماسى 140 ملرد تەڭگەگە دەيىن ارتقان. ءبىراق جۋىرداعى شەشىم بويىنشا "بايتەرەكتىڭ" بارلىق ەنشىلەسىنە بەرىلەتىن نەسيەنىڭ ەڭ تومەنگى مولشەرلەمەسى 12،6% بولدى. بۇل سۋبسيديالاۋدى قوسا العاندا. بىرەۋگە ارتىق، بىرەۋگە تىرتىق دەگەندەي...
"ەندى ەسەپتەڭىزدەر. ققس - 16%، بازالىق مولشەرلەمە - 16.5%، نارىقتىق مولشەرلەمە - 24-56%، ققس بويىنشا شەكتى كولەم – 40 ملن تەڭگەگە دەيىن، جەڭىلدىكتەر مەن 2-3%-داعى بولشەك سالىق 4-6% بولدى. ءۇي جانىنداعى شاشتاراز نەمەسە شاعىن دۇكەن اينالىمىنان 15% كتس الىنادى. تشك-نىڭ جىل سايىنعى وسەتىن تاريفتەرى ققس-تىڭ كوتەرىلگەن پايىزىن ەسەپتەمەگەندە 30-40% قۇرايدى. 1 ەۆرونىڭ باعاسى ساۋدا سوعىسى اياسىندا 590 تەڭگەگە دەيىن "ۇشتى"، ال امەريكالىق ۆاليۋتا 515-530 تەڭگە ارالىعىندا "سىرعاناق تەۋىپ ءجۇر"، ەاەو ىشىندە ىشكى نارىقتار تاريفتەردەن قورعالمايدى، ال دسۇ بويىنشا ءسال-پال عانا ارتىقشىلىق بار. رەسەي مەن بەلارۋس سانكسيادا. قازاقستان سانكسيادا ەمەس، ءبىراق ەسەسىنە اقش-قا تاۋار ەكسپورتتاۋدا 27% باج سالىعىنا ىلىنەدى. ال بۇل دەگەنىڭىز اقش 34-125% باج سالىعى كەزەڭىندە جوعالتقان بارلىق تاۋار قازاقستان ارقىلى لاپ قوياتىنىن بىلدىرەدى. پولياك الماسى ەۆروعا ساتىلادى، ال ەۋروايماقتان كەلىپ جەتكەن تاۋارلار يمپورتتىڭ 60%-ىن قۇرايدى. مىنە، ەۆرونىڭ نەگە قىمباتتاپ جاتقانى؟.. مۇندايدا وتاندىق وندىرىسكە قوش دەمەستەن باسقا امال جوق. الدىڭنان جارىلقاسىن..."، دەپ جازادى Facebook-تەگى جازباسىندا.
بۇعان دەيىن سايتىمىزدا "ۇلتتىق بانك باسشىسىنىڭ كەڭەسشىسى بازالىق مولشەرلەمەنى تومەندەتۋ نەگە ءقاۋىپتى ەكەنىن ءتۇسىندىردى" دەگەن ماقالا جاريالانعان بولاتىن. سونداي-اق وسى سيپاتتاعى "بازالىق مولشەرلەمەنى سىناعان قۇسايىنوۆ تاعى دا مالىمدەمە جاسادى" دەگەن ماتەريالمەن دە تانىسا وتىرىڭىزدار.
