Инфрақұрылымдық жобалар мен транзит Қазақстан мен Ресейдің ынтымақтастығының негізгі бағыттарына айналуда. Соңғы жылдары тараптар өзара тауар айналымын ұлғайтып қана қоймай, 2024 жылы ол рекордтық 28,1 млрд АҚШ долларына жетті, ал 2025 жылы бұл көрсеткішті 30 млрд долларға жеткізу жоспарлануда. Сонымен қатар көлік және энергетика салаларында ауқымды бастамаларды іске асыруға кірісті. Бұл үдерістер Еуразиядағы жаңа байланыстыру архитектурасын қалыптастырып, өңірдің экспорттық әлеуетін күшейтуде.
Көлік саласында негізгі назар теміржол инфрақұрылымын дамытуға аударылуда. Қазақстан Достық – Мойынты учаскесінің құрылысын аяқтауда, бұл магистральдің өткізу қабілетін бес есе арттырып, тәулігіне 60 жұп пойызға дейін өткізуге мүмкіндік береді. Сонымен қатар Алматы торабын айналып өтетін жаңа бағыт пайдалануға берілуде, бұл елдің ең ірі көлік орталығын айтарлықтай жеңілдетіп, жүк жеткізу мерзімдерін қысқартуға ықпал етеді. 2025 жылдың шілдесінде Қазақстан мен Ресейдің теміржол әкімшіліктері шекара арқылы өтетін пойыздар санын 30%-ға арттыруға келісіп, тәулігіне 85 жұп пойызғажеткізді. Бұл қадамдар тараптардың халықаралық транзиттің тиімді жүйесін қалыптастыруға бағытталғанын дәлелдейді.
Жаңғырту жұмыстары жаңа мультимодальды хабтардың құрылысымен толықтырылуда. Шығыс Қазақстан облысында Қытай мен Ресейді Қазақстан арқылы байланыстыратын өзен порты мен 120 км теміржолдан тұратын транзиттік дәліз жобасы басталды. Зайсан ауданында Тұғыл ауылында жаңа өзен порты мен Қытаймен төртінші теміржол өткелін қамтитын логистикалық орталық құру жоспары жүзеге асырылуда. Мәскеу облысында, 2024 жылы «Селятино» көлік-логистикалық орталығының құрылысы басталды. Оның екінші кезегі іске қосылғаннан кейін Мәскеу облысы АӨК экспортының 40%-ы осы орталық арқылы өтетін болады. Бұл жобаға қазақстандық теміржолшылар ресейлік серіктестермен қатар қатысып отыр, бұл интеграцияның тереңдеуін айғақтайды.
Маңызды бағыттардың бірі – автомобиль жолдарының құрылысы. 2030 жылға дейін Қазақстанда 4,7 мың км жаңа жол салу жоспарланған, оның 3,7 мың км – І санаттағы жолдар. Бұл жобаларды жүзеге асыруға 9 трлн теңгеден астам инвестиция бөлінген. 2025 жылы Қызылорда – Жезқазған (208 км), Қарағанды – Жезқазған (572 км), Астана – Қостанай – Ресей шекарасы (830 км) және басқа да ірі учаскелерде жұмыстар басталады. 2025 жылғы мамырда Қазақстан мен Ресей жол құрылысы саласындағы әріптестік туралы келісімге қол қойып, көпірлер мен шекаралық бекеттерді қайта жаңғырту жобаларын үйлестіруге және жаңа технологияларды енгізуге мүмкіндік алды.
Каспий бағытының маңызы артып келеді. Ақтау портында жылына 240 мың TEU өткізуге мүмкіндік беретін контейнерлік хаб салынуда. Бұл Қазақстанға Әзербайжан, Грузия және Түркия арқылы өтетін Транскаспий дәлізіне белсенді қатысуға және Қытайдан Еуропаға бағытталатын жүктердің бір бөлігін өзіне тартуға жол ашады. Сонымен қатар Қазақстан БАӘ серіктестерімен бірге Каспийде жаңа теңіз хабын салу жобасын қарастыруда, бұл елдің еуразиялық логистикадағы рөлін күшейтпек.
Әуе инфрақұрылымы да дамып келеді. Ақтау әуежайында Қазақстан, Ресей және Орталық Азия елдерінің әуе кемелерін техникалық қызмет көрсету және жөндеуге арналған орталық ашылады. 2025 жылы Катонқарағай, Зайсан және Кендирліде үш жаңа әуежайдың құрылысы басталады. Бұл нысандар Қазақстанды аймақтық деңгейдегі авиациялық торапқа айналдырып, жолаушылар мен жүк тасымалын қамтамасыз етпек.
Энергетикалық жобалардың маңызы да ерекше. Қазақстан мұнайының 80%-дан астамы ресейлік инфрақұрылым арқылы экспортталады, негізінен Каспий құбыр консорциумы арқылы, ол 2024 жылы 63 млн тонна мұнай жеткізді. Қосымша бағыт – «Дружба» құбыры. Осы бағытпен 2025 жылдың қаңтар–шілде аралығында Германияға экспорт 38%-ға өсіп, 1,086 млн тоннаға жетті. Өз кезегінде Ресей Қазақстан аумағы арқылы Қытайға мұнай экспорттайды: Прииртышск – Атасу – Алашанькоу желісімен 2024 жылы 10,2 млн тонна мұнай тасымалданды, ал жалпы өткізу қуаты – 20 млн тонна.
Энергетика саласында ерекше назар Қазақстандағы алғашқы атом электр станциясының құрылысына аударылуда. 2025 жылғы маусымда үкіметаралық комиссия «Росатомның» ұсынысын ең тиімді деп таныды. Алдағы АЭС Алматы облысында орналасып, III+ буындағы ВВЭР-1200 реакторларымен жабдықталмақ. Жоба Қазақстанды жаңа генерациялау қуаттарымен қамтамасыз етіп, энергия тапшылығын азайтады және энергетикалық егемендікті нығайтады. Сонымен бірге Қытаймен ынтымақтастықта екінші станция салу мүмкіндігі талқылануда.
Мұндай ауқымды бастамаларды жүзеге асырудың негізгі факторларының бірі – қаржылық деңгейдегі өзара іс-қимыл. Бұл ретте уақытылы және шектеусіз қаржылық қызметтерді алу қабілеті айрықша рөл атқарады. Ресей мен Қазақстан арасындағы маңызды инфрақұрылымдық жобаларды қолдай алатын қаржы институттарының жаппай кетуі аясында бар мүмкіндіктерді сақтау өмірлік маңызға ие. Қазақстандағы жалғыз ресейлік банк – ВТБ (Қазақстан) кәсіпкерлер мен екі ел компанияларын белсенді қолдап отыр. Оның жұмысы бірлескен жобаларды уақытылы қаржыландыруға, экспорт-импорт операцияларын дамытуға және іскерлік байланыстарды нығайтуға жағдай жасап келеді. Қаржылық қолдау – инфрақұрылымдық және энергетикалық бастамалардың жүзеге асуына мүмкіндік беретін байланыстырушы буын екені жасырын емес.
Аналитикалық тұрғыдан алғанда, көлік пен энергетика салаларындағы қазіргі жобалар Қазақстан мен Ресей экономикасының орнықты өсуіне негіз қалайды. Теміржол тораптарын жаңғырту және автожол желісін кеңейту 2030 жылға қарай Қазақстан арқылы өтетін жүк транзитін жылына 35 млн тоннаға дейін арттырады. Порттық және авиациялық хабтардың іске қосылуы жүктің шамадан тыс жүктелген дәліздерді айналып өтуін қамтамасыз етеді. Энергетикада басым бағыт атом қуаттарын дамыту және мұнай мен мұнай өнімдерінің экспортын кеңейту болмақ. Бұл елдерге баға құбылмалылығы мен Таяу Шығыс тарапынан бәсекелестік жағдайында әлемдік нарықтағы позицияларын нығайтуға мүмкіндік береді. Сарапшылардың болжамынша, қазіргі жобалар қарқыны сақталған жағдайда онжылдық соңына дейін Қазақстан мен Ресейдің еуразиялық логистикадағы үлесі 15–20%-ға өсіп, энергетикалық әріптестік тек ішкі тұрақтылық факторы ғана емес, сондай-ақ өңірлік ықпалды арттыру құралына айналады.
Осылайша, Қазақстан мен Ресей ынтымақтастықтың жаңа моделін қалыптастыруда, мұнда көлік тораптары мен энергетика аймақтық интеграцияның өзегіне айналуда. Жаңа жолдар, теміржол магистральдары, порттар мен әуежайлар тұтас транзиттік жүйе құрап, бірлескен энергетикалық жобалар экономикалардың орнықтылығын қамтамасыз етуде. Мұның бәрі елдерді жай ғана көрші емес, Еуразияны жаһандық логистика мен энергетиканың негізгі орталықтарының біріне айналдыратын стратегиялық серіктестерге айналдыруда.
