قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتى سالىق كودەكسىنە ەنگىزىلگەن وزگەرىستەرگە قول قويدى. بۇل – كاسىبي قاۋىمداستىق، مەملەكەتتىك ورگاندار مەن زاڭ شىعارۋشى بيلىكتىڭ ۇزاق ۋاقىت بويى جۇرگىزگەن بىرلەسكەن جۇمىسىنىڭ ناتيجەسى. قابىلدانعان نورمالار جەكە ينۆەستورلار ءۇشىن ايرىقشا ماڭىزدى، سەبەبى سالىق رەجيمى ينۆەستيسيالىق شەشىم قابىلداۋداعى نەگىزگى فاكتورلاردىڭ ءبىرى سانالادى،- دەپ حابارلايدى Dalanews.kz
جاڭارتىلعان زاڭناماعا سايكەس، 2025 جىلدىڭ 1 قاڭتارىنان باستاپ قۇندى قاعازدارمەن جاسالعان وپەراسيالاردان تۇسكەن تابىس پەن شىعىن جيىنتىق تۇردە ەسەپتەلەدى. ياعني، ينۆەستور جىل بويى جاساعان بارلىق مامىلەلەردىڭ ناتيجەسى جالپى سومامەن قارالىپ، الىنعان تابىستان شىعىنداردى شەگەرۋگە مۇمكىندىك بەرىلەدى. سونىمەن قاتار، قۇندى قاعازداردى ساتىپ الۋ كەزىندە تولەنەتىن بروكەرلىك كوميسسيالار دا شەگەرىم رەتىندە ەسەپكە الىنادى. ءسويتىپ، سالىق ناقتى تابىسقا عانا سالىنىپ، بۇرىنعىداي شىعىنعا قاراماستان سالىق تولەۋ قاجەتتىلىگى جويىلادى.
«قابىلدانعان وزگەرىستەر سالىق جۇيەسىن لوگيكالىق، اشىق ءارى حالىقارالىق ستاندارتتارعا جاقىن ەتەدى. بۇلار بۇرىنعى كوزقاراستىڭ نەگىزگى قايشىلىقتارىن جويادى، سەبەبى ينۆەستورلار جالپى شىعىن بولعاندا دا سالىق تولەۋگە ءماجبۇر بولا الاتىن ەدى. بۇل وزگەرىستەر اسىرەسە بولشەك نارىق قاتىسۋشىلارى ءۇشىن ماڭىزدى، ويتكەنى سالىقتىق جۇكتەمەنىڭ بولجامدىلىعى مەن ادىلدىگى ولار ءۇشىن شەشۋشى ءرول اتقارادى. ءبىز ءوز جۇيەلەرىمىزدى وسى وزگەرىستەرگە بەيىمدەپ جاتىرمىز، سوندىقتان كليەنتتەرىمىز ينۆەستيسيالارعا كوڭىل بولە وتىرىپ، سالىق ەسەپتەۋلەرىنە باس قاتىرمايدى»، - «فريدوم فينانس» اق باسقارما ءتوراعاسى سەرگەي لۋكيانوۆ.
Freedom Finance Global ۆيسە-پرەزيدەنتى گالي يسكالييەۆتىڭ ايتۋىنشا، ءادىل سالىق سالۋ جۇيەسىنىڭ ەنگىزىلۋى ۇلتتىق ەكونوميكا مينيسترلىگى، قارجى مينيسترلىگى، كەدەندىك باقىلاۋ كوميتەتى، قارجى نارىعىن رەتتەۋ جانە دامىتۋ اگەنتتىگى، پارلامەنت، قازاقستان قارجىگەرلەرى قاۋىمداستىعى مەن كاسىبي قوعامداستىقتىڭ جۇيەلى جانە اشىق جۇمىسىن ناتيجەسى بولىپ تابىلادى.
«پروسەسس قاتىسۋشىلارىنا ديالوگقا دايىندىقتارى مەن باستامالاردى ساپالى پىسىقتاعاندارى ءۇشىن العىسىمىزدى بىلدىرەمىز. ءقازىر ءبىز قازاقستان قور نارىعىن جانە جالپى ەل ەكونوميكاسىن دامىتۋعا قىزمەت ەتەتىن باسقا دا نورمالاردى تالقىلاۋ كەزەڭىندە تۇرمىز»، – دەپ اتاپ ءوتتى ول.
وزگەرتىلگەن قۇجاتتا قۇندى قاعازداردىڭ تۇرىنە قاراي سالىق سالۋدى سارالاۋ كوزدەلگەن. زاڭمەن جەڭىلدىككە يە قاعازدار ءتىزىمى انىقتالعان – ولاردىڭ ساتىلىمىنان تۇسەتىن تابىس سالىقتان بوساتىلادى. ولارعا KASE جانە AIX بيرجالارىنىڭ رەسمي تىزىمدەرىنە ەنگىزىلگەن قۇندى قاعازدار، مەملەكەتتىك جانە اگەنتتىك وبليگاسيالار، پايلىق ينۆەستيسيالىق قورلاردىڭ ۇلەستەرى، سونداي-اق مفسا-دا تىركەلگەن كومپانيالاردىڭ اكسيالارى جاتادى. قالعان قاعازدار جالپى تارتىپپەن سالىققا تارتىلادى. ماڭىزدىسى، جەڭىلدىككە يە قاعازداردان تۇسكەن تابىس سالىق دەكلاراسياسىندا كورسەتىلۋى ءتيىس، الايدا ول ارنايى جولدار ارقىلى سالىق سالىناتىن بازاعا كىرمەيدى.
پايدا مەن زياندى ەسەپتەۋ ءار قاعاز ءتۇرى: جەڭىلدىككە يە جانە جەڭىلدىك قاراستىرىلماعان قاعازدار بويىنشا بويىنشا بولەك جۇرگىزىلەدى. ءبىر كاتەگورياداعى زيان باسقا كاتەگورياداعى پايدانى ازايتا المايدى. سونىمەن قاتار، ەگەر ينۆەستور جىل سوڭىندا جالپى شىعىنمەن شىقسا، ونى كەلەشەك سالىق كەزەڭدەرىنە اۋدارۋعا بولمايدى – بۇل زاڭدا قاراستىرىلماعان.
تابىس ەسەپتەۋ ادىستەمەسى دە ناقتى ءنورماتيۆتى تۇردە بەكىتىلدى. تەك FIFO ءپرينسيپى – «العاشقى تۇسكەن، العاشقى شىققان» ءادىسى عانا رۇقسات ەتىلگەن. بۇل دەگەنىمىز، قاعازدى ساتقاندا ساتىپ الۋ داتاسىنا قاراي ءبىرىنشى تۇسكەن قاعازدىڭ قۇنى ەسەپكە الىنادى، قاعاز قايدا ساقتالعانىنا قاراماستان. سونداي-اق، سالىقتىق ماقساتتاردا ءبىر بروكەردىڭ ساۋدا ەسەپتەرى اراسىندا ايىرماشىلىق بولمايدى، ءتىپتى بىردەي اكتيۆتەر ءارتۇرلى ەسەپتەردە ساقتالسا دا، سالىقتىق بازا ەسەپتەلگەندە العاشقى ساتىپ الۋ دەرەكتەرى پايدالانىلادى. بۇل سالىقتىق ناتيجەمەن قارجىلىق ناتيجەدە ايىرماشىلىقتار تۋىنداۋىنا اكەلۋى مۇمكىن. مىسالى، ناقتى شىعىن بولسا دا، سالىقتىق تابىس پايدا بولۋى مۇمكىن.
جاڭارتىلعان رەداكسيادا اكتيۆتەردىڭ باستاپقى قۇنىن انىقتاۋعا ەرەكشە نازار اۋدارىلعان. ول قۇجاتپەن راستالۋى ءتيىس جانە ساتىپ الۋ باعاسىن، بروكەرلىك كوميسسيالاردى، وپسيوندارعا بايلانىستى سىياقىلاردى، سىيلىق نەمەسە مۇرا رەتىندە الىنعان كەزدەگى نارىقتىق قۇندى، سونداي-اق مۇلىك بەرۋ كەزىندە كورسەتىلگەن سومانى قامتۋى مۇمكىن. ەگەر ينۆەستور ساتىپ الۋ قۇنىن قۇجاتپەن راستاي الماسا، ول نولگە تەڭ بولادى، بۇل سالىق سالىناتىن بازانى ارتتىرادى.
جەڭىلدىكپەن سالىق سالىناتىن يۋريسديكسيالارمەن بايلانىستى قۇندى قاعازدارعا قاتىستى قاتاڭ شەكتەۋلەر ەنگىزىلگەن. ەگەر وسىنداي قاعازدارعا نەمەسە مامىلەلەرگە قۇقىقتار وسىنداي ەلدەردە تىركەلگەن بولسا، ولاردىڭ باستاپقى قۇنى كەيبىر بورىشتىق قۇرالداردان باسقا قازاقستاندا نولگە تەڭ دەپ تانىلادى.
سيفرلىق اكتيۆتەرمەن جاسالاتىن وپەراسيالارعا قاتىستى بولەك وزگەرىستەر ەنگىزىلگەن. سالىق كودەكسىندە سيفرلىق اكتيۆتەرمەن جاسالاتىن مامىلەلەردەن تابىس الۋ ءتارتىبىن رەتتەيتىن جاڭا باپ پايدا بولدى. پايدا ەسەپتەۋدە دە FIFO ءپرينسيپى قولدانىلادى. سيفرلىق اكتيۆتى باسقا مۇلىككە ايىرباستاۋ ماقساتىندا بەرۋ ساتىلىم دەپ ەسەپتەلمەيدى. سيفرلىق اكتيۆتەرمەن جاسالعان قارجى تۋىندىلارىنان تابىس الىنعان جانە پايدالانىلعان اكتيۆتەر اراسىنداعى ايىرماشىلىق رەتىندە انىقتالادى. سونىمەن قاتار، وفشورلىق يۋريسديكسيادان الىنعان سيفرلىق اكتيۆتىڭ قۇنى دا نولگە تەڭ بولۋى مۇمكىن. بارلىق ەسەپتەۋلەر مەملەكەتتىك ونلاين-رەسۋرستا جاريالانعان مالىمەتتەرگە نەگىزدەلۋى ءتيىس.
جاڭا رەتتەۋ – ەلدە ساۋىققان ينۆەستيسيالىق كليمات قۇرۋ جولىنداعى ماڭىزدى قادام جانە قازاقستان قور نارىعىندا بەلسەندىلىكتى ىنتالاندىرۋ شاراسى.
