يندۋستريالدى دامۋدىڭ ماڭىزى
وسى ماڭىزدى جوبانىڭ ارقاسىندا حالقىمىزدىڭ ءومiر ءسۇرۋ ۇزاقتىعىن ارتتىرۋ، تابىسى تومەن الەۋمەتتىك توپتاردىڭ سانىن ازايتۋ جانە جۇمىسسىزدىق دەڭگەيىن 5 پايىزعا دەيiن تومەندەتۋ جوسپارلانعان. وسىدان-اق يندۋستريالدى-يننوۆاسيالىق دامۋ باعدارلاماسىنىڭ ەلiمiز ءۇشiن ەكونوميكالىق جانە الەۋمەتتiك ماڭىزى قانشالىقتى ەكەنىن بايقاۋعا بولادى.
اتالىمىش باعادارلاما ۇكىمەتتىڭ ەل ەكونوميكاسىن دامىتۋدا باعدارعا العان باستى ستراتەگيالىق دامۋ جوسپارى دەسەك بولادى. يندۋستريالدى-يننوۆاسيالىق دامۋ باعدارلاماسىنىڭ 2010-2014 جىلدارعا ارنالعان العاشقى كەزەڭىن ەلىمىزدەگى ساراپشى ەكونوميستەر «جەدەل دامۋ» كەزەڭى دەپ اتايدى. و باستا باعدارالامانىڭ ىسكە اسۋىنا وزگە دە جوبالارىن سەپتەسكەنىن بەلگىلى.
يندۋستريالدى-يننوۆاسيالىق دامۋ باعدارلاماسىنىڭ تاعى ءبىر باستى وزگەشەلەگى ەلىمىز ءۇشىن ەكونوميكانىڭ ماڭىزدى سالالارىنىڭ ەشبىرىنىڭ كەنجەلەپ قالماي، ءتورت اياعىن تەڭ باسقان جورعاداي سينحروندى دامۋىن كوزدەيدى. وسى تۇرعىدان العاندا باعدارلاماعا ارتىلعان جۇكتىڭ سالماعى ءزىلماۋىر ەكەنىن بايقايمىز.
مەملەكەت پەن بيزنەستىڭ كۇشىن تەك ەكونوميكالىق ورلەۋگە باعىتتاۋ، اسا قولايلى ينۆەستيسيالىق جانە ماكروەكونوميكالىق ورتا قالىپتاستىرۋ، ۇلتتىق ەكونوميكانىڭ ونىمدىلىگى مەن تيىمدىلىگىن ارتتىرۋ سىندى قاداۋ-قاداۋ ماسەلەلەر بۇل باعدارلامادا تولىقتاي قامتىلعان.
7 باسىم باسى باعىت
باعدارلامادا مىناداي ەكى ماسەلەگە باسىمدىق بەرىلگەن. ءبىرىنشىسى ءداستۇرلى ەكسپورتتىق سەكتوردىڭ ونىمدەرىنىڭ الۋان تۇرلىلىگىن قامتاماسىز ەتۋ بولسا، ەكىنشىسى يننوۆاسيالىق ونەركاسىپتى دامىتۋعا كوڭىل ءبولۋ.
بۇدان باسقا ۇكىمەت جەدەل يندۋستريالدى دامۋ كەزiڭدە نەگiزگە الىناتىن جەتى باسىم باعىتىن ايقىنداعان-دى. ولار – اگروونەركاسىپ كەشەنى، قۇرىلىس سالاسى، مۇناي وڭدەۋ، مەتاللۋرگيا، حيميا ونەركاسىبى جانە فارماسيەۆتيكا، ەنەرگەتيكا، كولىك جانە تەلەكوممۋنيكاسيا ينفراقۇرىلىمىن دامىتۋ.
باعدارلامادا بارلىق شەشىمدەردىڭ ادىلدىگىن قامتاماسىز ەتۋ ماقساتىندا ولاردىڭ قۇرامىنا مەملەكەتتىك مەكەمە باسشىلارىمەن قاتار، ءتۇرلى بيزنەس قاۋىمداستىقتار مەن دامۋ ينستيتۋتتارىنىڭ وكىلدەرى تارتىلعانىن ايتا كەتۋىمىز كەرەك. يندۋستريالدى-يننوۆاسيالىق دامۋ باعدارلاماسى بويىنشا جۇمىس توپتارى جۇيەلى تۇردە باس قوسىپ، اتالعان باسىم باعىتتار بويىنشا جۇزەگە اسىرىلىپ جاتقان باعدارلامالاردى پىسىقتاپ وتىرۋى شارت.
مەتاللۋرگيا سالاسى قالاي كوركەيدى؟
يندۋستريالدى-يننوۆاسيالىق دامۋ باعدارلاماسىنىڭ قولعا الىنىپ، بۇل باعىتتا جۇمىستاردىڭ ىسكە اسا باستاعىنانىنا 10 جىلدان استى. وسى ارالىقتا قانداي جەتىستىككە جەتتىك دەگەن زاڭدى ساۋال تۋىندايدى.
ەندى وسىعان از-كەم جاۋاپ بەرسەك. اڭگىمە اراسىندا اتالىمىش باعدارالامانى جۇزەگە اسىرۋدا اتقارۋشى بيلىك جەتى باسىم باعىتتا انىقتاپ العانىن ايتتىق. سونىڭ ءبىرى – مەتاللۋرگيا سالاسى.
قازاقستان ءوزىنىڭ تاۋەلسىزدىگىن العانعا دەيىن قازاقستان قارا مەتال بويىنشا بار بولعانى ءۇشiنشi ساتىسىنداعى ءونىمىن شىعارىپ كەلگەن ەدى. ال يندۋستريالاندىرۋ باعدارلاماسىنىڭ ارقاسىندا مەتاللۋرگيا سالاسى بويىنشا وندىرىلەتىن ونىمدەردىڭ سانى ارتقانىن بايقاۋعا بولادى.
ايتالىق، ءبىز ءسوز ەتىپ وتىرعان باعدارلامانىڭ ارقاسىندا اليۋمينيي، مىس، تيتان، سيرەك مەتالدار، فەرروقورىتپا، مىرىش سەكىلدى ونىمدەردى ءوندىرىپ، مول پايداعا كەنەلدىك.
بۇل دەگەنىڭىز، جاي بولات قۇيما عانا دەگەن ءسوز. يندۋستريالاندىرۋدىڭ ارقاسىندا وتاندىق مەتالۋرگتەر توت باسپايتىن مەتالل، جوعارى ساپالى بولات سەكىلدى ونىمدەر الۋ مۇمكىندىگىنە يە بولدى.
سينگاپۋر مەن تايۆاننىڭ جولىن بەرسىن!
ءدال ءقازىر كەز كەلگەن ەل ءۇشىن تيiمدi ەكونوميكا قۇرۋدىڭ جالعىز-اق جولى – جاھاننىڭ جىلدام وزگەرەتىن شارتتارىنا تەز بەيiمدەلەتiن يننوۆاسيالىق ەكونوميكا قۇرۋدىڭ ماڭىزى ارتىپ كەلەدى. بۇل تۋرالى «اكىلدى ەكونوميكا» قۇرۋدا كەش iلگەرi كەتكەن ەلدەر مەن وسى جولعا ەندi تۇسكەن ەلدەردiڭ كولدانىپ جاتقان ءتيىستى ءىس-شارالارىن ەسكە الساق جەتiپ جاتىر.
مۇنداي يننوۆاسيالىق دامۋدىڭ ماڭىزدىلىعىن سوڭعى جىلدارى ورىن العان قارجى-ەكونوميكالىق داعدارىستار دا دالەلدەپ بەردى.
تىپتەن، «ۆيرتۋالدى قۇندىلىقتار» جاساۋعا اۋەستەنىپ كەتكەن ەلدەردىڭ ەكونوميكاسى بەلگiلi بiر دارەجەدە وسالدىعىن كورسەتتى.
سوندىقتان دامىعان ەلدەر وزدەرىنىڭ ەكونوميكالىق ساياساتىن تەك جوعارى ينتەللەكتۋالدى سەكتورلارىنىڭ عانا جان-جاقتى دامۋىنا عانا ەمەس، سوعان ساي كەلەتىن ءوندىرىستى قولداۋعا بۇرعانى ابزال. يننوۆاسيالىق دامۋ ءبىزدىڭ باسەكەگە قابiلەتتi ەلدەردىڭ قاتارىنا قوسىلۋعا قوسىمشا مۇمكىندىكتەر بەرەدى.
يندۋستريالدى-يننوۆاسيالىق دامۋ باعدارلاماسى دەر كەزiندە قابىلدانعان قۇجات. ول اينالاسىنا قوعامدى، ينتەللەكتۋالدىق جانە ماتەريالدىق رەسۋرستاردى بىرىكتىرۋگە مۇمكىندىك بەرەتىن، ءىس جۇزىندە جاڭا ەكونوميكالىك يدەيا بولدى.
بۇل – ءبىزدىڭ قوعامدىق ءومىرىمىزدىڭ بارلىق سالالارىن، دەنساۋلىق ساقتاۋدان باستاپ، سالىق سالۋعا دەيىنگى ارالىقتى قامتيتىن كۇردەلى جۇيەگە اينالدى. ەگەر ءبىز قازاقستاندى ەكونوميكالىك كوشباسشىلاردىڭ اراسىنا قوسامىز دەسەك، بiزدiڭ ودان باسقا تاڭدار جولىمىز جوق.
كەز كەلگەن باعدارلاما شىنايى ومىردە قاعازدا كورسەتىلگەندە جۇزەگە اسىپ كەتپەيدى. يندۋستريالدى-يننوۆاسيالىق دامۋ باعدارلاماسى جۇزەگە اسىرۋ كەزىندە بىرنەشە ەكونوميكالىق داعدارىستارمەن بەتپە-بەت كەلدىك. مۇنى ءبارى باعدارلامانى جۇزەگە اسىرۋعا كەسىرىر تيگىزەتىنى انىق.
سوندىقتان يندۋستريالاندىرۋ كارتاسىن سىناپ-مىنۋدەن ەشتەڭە شىقپايدى.
ال قيىندىققا قارسى تۇرىپ، تابىسقا بارار ناقتى جولدى تاۋىپ، ونى نەگىزدەپ بەرۋ بۇل ناعىز كاسىپقوي ماماندار مەن وتانسۇيگىش ازاماتتاردىڭ ءىسى بولماق.
ەسىڭىزدە بولسا، و باستا امەريكاندىق كورپوراسيالار سينگاپۋر، تايۆان، وڭتۇستىك كورەيانىڭ ەلەكترونيكا نارىعىنا كىرۋ ارەكەتتەرiن كەلەمەج ەتكەن ەدى. ال كازىر تايۆاننىڭ كومپيۋتەرلەرى، كارىستەردىڭ ميكروتولقىندى پەشتەر مەن تەلەديدارلار ۇلكەن سۇرانىسقا يە.
اباي اتامىز ايتقانداي كەز كەلگەن ىسكە بەكىنگەندە تالاپتانۋ كەرەك. سوندىقتان «ونداي بولماق قايدا؟» دەپ سالىمىز سۋعا كەتىپ وتىراتىن زامان ەمەس. باعىتىمىزدى ايقىنداپ، العا قاراي قادام باسا بەرۋىمىز كەرەك!
نۇرلان جۇماحان
