ساياساتتانۋشى ەدۋارد پولەتايەۆتىڭ پىكىرىنشە ەلىمىزدىڭ ترانزيتتىك الەۋەتى زور. الايدا بۇل ماسەلەنى ەندىگى جەردە ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداق اياسىندا شەشۋ قاجەت. «بۇل تاراپتا ءبىز ءوزىمىزدىڭ ترانزيتتىك الەۋەتىمىزدى جاڭا دەڭگەيگە كوتەرۋ كەرەكپىز. مىسالعا، بىزگە ءالى دە بولسا جۇڭگو تاۋارىن ەۋروپاعا تاسىمالداۋ ءارى اۋىر، ءارى شىعىندى. دەگەنمەن، جاعىمدى جاڭالىقتار دا جوق ەمەس. جۇڭگو شەتەلدىك ينۆەستورلارعا اشىقتىق تانىتىپ وتىر. ال جۇڭگو كاسىپكەرلەرى قىتايدىڭ ءوز ىشىندەگى نارىق تىم تارىلىپ كەتكەندىكتەن، بيزنەستەرىن شەت ايماقتارعا، اتاپ ايتقاندا بىزگە جاقىن وڭىرلەرگە كوشىرۋدە. مىسالعا، ازىرگى كۇنى ءۇرىمشى مەن شىڭجاڭعا قوماقتى ينۆەستيسيالار سالىنىپ جاتىر. ال بۇل ءوز كەزەگىندە قازاقستاننىڭ ترانزيتتىك الەۋەتىن ارتتىرارى انىق. ەۋرازيالىق وداق اياسىندا «جىبەك جولى» جوباسىن جانداندىرۋعا قىتايدىڭ ءوزى قولداۋ ءبىلدىرىپ وتىر. ال بۇل دەگەنىمىز قازاقستانعا تەڭىز جولى اشىلادى دەگەن ءسوز» دەدى ساياساتتانۋشى.
وتكەن جىلى قازاقستان ءوز تەرريتورياسى ارقىلى ترانزيتتەن 2 ملرد.286 ملن. دوللار تابىس تۇسىرسە، وزگە ەلدىڭ تەرريتورياسى ارقىلى وتكەنى ءۇشىن 2 ملرد.268 ملن. تەڭگە تولەدى.
ال قازاقستانداعى شەكارالىق ارىپتەستىك قاۋىمداستىعىنىڭ وكىلى مارات شيبۇتتىڭ كەلتىرگەن دەرەكتەرىنە قاراعاندا قازاقستاننىڭ ترانزيتتىك شىعىندارى مەن تۇسىمدەرىنىڭ اراسىندا بالەندەي ايىرماشىلىق جوق. «ەگەر 2002-2013 جىلداعى ارالىقتى الار بولساق، مۇنىڭ 5 جىلى ءبىز ءۇشىن تابىستى بولدى. ال 8 جىلى ايتارلىقتاي ناتيجە بەرگەن جوق. ال وتكەن جىلى قازاقستان ءوز تەرريتورياسى ارقىلى ترانزيتتەن 2 ملرد.286 ملن. دوللار تابىس تۇسىرسە، وزگە ەلدىڭ تەرريتورياسى ارقىلى وتكەنى ءۇشىن 2 ملرد.268 ملن. تەڭگە تولەدى. سايىپ كەلگەندە، تابىس پەن شىعىس تەپە-تەڭ ءتۇستى. ءبىز تابىسىمىزدىڭ نەگىزى، قازاقستان تەرريتورياسى ارقىلى وتەتىن رەسەيلىك جانە قىتايلىق گاز ءترانزيتى. بۇل شامالاپ ايتقاندا 1 ملرد. 96 ملن.دوللار. كەلەسى كەزەكتە تەمىرجول تاسىمالى كەلەدى. بۇل – 850 ملن.دوللار. ال اۆتوكولىك ترانسپورتى 250 ملن. دوللاردى قۇرايدى. اۋە ترانسپورتىنىڭ تابىسى ماردىمسىز. بار بولعانى 86 ملن. دوللار عانا» دەدى شيبۇت. ال ساياساتتانۋشى اندرەي چەبوتاريەۆ «ءدال ءقازىر يراندىق باعىتتاعى ارىپتەستىكتى ارتتىرعان ءجون» دەدى. «نەگە دەسەڭىزدەر، رەسەي جاقىندا عانا يرانمەن اراداعى ساۋدا-ەكونوميكالىق بايلانىستاردى ارتتىرۋ تۋرالى كەلىسىمگە قول قويدى. مۇنداي جاعدايدا مۇناي جانە تاۋار الماسۋ پروسەسى جۇرەدى. ايتالىق، يران اۋماعىنان مۇناي، ال رەسەيدەن تاۋار دەگەندەي. بۇل جوبانىڭ ءازىربايجان تەرريتورياسى ارقىلى جۇزەگە اسۋى نەعايبىل. مەنىڭشە، بۇل ىسكە قازاقستان ارالاسادى. ونىڭ ىشىندە، اقتاۋ پورتى نەگىزگى نىسانعا اينالماق. سوندىقتان بۇل ءبىز ءۇشىن ءتيىمدى» دەدى سوسىن الداعى ۋاقىتتا قازاقستان مەن يراننىڭ اراسىندا شيكى مۇناي الماسۋ وسەراسياسى جۇزەگە اسۋى مۇمكىن. ءبىراق، قاشان جانە قاي ۋاقىتتا ەكەنىن ءدوپ باسىپ ايتۋ قيىن. بۇل جۇيە ءبىر كەزدەرى، ناقتىراق ايتسام 2007 جىلدارى بولدى. ول جىلدارى قازاقستان اقتاۋ ارقىلى يراننىڭ سولتۇستىگىنە مۇناي جەتكىزەتىن. بىلەتىن بولساڭىزدار، بۇل وڭىردە (يراننىڭ) وتىن جەتىسپەيدى» دەدى ول. ءوز كەزەگىندە «الماگەست» كونسالتينگىلىك كومپانياسىنىڭ باس ديرەكتورى ايدارحان قۇسايىنوۆ، ەۋرازيا ەكونوميكالىق وداعىنىڭ ترانزيتتىك الەۋەتى تەك ءبىر عانا ەلگە، اتاپ ايتقاندا رەسەي تىرەلىپ تۇرعانىن ايتتى. بۇل تاراپتا رەسەيلىك ترانسپورتتىق مونوپوليستەر قازاقستاننىڭ تىنىسىن قازىردەن-اق تارىلتىپ جاتىر. سايىپ كەلگەندە، قازاقستان بۇل ارادا وداق شەڭبەرىنەن شىعىپ، ءتۇرلى باعىتتا دامۋدىڭ جولدارىن قاراستىرۋ كەرەك. ال وسىناۋ جيىندى تۇيىندەگەن ساياساتتانۋشى انتون موروزوۆ: «قازاقستانداعى، ياعني بىزدەگى كولىك جولدارىنىڭ ۇزاقتىعى 128،3 مىڭ شاقىرىمدى قۇرايدى. مۇنداعى وبلىستىق ماڭىزى بار جولداردىڭ ۇزىندىعى 73،9 مىڭ شاقىرىم. ال رەسپۋبليكالىق ماڭىزداعى جولدارعا قۇيىلاتىن ينۆەستيسيا كولەمى بىزدە 2 ملرد. دوللاردى قۇرايدى. سايىپ كەلگەندە، مۇنىڭ ءبارى ترانزيتتىك جولدار ەمەس پە؟ الايدا مىناداي ماسەلە بار...بۇل ءبىرىنشى كەزەكتە ساپا. 2013 جىلدىڭ دەرەكتەرىنە قاراعاندا قازاقستان جولدارىنىڭ تەك 20 پايىزى عانا سىن كوتەرەدى» دەدى ءوز سوزىندە.
