بۇل جايت بويىنشا ءىستى بولىپ جاتقان ادامداردىڭ ءاتى-جونى ەشبىر جەردە اتالمايدى، الايدا «كاراۆان» باسىلىمى ولاردىڭ ىشىندە قارۋلى كۇشتەر باس باسقارماسىنىڭ اعا وفيسەرلەرى بارىن انىقتادى. Dalanews.kz وسى ماقالاعا قىسقاشا شولۋ جاسادى.
ەستەرىڭىزگە سالا كەتەيىك، پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقايەۆ ساكەن جاسۇزاقوۆتى «ارىس قالاسىنداعى وق-دارىلەر قويماسىندا قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋدەگى ءوز مىندەتتەرىن تيىسىنشە ورىنداماعانى جانە ەلەۋلى قاتەلىكتەر جىبەرگەنى ءۇشىن» دەگەن ايىپپەن قىزمەتىنەن بوساتتى.
ارىس قالاسىنداعى جارىلىستار مەن توتەنشە جاعدايدىڭ سالدارىن جويۋ كەزىندە ساربازداردىڭ قازا بولۋى دا وزەكتى ءبىر تاقىرىپتىڭ بەتىن اشتى.
وسىعان بايلانىستى تەرگەۋشىلەر قورعانىس مينيسترلىگىندە جانە باس شتابتا رەسەيدە جاساپ شىعارىلعان كەم دەگەندە 30 ەسكى ءبتر-دى كىم ساتىپ الۋدى تالاپ ەتكەنىنە قىزىعۋشىلىق ءبىلدىرىپ، تەكسەرگەن.
راسىندا، قازاقستاننىڭ اسكەري ۆەدومستۆاسىندا قاي شەندى سولتۇستىكتەگى كورشىمىزدىڭ اسكەري-ونەركاسىپتىك كەشەنىنىڭ مۇددەسىن قولداعان؟
اسكەري عالىمداردىڭ پىكىرىنشە، بۇلايشا «ەسكى-قۇسقىمەن قارۋلانۋ» شەندىلەر ءۇشىن پىشاقتىڭ جۇزىندە جۇرگەندەي سىناقتىڭ ءبىر تۇرىنە، ال اسكەري قىزمەتشىلەر، كەلىسىمشارتتاعى سەرجانتتار مەن كىشى وفيسەرلەر ءۇشىن ول ۇلكەن تراگەدياعا اينالۋى مۇمكىن.
«گيبريدتىك سوعىسقا كەڭەستىڭ بتر-لەرى جارامسىز ...»
بتر-80 جانە وعان ۇقساس برون تەحنيكالاردى وتكەن عاسىردىڭ 50ء-شى جىلدارىندا كەڭەستىك كونسترۋكتورلار دايىنداعان. حيميالىق، باكتەريولوگيالىق جانە يادرولىق قارۋدى قولدانۋ جوسپارلانعان كەزدە. بۇل برونتەحنيكالار وتە قولايسىز ءارى تار، كەڭەس اسكەرىنىڭ ساربازدارىن وندا كۇشتەپ تىعاتىن، ىشىندە اۋا مۇلدە جوق.
ول كەزدەگى سولداتتار ستراتەگيالىق ماڭىزدى ەكى مىندەتكە عانا باعىنىشتى بولدى: جاپپاي قىرىپ-جوياتىن قارۋدان «تىرىدەي» قورعاۋ جانە اۋقىمدى اسكەري قيمىلدار جۇرگىزۋ.
ءبىراق ءقازىر زامان باسقا، سوندىقتان ءبىزدىڭ قۇرمەتتى گەنەرالدارىمىزدىڭ قازاقستان اسكەري عىلىمدارى اكادەمياسىنىڭ عالىمدارىنىڭ تۇجىرىمدارىمەن كەلىسەتىن ۋاقىت كەلگەن سەكىلدى.
سوڭعى 30 جىل ىشىندە سوعىس قيمىلدارىنىڭ سيپاتى، تەحنولوگيالىق پروگرەسى، ستراتەگياسىنىڭ ءوزى جانە قازىرگى سوعىس پسيحولوگياسى تۇبەگەيلى وزگەردى.
رەسەي قۇرلىق اسكەرلەرىنىڭ بۇرىنعى باس قولباسشىسى، گەنەرال-پولكوۆنيك الەكساندر پوستنيكوۆتىڭ ءوزى كەڭەستىڭ ەسكىرگەن قارۋ-جاراعى مەن تەحنيكاسى (سونىڭ ىشىندە بتر دا بار) پارامەترلەرى بويىنشا «زاماناۋي گيبريدتىك سوعىستاردا قولدانۋعا جارامسىز» دەپ اشىقتان اشىق سىن ايتقان.
ەندەشە نەگە تۇككە جارامسىز ول وتكەن عاسىردىڭ اسكەري تەحنيكالارىن قازاقستان قارۋلى كۇشتەرىنە اكەلىپ تىقپالاپ جاتىر؟
شىن مانىندە، بۇل باياعى كەڭەستىك بتر-80، تەك ازداپ جاڭارتىلعانى بولماسا. ەكيپاجعا ارنالعان ورىندارى ىڭعايسىز ءارى ءقاۋىپسىز. ەگەر مەحانيك-جۇرگىزۋشى جاراقات السا، وندا ونى ەۆاكۋاسيالاۋ وتە قيىن بولادى. قۇداي ساقتاسىن، ال ول ولەتىن بولسا، وندا ونى ەشكىم الماستىرا المايدى. ويتكەنى ءىشى تار، ارتىق ادام سىيمايدى.
اسكەري عالىمداردىڭ ەسكەرتپەسى
اباي تاسبولاتوۆ باسقارعان اسكەري عىلىمدار اكادەمياسى بروندى دوڭعالاقتى تەحنيكانى زاماناۋي سوعىس جاعدايىندا قولدانۋ جونىندەگى عىلىمي-زەرتتەۋ جۇمىستارى تۋرالى ەگجەي-تەگجەيلى ەسەپ جاريالادى.
273 بەتتەن تۇراتىن عىلىمي ەڭبەكتە تەرەڭ تالداۋ مەن زەرتحانالىق زەرتتەۋلەردىڭ مالىمەتتەرى بەرىلگەن. اسكەري عىلىم جانە اسكەري ىستەر تالابىنا سايكەس، اسكەري تەحنيكا بارلىق تەحنيكالىق جەتىستىكتەر مەن مۇمكىندىكتەردى ەسكەرە وتىرىپ، ىقتيمال جاۋدى جويۋدىڭ ناقتى انىقتامالارى بويىنشا ازىرلەنەدى.
ءقازىر قارۋلى كۇشتەردە ەسكىرگەن بمپ مەن بتر-لار جەتىپ ارتىلادى، ال اسكەري عالىمدار ولاردىڭ نەگىزگى كەمشىلىكتەرىن بىلاي دەپ تىزبەكتەيدى:
«بتر-دىڭ جالپى ءوزى جاۋعا كەزدەيسوق تاپ بولعاندا، سول سەكىلدى تۇقيىلدان بەرىلگەن سوققىعا جاۋاپ بەرۋگە شاماسى جەتپەيدى. ودان سوڭ تەحنيكانىڭ بروندى كورپۋسىنان، زەرتحانالىق زەرتتەۋلەر كورسەتكەندەي، 7،62 كاليبرلى بولات وق تەسىپ ءوتىپ كەتە الادى، سونداي-اق 8 كەلى تروتيلل جارىلسا دوڭعالاقتارىنان دا تۇك قالمايدى. دەسانت قاجەت بولعان، اسىرەسە جاۋىنگەرلىك جاعدايدا، كولىكتى تەز تاستاپ شىعا المايدى».
اسكەري عالىمداردىڭ پىكىرىنشە، قازىرگى ۋاقىتتا شەتەلدىك تانك قۇرىلىسى جاۋىنگەرلىك تەحنيكانىڭ قورعانىسىن مەيىلىنشە ارتتىرۋعا باسىمدىق بەرۋدە.
كونسترۋكتورلار اۋىر قارۋ-جاراق، سۋعا ءجۇزۋ، ۇشاققا تيەۋگە جارامدىلىق دەگەن سياقتى تالاپتاردى ونى ازىرلەۋ كەزىندە سىزىپ تاستايدى. ولار ەڭ باستىسى تانك جانە ونىڭ ىشىندەگىلەردىڭ قورعانىسىن قامتاماسىز ەتۋگە بارىن سالادى.
سوندىقتان عالىمداردىڭ پىكىرىنشە، ءبىزدىڭ قارۋلى كۇشتەرىمىزگە اسكەري سالاداعى تاكتيكا مەن ستراتەگيانى، سونىڭ ىشىندە ساتىپ الىنعان جابدىق پەن قارۋ-جاراققا قويىلاتىن تالاپتاردى تۇبەگەيلى قايتا قاراستىرۋ كەرەك دەپ سانايدى.
بۇگىنگى سوعىس - بۇل جاياۋ اسكەردىڭ كەڭ دالادا برون تەحنيكاسىمەن العا جىلجۋى ەمەس، ءقازىر درونداردى قولدانا وتىرىپ تاۋ-تاستى الدىن-الا تىمىسكىلەپ الاتىن، تىلداعى جوعارى تەحنولوگيالىق جەتىستىكتەرىن پايدالانۋشىلاردىڭ سوعىسى.
نەلىكتەن ءبىز جىلدان-جىلعا ەسكىرگەن اسكەري تەحنيكالار مەن قارۋ-جاراقتى ساتىپ الا بەرەمىز، ءبىزدىڭ ۇلكەن اۋماعىمىز بەن حالقىمىزدىڭ از سانى ءۇشىن اسكەري تەحنيكانىڭ الەمدەگى سوڭعى ۇلگىلەرىنە سۇيەنۋ الدەقايدا ءتيىمدى ەمەس پە؟
ساراڭ ەكى رەت شىعىندانادى دەگەن وسى. باسقا ەندى نە دەۋگە بولادى مۇندايدا؟..
