كۇنى كەشە عانا ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ «ەتنواۋىل» ۇلتتىق-مادەني كەشەنىن ارالاعاندا اۋىر اتلەت يليا يلينمەن اڭگىمەلەسىپ، «يليا يلين مەن ءۇشىن چەمپيون بولىپ قالا بەرەدى» دەپ ساڭلاق سپورتشىمىزدىڭ ەلىمىز ءۇشىن ورنى ايرىقشا ەكەنىن ايتتى. ءيا، يليا يلين – ءوزىنىڭ سپورتتاعى جەتىستىكتەرىمەن ەلىمىزدە تالاي جاستىڭ سپورتپەن اينالىسۋىنا ىقپال ەتكەن ابزال ازامات. سوندىقتان بىزدەر ونىڭ قازاقستاننىڭ اۋىر اتلەتيكا سالاسىن دامىتۋدا قوسقان ۇلەسىن ەشقاشان جوققا شىعارا المايمىز. ەل تاۋەلسىزدىگىن نىعايتۋعا ءار سالادا ءوز ۇلەسىن قوسقان ساڭلاق ازاماتتاردىڭ قاتارىنان ويىپ تۇرىپ ورىن الاتىن ءجونى بار دەپ ەسەپتەيمىز.
يليا 2001 جىلى 13 جاسىندا سپورت شەبەرىنىڭ نورماتيۆتەرىن تولىق ورىنداپ شىعىپ، ەل چەمپيونى اتانعاننان كەيىن سپورتتىق مانسابىندا داڭعىل جول اشىلعانى بەلگىلى. 2002 جىلى سول جەتىستىگىن قايتا جاڭارتتى. 17 جاسىندا ەرلەر اراسىندا الەم چەمپيونى اتاندى. ال ءبىر جىل وتكەن سوڭ، الەمنىڭ ەكى دۇركىن جەڭىمپازى اتاندى.
سوندىقتان سىر ءوڭىرىنىڭ تولاعاي باتىرى تۋرالى اڭگىمەلەۋدى ءجون ساناپ وتىرمىز. سىرت كوزگە يليانىڭ بۇگىنگى ءومىرى شات-شادىمانعا تولى، ءارى شىتىرماندى قىزىق كورىنەتىنى انىق. شىندىعىندا دا، ءدال سولاي. الايدا، چەمپيون بۇل دۇنيەنىڭ ەسىگىن اشقاندا دارىگەرلەر ونىڭ دەنساۋلىعىندا اقاۋ بار، ادام بولمايدى دەپ ويلاپ، اسىعىستىق تانىتقانىن ەكىنىڭ ءبىرى بىلمەۋى مۇمكىن. بۇل تۋرالى اكەسى الەكساندر گەنناديەۆيچتىڭ ءوزى بىلاي دەپ ەسكە الادى: «جارىم ەكىنشى ۇلىمدى بوسانعاندا «اعاسى الەكسەيگە سەرىك بولاتىن بولدى» دەپ قاتتى قۋاندىم. ءبىراق قۋانىشىمدى دارىگەرلەردىڭ، «بالاڭىز ادام بولمايدى-اۋ، بەلگىسىز ءبىر ينفەكسيا جۇقتىرىپ العان ءتارىزدى» دەگەن ءسوزى سۋ سەپكەندەي باستى. شىنى كەرەك، ءبىراز ۋاقىت «بالامنان ايىرىلىپ قالام با؟» دەپ تە قورقىپ ءجۇردىم. مىنە، دارىگەردىڭ «ادام بولمايدى» دەپ دياگنوز قويعان ۇلىم ەكى دۇركىن الەم چەمپيونى اتانىپ، وليمپيادا اسۋىن باعىندىرىپ، قازاقستاننىڭ اتىن كۇللى الەمگە اسقاقتاتىپ وتىر»، – دەيدى.
ءيا، باقىتتى اكەنىڭ بۇل كوڭىل-كۇيىن تۇسىنۋگە بولادى. ويتكەنى، اق حالاتتىلار «و دۇنيەگە اتتاندىرىپ سالعان» بالاسى وسە كەلە تولاعاي بالا اتاندى. جاستايىنان زەرەك ءوسىپ، جاتتىعۋلاردى ءوز سالماعىنان اۋىر تاس پەن تەمىرلەردى قۋىرشاقشا باسىنا اسىرا كوتەرىپ ءجۇردى. بۇل سوزىمىزگە دالەل بولۋ ءۇشىن اعاسى الەكسەيدىڭ مىنا ءسوزىن قوسا كەتكەنىمىز ءجون.
– ول كەزدە يليۋشا التى جاستا-اۋ دەيمىن. وزىممەن بىرگە ونى دا جاتتىعۋلارعا ەرتىپ باراتىنمىن. ماعان شتانگانىڭ تەمىرلەرىن سالىپ تۇرۋعا كومەكتەسىپ، جانىمدا ەرمەك بولىپ جۇرەتىن. جاتتىعۋلاردا زىلتەمىرلەر كوتەرىپ، جاتتىعامىز. ەت پەن سۇيەكتەن جارالعان سوڭ كەيدە شتانگانى كوتەرە الماي، جەرگە تاستاي سالاتىنبىز. سونداي كەزدە يليۋشا شىداماي جىلاپ جىبەرەتىن. تەمىردىڭ اۋىر ەكەنىن تۇسىنگىسى كەلمەيتىن. بايقايسىزدار ما، يليانىڭ بالا كەزدەگى مىنەزى قازىرگە دەيىن بار. ەشقاشان جەڭىلگىسى كەلمەيدى. قاي جارىسقا قاتىسسا دا، بارلىعىندا ءبىرىنشى بولىپ كەلۋدى كوزدەيدى، – دەيدى اۋىر اتلەتتىڭ اعاسى.
يليانى سپورتقا تاربيەلەگەن العاشقى «بەيرەسمي ۇستازى»، ياعني اعاسى تۋرالى ايتار بولساق، الەكسەي كەزىندە قازاقستان جارىستارىندا بىرنەشە رەت كوزگە تۇسكەنىمەن، بۇگىندە سپورتپەن اينالىسپايدى.
بالا كەزىندە يليانىڭ وتباسى بىرەۋدەن كەم، بىرەۋدەن ءتاۋىر ءومىر سۇرگەنىن بۇگىندە ونى تانيتىنداردىڭ بارلىعى ايتىپ بەرە الادى. ول كەزدە اكەسى قاراپايىم جۇمىسشى، ال شەشەسى گالينا ءوزىنىڭ سۇيىكتى جۇمىسىن ءالى كۇنگە دەيىن تاستاماپتى. قايتا، قىزىلوردادان ءسان سالونىن اشىپ العان ول بيزنەسىن ودان ءارى وركەندەتۋ ۇستىندە. شاش قيۋدى باستى ءحوببيى ەتىپ العان گالينا ياكوۆليەۆنا بالاسىنىڭ شاش قويۋ ۇلگىسىن دە ءوزى ويلاستىرىپ بەرەدى ەكەن. بالا كەزىنەن شەشەسى ويلاپ تاپقان شاش ءوسىرۋدىڭ «كىرپى» ۇلگىسىن وزىنە ءسان ەتىپ العان.
«تولاعاي» رەسپۋبليكالىق جارىستارعا جاڭادان قاتىسا باستاعان كەزىندەگى ءبىر ەستەلىكتى ايتىپ بەردى.
– بىردە وسكەمەن قالاسىندا وتكەن جارىسقا قاتىسۋىم كەرەك بولدى. تىكىرەيگەن شاشىمدى كورگەن ۇيىمداستىرۋشىلار مەنى «تاربيەلەمەك» بولدى عوي دەيمىن، ماعان «مىنا شاشىڭمەن سايىس جولىنا شىقپايسىڭ» دەدى. نە ىستەرىمدى بىلمەي باسىم قاتتى. باپكەرىمە، «ءبارىبىر مىنا شاشىمدى وزگەرتپەيمىن» دەپ كويام. «جارايدى» دەپ كەلىستى ول، «تەك ءبىرىنشى ورىن العىڭ كەلسە، وزگەرتۋىڭە تۋرا كەلەدى» دەدى. امال جوق، قوبىراعان شاشىمدى جاتقىزۋىما تۋرا كەلدى. ۇتىپ كەتتىم. كەيىن وڭتۇستىك كورەياداعى جارىستا ماعان «ەڭ كوڭىلدى شاش ۇلگىسى بار سپورتشى» دەگەن نوميناسيا بەرىلدى. سوعان قاراپ شەتەلدە مۇندايعا كوزقاراسى جاقسى دەگەن ويدا قالدىم. ءبىراق كەيىن دوحا مەن سانتو-دومينگودا قاتارىنان ەكى جىل الەم چەمپيونى اتانعان سوڭ، قازاقستاندا دا ەشكىم شاشىمنىڭ بۇل ۇلگىسى ءۇشىن سوكپەيتىن بولدى، – دەيدى ساڭلاق سپورتشى. قايتا سول چەمپيوندىقتان كەيىن ءيليننىڭ شاش ۇلگىسى ارتىنان ەرگەن كىشكەنتاي ىنىلەرىنە ءسان بولىپ جابىستى.
ەلىمىزدىڭ داڭقىن اسىرىپ، اتىن الەمگە تانىتقان ساڭلاق سپورتشىمىزدىڭ وليپيادا ويىندارىنداعى «دوپينگ داۋىنان» كەيىن سپورتتىق مەنەدجمەنت ءبىلىمىن مەڭگەرۋگە دەن قويعانىن بىلەمىز. ميلليونداعان قازاقستاندىقتاردى ءبىر ساتتە قاۋانىشقا بولەپ، كەۋدەمىزگە شاتتىق سەزىمىن قۇيعان «تولاعايىمىزدى» ءبىز ەشقاشان سىرتقا تەپپەيمىز. ءبىز ءۇشىن يليا چەمپيونداردىڭ چەمپيونى بولىپ قالا بەردى.
ن.اۋباكىر.
