مىسالى، بۇگىن ۋنيۆەرسيتەتىمىزدىڭ سۋ يننوۆاسيالىق ورتالىعىندا قازاق ۇلتتىق اگرارلىق ۋنيۆەرسيتەتى مەن ازيا دامۋ بانكى بىرلەسە ۇيىمداستىرعان «سۋ قاۋىپسىزدىگى مەن تيىمدىلىگىنىڭ قازاقستانداعى تاجىريبەسى» تاقىرىبىندا حالىقارالىق سەمينار ءوتتى.
سەميناردىڭ نەگىزگى ماقساتى – سۋ شارۋاشىلىعىن تۇراقتى دامىتۋ مەن سۋ رەسۋرستارىن ءتيىمدى پايدالانۋ ماسەلەلەرىن تالقىلاۋ. اتالعان شاراعا قازاقستانداعى ازيا دامۋ بانكىنىڭ تۇراقتى وكىلى دجوۆانني كاپاننەللي، ازيا دامۋ بانكىنىڭ سۋ رەسۋرستارىنىڭ باس مامانى ياسمين سيدديكي، ازيا دامۋ بانكىنىڭ تۇراقتى دامۋ جانە كليماتتىق وزگەرۋى ءبولىمىنىڭ اعا مامانى ميحيەل ج.دە لييستەر، شارانى ۇيىمداستىرۋشىلاردىڭ ءبىرى – قازۇاۋ جانىنداعى Agritech Hub Kazakhstan باس ديرەكتورى مارات بەكسۇلتانوۆ جانە ەۋروپا، ورتا ازيا جانە تمد ەلدەرىنىڭ سۋ شارۋاشىلىعى بويىنشا عىلىمي-زەرتتەۋ ورتالىقتارىنىڭ عالىمدارى، يۋنەكسكو وكىلدەرى، بىلىكتى ماماندار مەن كاسىپكەرلەر قاتىستى.
ماڭىزدى كەزدەسۋدى قازاق ۇلتتىق اگرارلىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ رەكتورى، ق ر ۇعا ۆيسە-پرەزيدەنتى، اكادەميك تىلەكتەس ەسپولوۆ اشىپ، سەمينارعا قاتىسۋشى، بايانداما جاساۋشى ارىپتەستەرىن، عالىمداردى تانىستىرىپ ءوتىپ، بۇگىنگى جيىننىڭ تاقىرىبى، ماڭىزى، وسى ماقساتتا اتقارىلىپ جاتقان جۇمىستار جايىن باياندادى.
ودان كەيىن ازيا دامۋ بانكىنىڭ تۇراقتى وكىلى دجوۆانني كاپاننەللي مىرزا ءسوز الىپ، بيىلعى جىلدان باستاپ ازيا دامۋ بانكىنىڭ جاڭا ستراتەگياسىن دامىتۋ قولعا الىنعانىن، ادب ايماقتارداعى جۇمىستارى اۋىل شارۋاشىلىعى، شاعىن جانە ورتا بيزنەس، سۋ رەسۋرستارىن باسقارۋ جانە ءبىلىم بەرۋ سالالارى بويىنشا قارقىندى ءجۇرىپ جاتقانىن، وسى جوبا اياسىندا ينفراسترۋكتۋرانى مودەرينيزاسيالاۋ، ءوز بيزنەستەرىن دامىتۋ جانە قاجەتتى ساپالى قىزمەت كورسەتۋشىلەردى قارجىلاندىرۋلاردىڭ ىسكە اسىپ جاتقانىن اتاپ ءوتتى.
جالپى سەمينار 2 سەسسيا بويىنشاجۇرگىزىلدى. قازاقستانداعى سۋ قاۋىپسىزدىگىن دامىتۋ ماسەلەسى بويىنشا جۇرگىزىلگەن ءى سەسسيادا سۋ شارۋاشىلىعى سالاسىنىڭ جەتەكشى عالىمدارى مەن ماماندارى سۋارۋدىڭ يننوۆاسيالىق تەحنولوگيالارىن پايدالانۋ، بىرلەسكەن عىلىمي جوبالاردى ىسكە اسىرۋ، سۋ شارۋاشىلىعىنىڭ ەكونوميكاسى جانە ەكولوگياسى، اۋىل شارۋاشىلىعىن سۋمەن قامتۋ جانە جايىلىمداردى سۋلاندىرۋ بويىنشا ويلارىن ورتاعا سالىپ، پىكىرلەرىمەن ءبولىسىپ، تاجىريبە الماستى.
ءبىرىنشى بولىپ باياندامانى جايىلىمدىق جەرلەردى سۋارى ماسەلەسىمەن 70ء-ىنشى جىلدان بەرى اينالىسىپ كەلە جاتقان بىلىكتى عالىم، قازۇاۋ رەكتورى، ۇعا ۆيسە-پرەزيدەنتى، اكادەميك تىلەكتەس ەسپولوۆ جاسادى.
– ەۋرازيا ماتەريگىنىڭ كىندىگىندە ورنالاسقان قازاقستان تەرريتورياسى بويىنشا الەم ەلدەرىنىڭ العاشقى وندىعىنا كىرەدى جانە ىشكى قۇرلىقتىق مەملەكەتتەردىڭ ەڭ ءىرىسى بولىپ سانالادى. جەرىنىڭ كولەمى جونىنەن دۇنيەجۇزىندە 9-ورىن الادى. جوعارى بيولوگيالىق الەۋەتكە يە، ءبىراق سۋمەن قامتاماسىز ەتۋ دەڭگەيى تومەن ءبىزدىڭ ەلىمىز مەليوراسيا، جايىلىمدىق مالشارۋاشىلىعى، سۋ رەسۋرستارىن باسقارۋ سالاسىنداعى كەڭ اۋقىمدى زەرتتەۋلەر ءۇشىن ەكسپەريمەنتتىك الاڭعا اينالىپ وتىر. ەلىمىزدە 185،5 ملن. گەكتار جايىلىمدىق جەر بار. ونىڭ 81،2 ملن. گەكتارى قولدانىستاعى جەر بولسا، 76،8 ملن. گەكتارى مەملەكەتتىك قورداعى جايىلىمدار. بۇگىنگى تاڭدا سۋلاندىرىلماعان اۋماقتى قوسا ەسەپتەگەندە 1 گەكتار جايىلىمدىق جەردىڭ ونىمدىلىگى 250 ازىقتىق بىرلىكتەن اسپايدى. بۇل جەرلەردە مالدى شامادان تىس جايۋدىڭ سالدارىنان 27،1 ملن. گەكتار جەر دەگراداسياعا ۇشىرايدى، – دەگەن تىلەكتەس يساباي ۇلى بۇدان وزگە جايىلىمدىق جەرلەردىڭ دەگراداسياسى، ءىرى قارا مالدى ازىقپەن قامتاماسىز ەتۋ، جايىلىمدىق سۋمەن قامتۋ ماسەلەلەرى، وتارلى-جايىلىمدىق مال شارۋاشىلىعىن باسقارۋدىڭ عىلىمي نەگىزىن قۇراستىرۋ، گيس-تەحنولوگيالار، قازاقستاننىڭ جايىلىمدىق جەرلەرىنىڭ گەوپورتالىن جاساۋ سياقتى تاقىرىپتار توڭىرەگىندە بايانداما جاساپ، قازاقستاننىڭ جايىلىمدىق، قورەكتىك رەسۋرستارىنا، سۋ تارتقىشتار مەن جايىلىمدىق قۇدىقتاردىڭ جاي-كۇيىنە باعا بەردى.
سونىمەن قاتار، جالپى ازيانى سۋمەن قامتۋ ماسەلەسى توڭىرەگىندە ءسوز العان ازيا دامۋ بانكىنىڭ سۋ رەسۋرستارىنىڭ باس مامانى ياسمين سيدديكيازيا دامۋ بانكى جانە سۋ سەكتورى، سۋ سەكتورىنىڭ ازياداعى دامۋ پەرسپەكتيۆالارى، ورتالىق ازياداعى سۋ قاۋىپسىزدىگى، ونى دامىتۋ ءۇشىن قاجەت ءبىلىم مەن يننوۆاسيالار، ازيا دامۋ بانكىنىڭ سۋ سەكتورىنا قۇيعان ينۆەستيسيالار كولەمى، بانكتىڭ جوبالارى، عىلىمي-پراكتيكالىق جۇمىستارى تۋرالى اتاپ ءوتتى.
«اۋىل شارۋاشىلىعى سۋ رەسۋرستارىنىڭ وتە كوپ پايىزىن قولدانادى. جالپى، سۋ رەسۋرستارىن ەسەپكە الىپ، قانشا سۋ بار ەكەنىن، كىم جانە قالاي پايدالانىپ وتىرعانىن ءبىلىپ وتىرۋ كەرەك»، – دەدى، سەبەبى 2050 جىلى ازيا حالقى 5،2 ملرد ادامعا جەتىپ، تازا اۋىز سۋ جەتىسپەۋشىلىگى بولۋى مۇمكىن.
سەميناردىڭ ءىى سەسسياسى سۋ رەسۋرستارىن ءتيىمدى باسقارۋ ءۇشىن سپۋتنيك ارقىلى قاشىقتىقتان باقىلاۋ تەحنولوگيالارىنا ارنالدى.
العاش بولىپ ءسوز العان دەلفتە سۋ ءبىلىمى ينستيتۋتىنىڭ (نيدەرلاندى) سۋ رەسۋرستارى جاھاندىق ەسەبىنىڭ پروفەسسورى ۆيم باستايسەن:
«قاشىقتىقتان باقىلاۋ وسىمدىك شارۋاشىلىعى مەن سۋدى تۇتىنۋدى جاناما باقىلاۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. ونىڭ كومەگىمەن سۋ ونىمدىلىگى جوعارى جانە تومەن ايماقتاردى، زاڭسىز سۋ تۇتىنۋ كوزدەرىن انىقتاۋعا بولادى»،-دەپ، سونداي-اق بيداي، كۇرىش، باعالى داقىلدار ءۇشىن سۋ ونىمدىلىگىنىڭ ماڭىزى، سۋدىڭ، جەردىڭ ەكونوميكالىق قايتارىمى ماسەلەلەرىنە دە توقتالىپ ءوتتى.
سەمينار بارىسىندا «Flyworx» ج ش س باس ديرەكتورى ديانا دۋشنيازوۆا ۇشقىسسىز باسقارىلاتىن اپپارات كومەگىمەن سۋ رەسۋرستارىنىڭ مونيتورينگىن جاساۋ، توپىراقتىڭ جاي-كۇيى، سۋ رەسۋرستارىن ءتيىمدى پايدالانۋ، قاشىقتىقتان باقىلاۋ كەزىندە الىنعان، سونىڭ ىشىندە كليماتتىق مالىمەتتەر، وسىنىڭ نەگىزىندە بولجامدى مودەلدەردى قۇرۋ ماسەلەرىنە توقتالدى.
سونداي-اق، «اگروبيزنەس ءۇشىن سۋ رەسۋرستارىن باسقارۋ جۇيەسى» تاقىرىبىندا «Witteven&Boss» كومپانياسىنىڭ باس ديرەكتورى كراين-دە-براباندەر، «سۋ رەسۋرستارىن باسقارۋ سالاسىندا ارىپتەستىك ورناتۋ ارقىلى تەحنولوگيالار ترانسفەرتىن جۇزەگە اسىرۋ» تاقىرىبىندا Agritech Hub Kazakhstan اعا ساراپشىسى ايدىن شاگييەۆ بايانداما جاسادى.
قازۇاۋ باسپا ءسوز قىزمەتى.
سۋرەتتەردى تۇسىرگەن م.بوتابەكوۆ
