تەك 2021 جىلى 9 ەسكى عيماراتتى قالپىنا كەلتىرۋگە رەسپۋبليكالىق جانە وبلىستىق بيۋدجەتتەن 263 ملن تەڭگە، سونداي-اق 74 ملن تەڭگە جەكە ينۆەستيسيالار قاراستىرىلدى.
قالالىق مادەنيەت جانە تىلدەردى دامىتۋ ءبولىمىنىڭ اقپاراتىنا سايكەس شاھاردىڭ سول جاق جاعالاۋىندا ورنالاسقان تىنىباي مەشىتىنىڭ قاسبەتتەرى مەن، ىشكى بولمەلەرىن، شاتىرىن، كوپەس ءمۋسيننىڭ بۇرىنعى ديىرمەنىن (بۇگىندە سەمەي مەتيز زاۋىتى)، سورعى ستانسياسى مەن ءورت ءسوندىرۋ دەپوسىن، سونداي-اق بۇرىنعى سيناگوگانى قازىرگى سپورت مەكتەبىن قالپىنا كەلتىرۋ جانە جوندەۋ جوسپارلانعان.
1895 جىلدارى سالىنعان وبلىستىق تاريحي-ولكەتانۋ مۇراجايى ورنالاسقان گەنەرال-گۋبەرناتور ءۇيى، سونداي-اق فەدور دوستويەۆسكييدىڭ ادەبي-مەموريالدىق ءۇي-مۇراجايىدا اتالعان باعدارلاما اياسىندا ءبىرقاتار جۇمىستار اتقارىلماق.
سونىمەن قاتار XIX عاسىردىڭ ساۋلەت ەسكەرتكىشى، بۇگىندە نيەۆزوروۆتار وتباسى اتىنداعى ونەر مۇراجايى رەتىندە بەلگىلى كوپەس ستەپانوۆتىڭ ۇيىدە، شاھارداعى 19-عاسىردا بوي كوتەرگەن ءبىر مۇنارالى مەشىتتە جوندەلىپ، جانە قالپىنا كەلتىرىلمەك.
بۇگىندە قالالىق اكىمدىك كوپەس ساحنونىڭ قازىرگى تاڭداعى ("بينار" قوناق ءۇيى) باقىلاۋعا الىپ، اتالعان عيماراتتى مەنشىك يەسى قالپىنا كەلتىرۋ جۇمىستارىن جازدا باستاپ كەتكەن بولاتىن.
1918-1920 جىلدارى زامانىمىزدىڭ زاڭعار جازۋشىسى مۇحتار اۋەزوۆ تۇرعان اكادەميك پاۆلوۆ كوشەسىندەگى ءۇيدى جوندەۋ، سونداي – اق زووۆەتەرينارلىق ينستيتۋت رەتىندە تانىمال بۇرىنعى ايەلدەر گيمنازياسىنىڭ تاريحي عيماراتىنىڭ ءبىر بولىگىن قالپىنا كەلتىرۋ جۇمىستارىدا جوسپاردا بار ەكەن.
سونىمەن قاتار QR-كودتاردى پايدالانا وتىرىپ، قالا ەسكەرتكىشتەرىنىڭ كارتاسى ازىرلەنىپ، كۇزەت تاقتالارى جاڭارتىلىپ، سەمەيدىڭ تاريحي ساۋلەتى تۋرالى البوم جاقىن ارادا جارىق كورمەك ەكەن.
2019 جىلدىڭ ءساۋىر ايىندا الاشتىڭ رۋحاني استاناسى سەمەي شاھارىنا ارنايى كەلگەن ق ر پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقايەۆ قالانىڭ زيالى قاۋىم وكىلدەرىمەن كەزدەسۋ بارىسىندا «سەمەيدىڭ ءاربىر كوشەسى مەن ءاربىر عيماراتى تاريحتىڭ ءبىر بولىگى بار.
ەسكى قالا عيماراتتارىنىڭ باستاپقى كەلبەتىن ساقتاۋ وتە ماڭىزدى مىندەت» دەگەن ەدى. مەملەكەت باسشىسىنىڭ كيەلى مەكەن جايلى ايتقان سوزىنەن كەيىن سەمەي قالاسىندا تاريحي ەسكەرتكىشتەردى ايقىنداۋ بويىنشا كوميسسيا قۇرىلىپ، ناتيجەسىندە 5 جىلدىق «جول كارتاسى» نەگىزىندە تاريحي جانە مادەني ەسكەرتكىشتەردى ساقتاۋ جانە قالپىنا كەلتىرۋ بويىنشا ءبىرقاتار يگى ىستەر اتقارىلماق.
