ناق وسى جەردە، قازاقستاننىڭ شىعىسىندا 2009 جىلدىڭ ماۋسىمىندا ەلدىڭ جاڭا يندۋستريالاندىرىلۋى باستالدى، مۇنىڭ ءمانى ايرىقشا زور. سونداي-اق، بۇگىندە نۇرسۇلتان نازاربايەۆ مۇرىندىق بولعان ۇدەمەلى يندۋستريالىق-يننوۆاسيالىق دامۋ باعدارلاماسى ءوڭىردىڭ ەكونوميكالىق نەگىزىن – ءتۇستى مەتاللۋرگيانى جاڭا مەتاللۋرگيالىق قايتا بالقىتۋ دەڭگەيىنە كوتەرۋگە، تۇپكى ءونىمنىڭ قازاقستاندىق مازمۇنىن ارتتىرۋعا، قوسىمشا قۇنىن ايتارلىقتاي وسىرۋگە، سونداي-اق، قاتارلاسا شاعىن جانە ورتا بيزنەسكە جول اشۋعا مۇمكىندىك بەردى. 19 مىڭ جۇمىس ورنىن اشۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.
قازىرگى ۋاقىتتا وبلىستىڭ يندۋستريالاندىرۋ كارتاسىنا سوماسى 1،2 تريلليون تەڭگە بولاتىن 82 جوبا ەنگىزىلگەن، بۇل ايماقتا 19 مىڭ جۇمىس ورنىن اشۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. ال يندۋستريالاندىرۋ كارتاسىنىڭ ىسكە اسىرىلۋىنان باستاپ وزەكتىلەندىرۋدى ەسەپكە العاندا 236 ميلليارد تەڭگەنىڭ 48 جوباسى جۇزەگە اسىرىلدى، جەتى مىڭنان استام جاڭا جۇمىس ورنى قۇرىلدى. اعىمداعى جىلى 435 تۇراقتى جۇمىس ورنى قۇرىلاتىن 5،5 ميلليارد تەڭگەنىڭ 7 جوباسىن ەنگىزۋ جوسپارلانىپ وتىر.
تاۋەلسىزدىك جىلدارىندا جاڭا يننوۆاسيالىق ءوندىرىس ورىندارى ىسكە قوسىلدى، ونىڭ ىشىندە «قازسينك» ءجشس-نىڭ كاتودتى مىس، «وسكەمەن تمك» اق-نىڭ جانە «پوسۋك تيتانيۋم» ءجشس-نىڭ تيتان قۇيمالارى مەن قورىتپالارىن شىعارۋ بويىنشا زاۋىتتارى بار. جىلىنا 100 مىڭ توننا كاتودتى مىس وندىرەتىن الەمدەگى ەڭ ءىرى اقتوعاي تاۋ-كەن بايىتۋ كومبيناتىنىڭ قۇرىلىسى جالعاسۋدا.
«بيزنەستىڭ جول كارتاسى-2020» باعدارلاماسىنىڭ ىسكە اسىرىلۋىنان بەرى كاسىپكەرلەردىڭ ەكىنشى دەڭگەيلى بانكتەردەن العان جالپى سوماسى 99،2 ميلليارد تەڭگە بولاتىن نەسيەلەرىنىڭ پايىزدىق مولشەرلەمەلەرىن سۋبسيديالاۋ ءۇشىن 8،7 ميلليارد تەڭگە تولەندى. 2،5 ميلليارد تەڭگە سوماسىنداعى نەسيەلەر كەپىلدەندىرىلدى. جەتكىلىكسىز ينفراقۇرىلىمدى تارتۋعا باعىتتالعان 6،2 ميلليارد تەڭگەنىڭ جوبالارىنا قولداۋ كورسەتىلدى.
اۆتوموبيل قۇراستىرۋ سالاسى شىعىس قازاقستان ەكونوميكاسىنا تىڭ سەرپىن بەرۋدە. وڭىردە جەڭىل اۆتوكولىكتەردى – «ازيا اۆتو» اق، جولاۋشى اۆتوبۋستارىن – «Daewoo Bus Kazakhstan» ج ش س، تراكتورلار مەن جۇك كولىكتەرىن – «سەماز» ج ش س زاۋىتتارى قۇراستىرادى. سالىنىپ جاتقان قۋاتتىلىعى جىلىنا 120 مىڭ ءاۆتوموبيلدى قۇرايتىن «ازيا اۆتو قازاقستان» جاڭا الپاۋىت زاۋىتى شەتتەس جانە تولىمداۋشى وندىرىستەر كەشەنىنە يە بولادى. جالپى العاندا، مۇندا 4 مىڭ ادام ەڭبەك ەتە باستايدى. جوبالىق قۋاتىنا جەتكەن سوڭ كاسىپورىن قازاقستاندىق ماشينا قۇراستىرۋ سالاسىنداعى ەڭ ءىرى ءوندىرىس ورنىنا اينالادى. سوندىقتان بۇگىندە ۇزدىك الەمدىك تاجىريبەنى ەسكەرە وتىرىپ، وبلىستا اۆتوموبيل كلاستەرىن قۇرۋدىڭ ماستەر-جوباسى ازىرلەنۋدە.
شىعىس قازاقستان جەرىنىڭ وراسان مول بايلىعى قۇرىلىس يندۋسترياسىن ەلدەگى العاشقى شەپكە شىعارۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. ايماقتاعى ءۇشىنشى «قازاقسەمەنت» سەمەنت زاۋىتى ىسكە قوسىلعاننان كەيىن شىعىس قازاقستان جىلىنا 4 ميلليون توننادان استام ءتۇرلى ماركاداعى سەمەنت شىعارۋ، سان الۋان تاپسىرىستاردى وسىندا ورىنداۋ قابىلەتىنە يە بولدى. «ۆوستوك-ۋنيۆەرسال» ج ش س زاماناۋي مينەرالدى ماقتا بۇيىمدارىن، «مەليسسا» ج ش س رەسپۋبليكاداعى العاشقى OSB-پليتالاردى شىعارادى. ەكسپو نىساندارى قۇرىلىسىنىڭ وڭىرلىك جەتكىزۋشىلەرى تىزىمىنە ءبىرقاتار شىعىسقازاقستاندىق كاسىپورىننىڭ ەنۋى كەزدەيسوق ەمەس، ولار سەمەنتتى، تاس ماقتالاردى، گيپستى، پوليەتيلەن قۇبىرلاردى، پلەنكالاردى، ورتتەن قورعاۋ كومپوزيسيالارىن جەتكىزۋگە تاپسىرىس الدى.
تاۋ-كەن ءوندىرۋ سالاسىندا كەنىشتەر مەن كارەرلەر ىسكە قوسىلدى: «ارتەميەۆ»، «مالەيەۆ»، «يۋبيلەي-سنەگيريحا»، «قاراجىرا»، «سەكيسوۆ»، «ساتپايەۆ» تاۋ-كەن بايىتۋ كاسىپورىندارى.
بيىل تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ 25 جىلدىعى قارساڭىندا وبلىستاردى ارالاپ، تىنىس-تىرشىلىگىمەن تانىسىپ كەلەمىن. مەرەيلى جىلدى ءار ايماقتىڭ قانداي جەتىستىكتەرمەن قورىتىندىلايتىنى ماڭىزدى. وسى تۇرعىدان العاندا، داعدارىسقا قاراماي، وبلىستا ءوندىرىستىڭ ءوسىمى 39 پايىزعا، اۋىل شارۋاشىلىعى 13 پايىزعا ارتىپ، جالاقى كولەمى 11 پايىزعا وسكەنى قۋانتتى. بالالاردىڭ 98 پايىزى بالاباقشامەن قامتاماسىز ەتىلگەن.
(مەملەكەت باسشىسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ بيىلعى ماۋسىم ايىندا شىعىس قازاقستان وبلىسىنا جاساعان جۇمىس ساپارى كەزىندە ايتقان ءسوزى) 20-عا جۋىق سۋ ەلەكتر ستانسالارى سالىنادى. سوڭعى جىلدارى شىعىس قازاقستان الەمدىك قاۋىمداستىققا جىلىنا شامامەن ميلليون توننا مىرىش، تيتان، مىس، قورعاسىن، ماگنيي، التىن، كۇمىس، سيرەك كەزدەسەتىن مەتالدار ەكسپورتتايدى. ال جىلدىق جالپى ايماقتىق ءونىم ەكى تريلليون تەڭگەدەن استى. 2016 جىلدىڭ العاشقى توقسانىندا دا جالپى وڭىرلىك ءونىم كولەمى وتكەن جىلدىڭ ءتيىستى كەزەڭىنە قاراعاندا 15 پايىزعا ۇلعايىپ، 590،6 ميلليارد تەڭگەنى قۇرادى. قاڭتار مەن ماۋسىم ارالىعىندا ونەركاسىپتە 670،5 ميلليارد تەڭگەنىڭ ءونىمى ءوندىرىلدى، بۇل وتكەن جىلدىڭ سايكەس كەزەڭىمەن سالىستىرعاندا 142 پايىزعا ارتىق.
اۋىل شارۋاشىلىعىنداعى جالپى ءونىمنىڭ كولەمى وسى كەزەڭدە – 99 ميلليارد تەڭگە، ءوسىم 112 پايىزدى قۇرايدى. 100،1 توننا ءتىرى سالماقتاعى ەت (ءوسىم – 6،9 پايىز)، 388 مىڭ توننا ءسۇت (ۇلعايۋ – 4،5 پايىز) وندىرىلگەن. 136،9 مىڭ شارشى مەتر باسپانا پايدالانۋعا بەرىلدى، ءوسىم – 6،7 پايىز. جۇمىس ىستەپ تۇرعان شاعىن جانە ورتا كاسىپكەرلىك نىساندارىنىڭ سانى 700 سۋبەكتىگە ارتىپ، 101،6 مىڭ بىرلىكتى قۇرادى.
مەملەكەت باسشىسى العا قويعان مىندەتتەردى ورىنداي وتىرىپ، ايماعىمىز بۇكىل ەل ءۇشىن ماڭىزدى جاڭا باستامالاردى ىسكە اسىرۋدا. بولاشاقتىڭ ەنەرگەتيكاسىنا ارنالعان ەكسپو-2017 حالىقارالىق كورمەسىنە دايىندالا وتىرىپ، شىعىسقازاقستاندىقتار وسكەمەن-ەكسپو ايماقتىق حالىقارالىق فورۋمدارىندا ءوز جوبالارىنىڭ بايقاۋىن وتكىزدى، شاراعا نوبەل سىيلىعىنىڭ يەگەرلەرى، سونىمەن قاتار الەمدەگى 12 ەلدىڭ عىلىمي ەليتاسى قاتىستى. ايتالىق، ۇلتتىق يادرولىق ورتالىق عالىمدارى بۇگىندە ەكسپو-2017 حالىقارالىق كورمەسىنىڭ اشىلۋى قارساڭىندا ادامزاتتىڭ سۋتەگى ەنەرگەتيكاسىن يگەرۋى جولىنداعى ماڭىزدى مىندەتتەردى شەشۋگە ارنالعان توكاماك كتم تەرمويادرولىق زەرتتەۋ قوندىرعىسىنىڭ فيزيكالىق قوسىلۋىن ىسكە اسىرۋ ءۇشىن جۇمىس ىستەۋدە.
مۇنىمەن بىرگە ەكسپو-2017ء-نىڭ قازاقستاندىق پاۆيلونىندا كەلۋشىلەرگە كولەمى 2ح3 مەترلىك توكاماك كتم-نىڭ ينتەربەلسەندى ماكەتىن ۇسىنۋ جوسپارلانۋدا. الەمنىڭ كوپتەگەن ەلدەرىنەن كەلگەن قوناقتار تەرمويادرولىق سينتەز، پلازما فيزيكاسى سالاسىنداعى تاجىريبەلىك زەرتتەۋلەردى وتكىزۋدىڭ جانە دە كەلەشەك سۋتەگى رەاكتورلارىندا قولدانىلاتىن ماتەريالدار مەن كونسترۋكسيالاردى سىناۋدىڭ قانشالىق ماڭىزدى ەكەنىنە ناقتى كوز جەتكىزە الادى. كوپتەگەن الەم ەلدەرىنىڭ عالىمدارى ءبىزدىڭ توكاماك كتم-نىڭ زەرتتەۋشىلىك الەۋەتىنە ۇلكەن قىزىعۋشىلىق تانىتىپ وتىر.
الداعى ۋاقىتتا ايماق قۋاتتىلىعى 400 مەگاۆاتت بولاتىن 20 شاقتى شاعىن سۋ ەلەكتر ستانساسىن سالۋعا نيەتتى. قۋاتى 25 مۆت تۇرعىسىن سۋ ەلەكتر ستانساسىن 2018 جىلى ىسكە قوسۋ جوسپارلانۋدا. ۇزدىك ەۋروپالىق انالوگتارىنان كەم تۇسپەيتىن كۇن، جەل، سۋ ەلەكتر ستانسالارىن جاراقتاۋعا ارنالعان ەلەكتر تەحنيكالىق قۇرال-جابدىقتاردىڭ جيىنتىعىن ازىرلەپ شىققان «كەمونت» اكسيونەرلىك قوعامىنىڭ ۇجىمى جاڭا سەرپىن الىپ كەلەدى.
شىعىس ءسۇت، ەت ءوندىرۋ بويىنشا ەلىمىزدە ءداستۇرلى تۇردە الدىڭعى ورىنداردى يەلەنەدى. 2015 جىلى ءار شىعىسقازاقستاندىققا وبلىس كاسىپورىندارى 85 كەلىدەن استام ەت، 500 كەلىدەن استام ءسۇت وندىرگەن، بۇل ءبىر ادامنىڭ بيولوگيالىق تۇتىنۋ نورمالارىنان ايتارلىقتاي ارتىق. الايدا ءوڭىردىڭ مۇمكىندىكتەرى بۇدان بىرنەشە ەسە كوپ. سوندىقتان اگرارلىق سالا ەڭبەككەرلەرى الدىنا جاڭا جاۋاپتى مىندەتتەر قويىلىپ وتىر. بۇگىندە 28 تاۋارلى ءسۇت فەرماسىن قايتا قۇرۋ جانە 9 سونداي جاڭا فەرما سالۋ بويىنشا 2015-2017 جىلدارعا ارنالعان باعدارلاما تولىق كولەمدە ىسكە اسىرىلىپ جاتىر. بۇل ساۋىندى سيىرلار سانىن 12 مىڭعا دەيىن، ال ءسۇتتىڭ جىلدىق ءوندىرىسىن 21 مىڭ تونناعا دەيىن ۇلعايتۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. تاعى ءبىر رەزەرۆ – جەكەمەنشىك قوسالقى شارۋاشىلىقتاردان ءسۇت ساتىپ الۋدى ۇيىمداستىرۋ. بۇگىنگى تاڭدا 36 زاماناۋي ءسۇت قابىلداۋ بەكەتى جۇمىس ىستەيدى، ولار ءبىرىنشى جارتىجىلدىقتا تۇرعىنداردان 8700 توننا ءسۇت ساتىپ العان.
مەن بۇگىن ەل دامۋىندا ماڭىزى زور «ازيا اۆتو» كاسىپورنىندا بولدىم. بۇل كاسىپورىن قۇرىلعانعا دەيىن قازاقستان اۆتوموبيل شىعارىپ كورمەگەن. ازىرگە مۇندا قۇراستىرۋ ءوندىرىسى جولعا قويىلعان. الەمنىڭ بارلىق ەلدەرى وسىلاي قۇراستىرۋدان باستاعان. سول ارقىلى ادامدارىن ۇيرەتىپ، كەيىن بىرتىندەپ جەرگىلىكتى مازمۇندى ارتتىرعان، سوڭىندا تولىقتاي وزدەرى وندىرەتىن بولعان. ءبىزدىڭ شىعارىپ وتىرعان كولىكتەرىمىزدىڭ ەڭ ارزانى جەتى مىڭ، ەڭ قىمباتى 15 مىڭ دوللار تۇرادى. مۇنداي باعا حالىققا دا جايلى، باسەكەگە دە قابىلەتتى دەپ سانايمىز. بۇل كولىكتەرىمىزدى كورشىلەرىمىزگە دە ساتامىز.
(مەملەكەت باسشىسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ بيىلعى ماۋسىم ايىندا شىعىس قازاقستان وبلىسىنا جاساعان جۇمىس ساپارى كەزىندە ايتقان ءسوزى) «التاي Invest-2016» حالىقارالىق ينۆەستيسيالىق فورۋمى وتەدى.
شىعىس قازاقستان 30 مىڭ باستان استام ەتتى قازاقتىڭ اقباس سيىرىنا يە بولا وتىرىپ، ەتتى مال شارۋاشىلىعىنىڭ ەكسپورتتىق الەۋەتىن دامىتۋ جونىندەگى مەملەكەتتىك باعدارلامانى ىسكە اسىرۋدا كوشباسشىلاردىڭ ءبىرى بولىپ تابىلادى. 10 مىڭ باس ءىرى قارا مال تۇقىمدىق اسىلداندىرۋمەن قامتىلعان، بۇل ونىمدىلىكتى ايتارلىقتاي ۇلعايتادى. «بوبروۆكا+» جشس-دە جانە زايتەنوۆتىڭ شارۋا قوجالىعىندا ەلىمىزدە تۇڭعىش رەت «روبوت» سيىر ساۋۋ جۇيەسى ىسكە قوسىلعان، بۇل مالدى بايلاماي، بوكستا ەركىن ۇستاۋ جاعدايىنداعى تابىندى تولىق اۆتوماتتاندىرىلعان باسقارۋعا كوشۋگە مۇمكىندىك تۋعىزدى. جالپى، ءسۇت ساۋۋ بويىنشا دا جانە ءبىر سيىردان ءسۇت ساۋۋ بويىنشا دا قازاقستانداعى كوشباسشىلىقتى تانىمال شىعىسقازاقستاندىق شارۋاشىلىق – «كامىشينسكوە» ۇستاپ كەلەدى. ولار ءبىر سيىردان ورتاشا التى توننا ءسۇت الا وتىرىپ، ەل نارىعىنا جىل سايىن ون مىڭ توننادان استام جوعارى ساپالى ءسۇت جەتكىزىپ وتىر. «ءشىعىس-سۇت» كورپوراسياسى، «ەميل» كاسىپورنى ءسۇت ونىمدەرىنىڭ 50 ءتۇرىن شىعارادى. زاماناۋي تەحنولوگيالار بويىنشا ەتتەن ازىرلەنگەن دايىن ونىمدەردىڭ كەڭ ءتۇرجيىنىن شىعاراتىن سەمەي ەت كومبيناتى بۇرىنعى داڭقىن جاڭعىرتۋدا، تاۋاردىڭ 40 پايىزى ەكسپورتقا شىعارىلادى. وبلىستا جينالاتىن كۇنباعىستىڭ مايلى داندەرىنەن 150 مىڭ تونناعا دەيىن كۇنباعىس مايى وندىرىلەدى، بۇل – رەسپۋبليكا قاجەتتىلىگىنىڭ 40 پايىزى.
ايماق – شيپالى ءونىمنىڭ كولەمىن 90-شى جىلداردىڭ ورتاسىمەن سالىستىرعاندا شامامەن ءتورت ەسەگە كوتەرگەن جانە ءونىم ءوندىرۋدى جىلىنا 2 مىڭ توننادان اسىرعان رەسپۋبليكاداعى ەڭ ءىرى بال ءوندىرۋشى. سوڭعى جىلدارى تۇتاس مارال شارۋاشىلىعىنىڭ سالاسى رەتىندە پانتىمەن ەمدەۋ قارقىندى دامىپ كەلەدى. بالىق جانە اعاش وندەۋ سالالارىن دامىتۋ بويىنشا وڭىرلىك باعدارلامالار ىسكە اسىرىلۋدا. زايسان كولىندە، بۇقتىرما، ءشۇلبى سۋ قويمالارىندا، توعان شارۋاشىلىقتارىندا جىلىنا توعىز مىڭ توننادان استام جوعارى ساپالى وزەن بالىعى وندىرىلەدى. زايسان كوكسەركەسىنىڭ پروتەينگە باي سۇبەسى ەۋرووداق ەلدەرىندە تۇراقتى سۇرانىسقا يە.
وسى كۇزدە شىعىستا «التاي Invest-2016» حالىقارالىق ينۆەستيسيالىق فورۋمى وتەدى، ونىڭ ينۆەستيسيالىق پورتفەلىن 900 ميلليارد تەڭگەدەن استام سومانىڭ 85 جوباسى قۇرايدى. ماسەلەن، تۋريزم سالاسىن الىپ قارايىق. بىرەگەي التاي جانە ەرتىس ماڭى بيووڭىرلەرى اتالمىش سالا ينۆەستورلارى ءۇشىن زور مۇمكىندىكتەر بەرەدى. ونىڭ ۇستىنە، ەكسپو-2017 حالىقارالىق كورمەسى جۇمىس ىستەيتىن جىلى وبلىس كوپتەگەن تۋريستەردى قابىلداۋدى كوزدەپ وتىر. قازاقستان قوناقتارى ەلىمىزدەگى كيەلى مەكەن – شىڭعىستاۋعا – ابايدىڭ، شاكارىمنىڭ، مۇحتار اۋەزوۆتىڭ وتانىنا، قازاق جەرىنىڭ سيمۆولىنا ۇلكەن قىزىعۋشىلىق تانىتىپ كەلەدى.
ءوڭىر تۇرعىندارىنىڭ 86 پايىزى ورتالىقتاندىرىلعان سۋ جۇيەسىمەن قامتىلعان.
نۇرسۇلتان نازاربايەۆ وبلىستاعى ءىرى كاسىپورىندار مەن اتقارۋشى بيلىك اراسىنداعى الەۋمەتتىك سەرىكتەستىكتىڭ ماڭىزىن بىرنەشە مارتە اتاپ وتكەن-دى. اتالمىش سەرىكتەستىك نەگىزىندە سوڭعى جىلدارى جەكپە-جەك سارايى، ولگا رىپاكوۆا اتىنداعى جەڭىل اتلەتيكالىق مانەج، مۇز مودۋلدەرى جانە الەمدىك تالاپتارعا ساي كەلەتىن وزگە دە نىساندار سالىنعان بولاتىن.
جالپى العاندا شىعىس قازاقستاندا سوڭعى جىلدارى 150-دەن استام ءبىلىم بەرۋ نىسانى سالىنىپ، پايدالانۋعا بەرىلدى، ونىڭ ىشىندە 126 مەكتەپ، 27 بالاباقشا بار. دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىنىڭ 100-دەن استام نىسانى ىسكە قوسىلدى، ونىڭ ىشىندە 17 اۋرۋحانا، 28 اۋىلدىق دارىگەرلىك امبۋلاتوريا، جەتى مەديسينالىق پۋنكت، 13 ستوماتولوگيالىق كلينيكا بار. 11 مادەنيەت ءۇيى، بەس دوستىق ءۇيى، ون ساياباق، ءۇش مۇراجاي ەسىكتەرىن ايقارا اشتى. دەنە شىنىقتىرۋشىلار مەن سپورتشىلار ءۇشىن 17 ساۋىقتىرۋ كەشەنى، ءۇش حوككەي ءمودۋلى، جەكپە-جەك سارايى، تەننيس كورتى، جەڭىل اتلەتيكالىق مانەج، ورتالىق جابىق ءجۇزۋ باسسەينى، سپورتتا دارىندى بالالارعا ارنالعان سپورت-ينتەرنات، تاۋ شاڭعىسى كەشەنى، ەكى يپپودروم، 139 فۋتبول الاڭى، 137 حوككەي قوراپشاسى اشىلدى.
تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسىنا دا ەرەكشە نازار اۋدارىلۋدا. وبلىستا جاستارعا ارنالعان تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسى باعدارلاماسى ىسكە اسىرىلا باستادى، ونى ورىنداۋ ءۇشىن ءبىرقاتار دامۋ ينستيتۋتتارىنىڭ مۇمكىندىكتەرى قولدانىلۋدا. مەملەكەتتىك-جەكەمەنشىك سەرىكتەستىك تە قارقىن الىپ كەلەدى.
وسى جىلدارى 31 تىرەك اۋىلدى جانە ءتورت مونوقالانى دامىتۋ بويىنشا ءۇشجىلدىق باعدارلامانى ىسكە اسىرۋ ءوڭىردىڭ الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق جاعدايىنا تىڭ سەرپىن بەردى. ناتيجەسىندە شىعىس قازاقستاننىڭ تىرەك اۋىلدارى ايتارلىقتاي جاڭارتىلدى. ولاردىڭ قاتارىندا شەمونايحا اۋدانىنداعى كامىشينكا مەن ۆەرح-ۋبا، ۇلان اۋدانىنداعى بوزانباي مەن تاۆريا، زايسانداعى قارابۇلاق پەن دايىر، جارماداعى ۇشبيىك پەن شالاباي جانە باسقالار بار. بۇل اۋىلداردا كوشەلەرگە اسفالت توسەلدى، جاياۋ جۇرگىنشىلەر جولدارى سالىندى، زاماناۋي جارىقتاندىرۋ ورناتىلدى، بالالارعا ارنالعان سپورتتىق الاڭدار سالىندى. اۋىلدىقتاردىڭ قازىرگى زامانعى كوتتەدجدەرىندە كوپ جاعدايدا سۋىق جانە ىستىق سۋ، سانيتارلىق توراپ، ينتەرنەت بار. جالپى، وڭىردە تۇرعىنداردىڭ 86 پايىزى ورتالىقتاندىرىلعان سۋ جۇيەسىمەن قامتىلعان. مونوقالالارداعى – زىريانداعى، ريددەردەگى، سەرەبريانكاداعى، كۋرچاتوۆتاعى قايتا قۇرۋلاردىڭ ماقساتى – ءوندىرىستىڭ ءبىر باعىتتىلىعىنان ارىلۋ، ەكونوميكانى، ينفراقۇرىلىمدى وڭتايلاندىرۋ، تۇراقتى جۇمىس ورىندارىن قۇرۋ. بۇگىندە مۇندا شاعىن كاسىپكەرلىكتى دامىتۋ ورتالىقتارى اشىلعان، زاكىرلىك جوبالاردى ىسكە اسىرۋ جالعاسۋدا.
اۋىلدار مەن قالالاردى اباتتاندىرۋ بويىنشا جۇمىستار كەشەنىنە تۇرعىنداردىڭ وزدەرى، مەسەناتتار، تانىمال جەرلەستەر بەلسەندى قاتىسادى. ويتكەنى قازاقستاننىڭ شىعىسىندا 2009 جىلدان باستاپ «تۋعان جەرگە تاعزىم» اكسياسى جۇمىس ىستەيدى، وعان سايكەس ەڭبەك ۇجىمدارى، مەسەناتتار تۋعان مەكەندەرىن جاڭارتۋ جوبالارىنا قارجى قۇيادى.
ون بەس دوستىق ءۇيى جۇمىس ىستەيدى.
تاۋەلسىزدىكتىڭ 25 جىلدىعىندا جاستاردى پاتريوتتىق تاربيەلەۋگە، اقپاراتتىق جانە ءتۇسىندىرۋ جۇمىستارىنا ەرەكشە كوڭىل ءبولىنىپ وتىر. ايتالىق، شىعىس قازاقستان وبلىسىنىڭ اكىمدىگى مەملەكەتتىك ساياساتتىڭ نەگىزگى باعىتتارىن ب ا ق ارقىلى ۋاقتىلى جانە دۇرىس ءتۇسىندىرۋ ءۇشىن باسپا ءسوز ءماسليحاتتارى مەن بريفينگتەردىڭ التى كەستەسىن بەكىتتى. 2016 جىلدىڭ باسىنان بەرى مەملەكەتتىك ورگان باسشىلارى قاتىسقان 63 باسپا ءسوز ءماسليحاتى وتكىزىلدى، ونىڭ ىشىندە 11ء-ى جوسپاردان تىس. وتكىزىلگەن بريفينگتەر قورىتىندىسى بويىنشا مەملەكەتتىك باعدارلامالاردىڭ ىسكە اسىرىلۋى كەڭ كولەمدە جاريالانادى، يميدجدىك ماتەريالدار ورنالاستىرىلادى.
شىعىس قازاقستانداعى جىلدىڭ باستى سپورتتىق وقيعاسى – وبلىس اكىمىنىڭ جۇلدەسىنە ارنالعان حالىقتىق ويىندار، ولارعا سپورتتىڭ كوپتەگەن ءتۇرى بويىنشا مىڭ جارىمنان استام سپورتشى قاتىسادى. وسى جىلى وبلىستا تۇرىپ جاتقان ەتنوستار ويىندارى ەكىنشى رەت وتكىزىلدى. وسى سۇيىكتى حالىقتىق سايىستار كوپتەگەن سپورتشىلارعا ۇلكەن سپورتقا جولداما بەردى. ريو-دە-جانەيرو قالاسىنداعى ءحححى وليمپيادا ويىندارىنا قاتىسقان ۇلتتىق قۇرامادا شىعىس قازاقستاننىڭ ساڭلاقتارى لايىقتى ونەر كورسەتتى. لوندون وليمپياداسىنىڭ چەمپيونى ولگا رىپاكوۆا جەڭىل اتلەتيكادا قولا ناگرادانى جەڭىپ الدى.
ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ مەملەكەت قالىپتاسۋىنىڭ قيىن جىلدارىندا وسكەمەندىك حوككەيگە ۇلكەن قولداۋ كورسەتتى. بۇگىندە وسكەمەندى قازاقستاندىق حوككەيدىڭ وتانى دەگەن اتاعىن ودان ءارى اسقاقتاتۋ جولىندا دا كوپتەگەن ىستەر اتقارىلۋدا. مۇندا ءۇش زاماناۋي حوككەي ءمودۋلى سالىندى. الەكساندروۆ اتىنداعى سپورت سارايىنىڭ جوندەۋ جۇمىستارى اياقتالىپ كەلەدى. شىعىسقازاقستاندىق ۆولەيبول دا بارىنشا جوعارى ورىننان كورىنۋدە.
سونداي-اق، تۇتاس العاندا وڭىردە وسكەلەڭ ۇرپاققا ۇلكەن قولداۋ كورسەتىلىپ كەلەدى. «بالاپان-2020» باعدارلاماسى ىسكە اسىرىلۋدا، وبلىس مەكتەپ جاسىنا دەيىنگى بالالاردىڭ 90-نان استام پايىزىنا بالاباقشالاردان ورىندار ۇسىنىپ وتىر. وڭىردە نازاربايەۆ مەكتەپتەرى، دارىندى بالالارمەن جۇمىس ورتالىقتارى تابىستى جۇمىس ىستەۋدە.
ءۇش مىڭ ورىندىق جاڭا مەشىت وبلىس ورتالىعىنىڭ ساۋلەتتى عيماراتىنا اينالىپ وتىر، ونىڭ ءتورت كوگىلدىر مۇناراسىنىڭ بيىكتىگى 63 مەتردى قۇرايدى. بۇل عيبادات ءۇيىن ءوڭىر جۇرتى اسارلاتىپ سالدى. جاڭا مەشىتكە ادامدار وتباسىلارىمەن كەلەدى.
قازاقستان تاۋەلسىزدىگىنىڭ باستاۋىندا ءبىزدىڭ ەلباسىمىز نۇرسۇلتان نازاربايەۆ وسكەمەندە ەلىمىزدەگى تۇڭعىش دوستىق ءۇيىن اشقان بولاتىن. ال بۇگىنگى كۇنى وڭىردە قوعامدىق، ۇلتارالىق جانە كونفەسسياارالىق كەلىسىمدى نىعاتۋ جولىندا 15 دوستىق ءۇيى، 122 ەتنومادەني بىرلەستىك جۇمىس ىستەپ تۇر. دوستىق يدەيالارى بىرەگەي ەتنواۋىلدا بەلسەندى ناسيحاتتالادى، وندا ەلىمىزدە العاشقى رەت وڭىردە تۇراتىن 17 ەتنوستىڭ كلاسسيكالىق ءۇي-جايى سالىنعان.
مۇنىڭ ءبارى دە جۇمىلا كەلە 100-دەن استام ۇلت پەن ۇلىس دوستىق پەن كەلىسىمدە مەكەندەپ جاتقان شىعىس قازاقستاننىڭ تۇراقتى دامۋىن قامتاماسىز ەتەدى.
دانيال احمەتوۆ، شىعىس قازاقستان وبلىسىنىڭ اكىمى
