قازاق توي تويلاۋدان جالىقپادى ما؟
تاۋەلسىزدىگىمىزدى العالى بەر توي جاساۋمەن كەلەمىز. ءيا، تاۋەلسىزدىكتى الۋىمىز ۇلكەن قاۋىنىش. وعان قۋانىپ، شاتتانۋ كەرەك شىعار. ءبىراق قۋانىشتى كوڭىل-كۇيدىڭ دە باسىلىپ، ەتەك-جەڭدى جينايتىن كەزى بولادى عوي.
ابايدىڭ 150 جىلدىعى، جامبىلدىڭ بالەن جىلدىعى تاراز بەن تۇركىستاننىڭ مىڭجىلدىق تويى، استانانىڭ تويى، دومبىرا كۇنى، بۇعان العىس ايتۋ كۇنى مەن قاپتاعان قالا كۇندەرىن قوسىڭىز. قازاقستاننىڭ ەىقۇ-عا ءتوراعالىعى مەن ەكسپو-دا سول تويلاردىڭ كەبىن كيگەنىن بىلەمىز.
وسى تويلاردان قازاققا قانداي جاقسىلىق، نەندەي قايىر بولدى؟ ەشقانداي دا جاقسىلىق كورمەدىك. ەگەر جاقسىلىق كورسەڭىزدەر ونى ايتىڭىزدار. بىلە جۇرەيىك.
ەلىمىز تاۋەلسىزدىككە يە بولعان جىلدار قالالى جەردە تۇراتىن وزگە ۇلتتار شاعىن قويمالاردى، گاراج بەن جەرتولەلەردى، وندىرىستىك بازالاردى جەكەشەلەنىدىرىپ كافە، دۇكەنگە اينالدىردى. تۇرمىس-جاعدايىن جاقسارتتى. بۇل ءۇشىن ولاردى ايىپتامايمىن. ءبىز تويعا اينالعاندا، ولار وسىلاي جاعدايىن جاقسارتىپ، تىرشىلىك ەتۋدىڭ قامىنا كىرىستى. ولارعا ابايدىڭ 150 جىلدىعى، تاراز بەن تۇركىستاننىڭ مىڭ جىلدىق تويى تۇك تە قىزى ەمەس قوي.
بىزدەر بايگە شاپتىرىپ، ايتىس وتكىزىپ توي تويلاعانشا سول ۋاقىتتا كەڭەس وكىمەتىنەن قالعان ەن-بايلىققا يە بولىپ قالۋىمىز كەرەك ەدى. ونىڭ ورنىنا توي تويلاپ، دالاقتاپ، دالباسالاپ جۇردىك.
شاحانوۆقا جاسالعان قاستادىق قوي
زيالىلىارمىز دا «بۇ قالاي» دەپ اڭگىمە ايتۋدىڭ ورنىنا ءار وبلىستى ارالىپ، شاپان كيىپ، اس ءىشىپ، اياق بوساتۋدان قولدارى بوسامادى. اڭگىمەنىڭ اشىعىن ايتساق، زيالىلاردىڭ ءالى كۇنگە دەيىن توي تويلاۋدان قولدارى بوساعان جوق. جاقىن-جۋىقتا توي تويلاۋدان باس تارتاتىن زيالىلاردىڭ دا قاراسى بايقالمايدى.
پاندەميا كەزىندە ەل كەزىپ، توي جاعالاعان تالاي اقىن-جازۋشىلار مەن انشى-كۇيشىلەر ومىردەن وتكەنى وسى سوزىمىزگە دالەل بولادى. ەگەر سولار تىنىش ۇيلەرىندە وتىرسا، دىمدا بولماس ەدى. قۇداي دا «ساقتانساڭ ساقتايمىن» دەگەن عوي. بۇل ءسوزدى قۇلاققا ىلگەن زيالىنى كورمەدىم.
كۇنى كەشە عانا الەۋمەتتىك جەلىدە بەلگىلى اقىنىمىز مۇحتار شاحانوۆتىڭ ءبىر اۋىلعا بارىپ، ۇلكەن وتىرىستا (تويدان ەش ايىرماسى جوق) اق بوز ات مىنەگىنە كۋا بولدىق. قاسىنداعى ساۋىقشىل توپ. «مۇحتار اعامىز اتتان تۇسپەسىن!» دەپ كەۋ-كەۋلەپ اقىنىڭ دەلەبەسىن قوزىدىرىپ ءجۇر.
وتكەن جىلى شاحانوۆتىڭ ىندەت جۇقتىرىپ، ايدان استام ۋاقىت توسەك تارتىپ جاتقانىن بارشا قازاق بىلەدى. بۇگىندە شاحانوۆتىڭ دەنساۋلىعى ءماز ەمەس. وعان ۇدايى كۇتىنۋ كەرەك. سونى بىلە تۇرا اقىندى اندا-مىندا شاقىرىپ باسىن قاتەرگە تىككەنىمىز نە ساسقانىمىز. ءوز باسىم مۇنى شاحانوۆقا جاسالعان قاستاندىق دەپ قابىلدادىم.
امال نە، قاراپايىم حالىقتان باستاپ، زيالىلارىمىزعا دەيىن وزگەنىڭ ەسەبىنەن تويعا بارىپ، قىدىرۋدى ادەتكە اينالدىردى. بۇل ادەتتەن ارىلۋىمىز كەرەك. ايتپەسە جاعداي قيىن.
زياللار كاميتكە الدانعان بالا سياقتى
بۇگىندە زيالى اعالارىمىز سۇيەگى باياعىدا قۋاراپ قالعان اتا-باباسىنىڭ بالەنباي جىلدىق تورقالى تويىن وتكىزبەسە، اكىمدىك مەن ۇكىمەتكە دەيىن شاعىمدانىپ، شۋ شىعارۋى قالىپتى دۇنيەگە اينالدى.
«بالەنبايدىڭ 100 جىلدىعى، تۇگەنبايدىڭ 80 جاسقا تولعان تويى نەگە مەملەكەتتىك دەڭگەيدە اتالىنىپ وتپەدى» دەپ شالا ءبۇلىنىپ، شالشىققا ءتۇسىپ جاتقان زيالىلاردى كورگەندە قارنىڭ اشادى ەكەن.
ەگەر سولار اۋىل اۋدانداعى حالىقتىڭ الەۋمەتتىك ماسەلەسىن كوتەرسە قانداي جاراسىمدى بولار ەدى. ءدال ءقازىر اۋىلداعى اعايىن جەرگىلىكتى جەردەگى باي-باعلاندار جايىلىمنىڭ ءبارىن باۋىرىنا باسىپ، سۋ كوزدەرىن بۇرىپ العانىن ءبارىمىز بىلەمىز.
سول اۋىلداعى تويدىڭ تورىندە وتىرىپ، اقىلگويسيتىن ءمۇيىزى قاراعايداي زيالىلىار بۇل جايىندا ءلام-ليم دەپ اۋىز اشقان ەمەس.
نەگە ەلدىڭ جايىن ايتپايدى؟ اۋىلداعى الەۋمەتتىك جاعدايدى كوتەرسە، اۋىلداعى باي-باعلاندار الگى زيالىلاردى توي-تومالاققا شاقىرماي ادام قاتارىنا قوساپايتىنى بەلىگىلى. ال بۇل ءبىزدىڭ زيالىلار ءۇشىن ولىممەن تەڭ دۇنيە. سوندىقتان زيالى اعالامىز مۇندايعا كوز جۇما قارايدى. ەسەسىنە اۋداننىڭ «قۇرمەتتى ازاماتى» دەگەن اتاعىن الىپ، اۋدان دەڭگەيىندە شىعاتىن كىتاپتاپتار اتى اتالىپ، سۋرەتى باسىلسا جەتىپ جاتىر. كاميتكە الدانعان بالا سياقتى.
